AMORE EMATEKO PREST?


2021eko uztailaren 19an
Garai batean familia otorduetan biltzen zen elkarrekin egoteko. Gaur egun aldiz, telebista inguruan. Etxeratu bezain laster argia balitz bezala pizten dugu; etxe guztien erdigunea da. Milurte amaiera honetan, gero eta tele-jatunagoak gara, jakinki ere telebistak ez gaituela behar bezala asetzen. Nahiz eta programazioa kaskarra eta «zaborra» dela esan, gero eta gehiago ikusten dugu (Europan batez beste, hiru ordutik gora egunero). Telebista jarraitu beharrreko lorratza bihurtu da gure eguneroko bizitzan, inolako esfortzurik egin gabe ideiak, gertaerak eta baloreak ahora ematen baitzaizkigu,

«telebistan agertzen ez dena ez da existitzen»
esaldia sinesteraino. Alabaina, dudarik ez da telebista komunikazio pizgarri bezain kaltegarri izan daitekeela bakarrik nahiz sendian bizi direnentzat. Teorian, informatiboa ikustearren jartzen dugu. Baina berau amaituta ez dugu itzaltzen. Gutxi izango dira telebistari so bi ordutik behera ematen dituztenak, are gutxiago seme-alabak edukita.

«Alde batetik, jendeak ohitura hutsagatik ikusten du, atsedena hartzeko aitzakia baita, parean eseri eta lasai egoteko aukera. Dena den, telebista aurrean ematen dugun denbora, batez beste, jaitsi egin da 90eko hamarkadaren hasieratik hona»
azaltzen digu Matxalen Garmendia EHUko Gizarte eta Komunikazio Zientzietako irakasleak. Bere «Zergatik ikusten dute emakumeek telebista?» ikerlan argigarria ezinbesteko erreferentzia bilakatu da emakumezkoen telebista ikusteko ohiturak jorratzerakoan. Nola, noiz, norekin eta zer ikusten duten emakumeek telebistan. Zergatik miatu emakumeen ohiturak?

«Ba, aberatsagoa, anitzagoa, iruditu zitzaigulako. Emakumeen kasuan, telebista ikusteaz batera, beste hainbat aldagai baitago. Esaterako, gizonezkoentzat etxea atseden lekua den bitartean, emakume askorentzat berriz, nahiz eta anitzek etxetik kanpo lan egin, oraindik ere lan esparrua da. Beraz, emakumezko gehienentzat egunerokoa bezain lasaigarria da telebista ikustea, «relax» modura hartzen dute, jakinda ere askotan senar edo seme-alaben nahien menpe egon beharko dutela».

NORK DAUKA URRUTIKO AGINTEA?

-Arraroa da merezi duen zerbait egotea.
-Jakina, baina ez dut zeregin hoberik.
-Film bat ikusten ari garela bost axola zait senarrak zerbait esatea. Futbola denean berriz, isilarazi egiten nau.
-Beti ari dira «zapping» egiten ezer zehatzik ikusi gabe.
-Lagungarria da; senarrarekin haserre egonda ere, telebista aurrean zaudela ez daukazu txintik ere esan beharrik.
Halako esaldiak hitzetik hortzera entzuten ditugu emakumeen ahotik. Baina, salbuespenak salbuespen, batzuk zapuztuta egonik ere, ez dira etxean dagoen beste telebista ikustera joaten. Ahal duten neurrian saiatzen dira familia biltzen eta haien gustuko saioak ikusten. Horren kariaz, aipa dezagun Euskal Herriko etxeetan telebista bakarra dutenak % 27 direla, Espainian aldiz % 33. Bi telebista dituztenak % 57 dira hemen, % 47 han. Hiru dituztenak % 19 dira bietan. Egongela, sukaldea eta logela izaten dira kokalekuak hurrenez hurren.
Beti esaten da etxe batean urrutiko agintea duena dela familia horretan agintzen duena. Normaltzat hartzen da senarrak urrutiko agintea edukitzea. Emakumeak ukanez gero ordea, «sarjento»tzat jotzen dugu.

«Horren aurrean nolabaiteko estrategia erabiltzen dute emakumeek. Saio jakin bat interesatzen bazaie eskatu egiten dute. Zentzu horretan gizonak baino informatuagoak egoten dira. Hala ere, ez dute beti jokabide bera; hori ere aldatuz doa aldartearen arabera».
Maiz gertatzen da bikote batek hasieran telebistarik ez edukitzea. Baina haurrak munduratzearen aitzakia hartuta, zapla! telebista erosten dute. Hain zuzen, umeen artean ez ezik, gizartean ere telebistaz mintzatzeko ohitura asko zabaldu da, lanean eta lagunartean. Halaxe, nolabait alboraturik ez geratzearren, jendeak telebista ikusi, begiratu edo gutxienez entzun egiten du.

«Besteekin batera telebista aurrean egon arren, emakume askok ez dute arreta handirik jartzen, beste gauza batzuk egiteko aprobetxatuz».

ALDAKETAREN BELAUNALDIA.

Ondorio hauetara iristeko, lan enpirikoa jarraitu du Garmendiak, 30-45 urte inguruko adin taldea hautatuz. Lana aldi berean etxean eta etxetik kanpo egiten dutelako. Hamar emakumez osaturiko zortzi talde hartu ditu eredutzat, aldagai hauen arabera banaturik: klase soziala, lantokia eta seme-alaben adina.

«Hor kokatu nuen aldaketaren belaunaldia, mota guztietako emakumeek osatzen baitute, etxekoandreek, lizentziadunek, eta abar»
. Azken hamarkadetan emakumea lan munduan murgildu izanak aldaketak ekarri baditu ere, badirudi betiko rolek bere horretan segitzen dutela.
Ze saio mota ikusten dituzten galdetuta, informatiboak eta filmak erantzuten dute gehienek. Haatik, galdeketa aurrera joan ahala, multzo batek aitortzen du «foiletoiak» eta «reality show»ak desagerturik, saio «arrosa» zaleak direla. Izan ere, gizartean halako saioen inguruko aurreiritzi bat dago egia estaltzera bultzatzen dituena.

«Nolanahi ere, topikoek ez dute beti funtzionatzen. Adibidez, programatzaileek ustekabea hartu dute, goizez edo bazkalondoan emakumeei begira egiten diren programak gizonezkoek ere ikusten dituztela jakitean. Audientziaren emaitzek ostera, ez dute beti errealitatea islatzen. Demagun SOFRESek jendeak bart halako saioa ikusi duela esaten du; ba, horrek ez du nahitaez esan nahi adi egon zirenik; ezta gustatu zitzaienik ere»
.
Ondorio gisa, ate joka dugun kate burrunbak aldaketak ekarriko ote dituen galdetu diogu Matxalen Garmendiari eta irakasleak ezezkoa erantzuteko arrazoiak azaldu dizkigu.

«50 katerekin eskaintza zabalagoa izango bada ere gure gustuko saioak aurkitzeko, aukeraketa egiteko dugun gaitasuna oso mugatua da, 6 edo 7 aukeretatik gora galdu egiten gara-eta»

Azkenak
Europar Batasuna eta Errusia
‘Ostpolitik’, oihartzun fin hura

Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]


Sarkozy eta Le Pen eskandalizatuta, zuzenbide estatuak hitz egin duelako

Bere burua 2027ko Frantziako Estatuko presidentzialetako garaile gisa irudikatzen duena –Marine Le Pen– gogorki zigortu du Parisko Auzitegi Korrekzionalak, lau urteko kartzela-zigorra, 100.000 euroko isuna eta batez ere, bost urtez aurkezteko debekua bideratuta. Tonu... [+]


Gorputz hotsak
“Niretzat klabea izan da familiak eta inguruak ez tratatzea gaixo moduan”

Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Orduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]


Hasier Larretxea. Arraioz, homosexualitatea, Madril
“Beharrik gauzak garbi nituela, eta ttiki-ttikitatik garbi jakin nuela zer nahi nuen, zerk erakartzen ninduen”

Larretxeatarren oinordea da, aizkolari, harri-jasotzaile, txinga-eramale eta, oro har, herri-kirolari handien ondokoa. Patxi du aita; Donato, berriz, osaba. Hasier Larretxea, aldiz, da gizarte langile, da idazle, da homosexual. Harro beharko genuke denok.

 


2025-04-09 | Garazi Zabaleta
Pilotako esparatrapu hondakinetatik papera

Lehengai anitzekin papera egitea dute urteroko erronka Tolosako Lanbide Heziketako Paper Eskolako ikasleek: platano azalekin, orburuekin, lastoarekin, iratzearekin nahiz bakero zaharrekin egin dituzte probak azken urteotan. Aurtengoan, pilota eskoletan kiloka pilatzen den... [+]


Saturazioa

Bekatu bat aitortu behar dut hemen. Duela lau urte, ohitura berri bat sarrarazi nuen nire bizian: igande gauetan, kaka kanoi baten antzera "informazio" jarraikia hedatzen duen CNews telebista kate ultraeskuindarra begiratzen hasi nintzen. Hasieran ordu erdi bat astero... [+]


Itziar

Kointzidentzia harrigarriak daude bizitzan. Izan ere, zenbat ikusle elkartu litezke Arriaga antzokian? Zenbat komun ote daude solairu bakoitzean? Zein probabilitate dago Gipuzkoako emakume bik sartu-irtenean leku eta istant berean kointziditzeko, 35 urtean elkar ikusi barik egon... [+]


2025-04-09 | Hiruki Larroxa
Zer dugu bisexualitatearekin?

Transfeminismoak argia eta konplexutasuna ekarri ditu gorputz, genero eta desirei buruzko eztabaidetara. Hala ere, itzalak ere sortu ditu. Ustezko koherentzia politiko erradikal baten izenean –askotan hegemonia oso zehatz bati lotua–, diskurtso transfeminista batzuek... [+]


2.361

Garai kuriosoak bizi ditugu eta bizi gaituzte, zinez. Hezkuntza krisian dela dioten garaiak dira eta, gutxien-gutxienean, aliritzira, ba aizue, 2.361 urte ditu gaurgero boladatxoak.

Ez zen ba debalde joan Aristoteles bere maisu maite Platonen akademiatik lizeo bat muntatzeko... [+]


Ukrainako gerraren beste irakurketa bat

Ukrainako gerrar hasierako zergatiak ez dira azaldu zizkigutenak bakarrik, beste arrazoi batzuk ere badaudelako. Errusiak zioen Ukrainako errusiar hiztunen defentsarako urrats bat eman behar zuela; Ukrainako Gobernuak, aldiz, Errusiaren armadari aurre egin behar zitzaiola,... [+]


Errusiarekiko gerra hauspotzen

Ukrainaren ondoren Polonia?
Europar Batasunak Ukrainako gerra hauspotu du Kiev armaz hornituta, eta menia oraindik airean delarik, gerraren zikloan murgilduta dago bete-betean. Hori bai, bere diskurtsoa modulatzen ari da, eta gero eta gehiago hitz egiten du balizko su-etenaz... [+]


Ukrainako gerra bukatzear
“Europarrok, gerrarako prest!”

Orain Errusiak inbaditu behar ei du Europa eta horren aurrean berrarmatze basatia bultzatu behar dute Europar Batasuneko herrialdeek. Lehen Sobietar Batasunak egin behar zion eraso, eta Gerra Hotzak ia mundua irentsi zuen. Gezurra zen ordukoa, eta gezurra da gaur egungoa, baina... [+]


Eguneraketa berriak daude