Igandea gainean da eta politikariak atzera baino hauteskunde ondorengo egunetara begiratzen ari dira jada. Aurrera begiratzeko modu ugari dira, nahiz eta hiru behintzat nabarmendu daitezkeen: urrutien ere zapata puntara begiratuta; begirada laupabost metrora bideratuta; eta, azkenik, okotzari goraka eraginez, urrutiko zeruertza bilatu nahian. Era guztietako joerak antzematen dira euskal politikarien artean. Esparruei dagokienez, halaber, EAEn errealitate bat bizi da eta Nafarroan beste bat.
Alderdi abertzaleek, sasoi berriekin bat, euskal zeruertz burujabera begiratu dute sarri; egia da Lizarra-Garaziri ez zaiola horrenbeste aipamenik egin baina present izan da kanpainan, itzaletik nabarmenduz. PPk, hitzez bederen, zapata puntari begira darrai, abertzaleen aurkako erasoetan oinarritua eta bereziki EAJ-EAri egurra emanez. Momentuko etekina da interesatzen zaiona orain. Behin baino gehiagotan esan izan da popularrek eta jeltzaleek hauteslego zati bat konpartitu dezaketela; garaiotan gezurra badirudi ere, neurri batean PPk hipotesia sinesten du eta EAJ-EAren aurka jarraitzen du. Baina hipotesi horrek baino indar handiagoa dauka PPk «El gerrero del antifaz» espainiar komikeko pertsonaiaren balentriak errepikatu nahi izatea: Espainia euskal sarrazeno infidelaren aurrean defendatu nahi izatea. Kolore desberdinez jantzita bada ere, bigarren hipotesi hori iraganean ere errentagarria izan da.
Oraindik egun batzuren faltan, dena den, ezin esan kanpaina espero bezain gogor eta zorrotza izan denik. Hiru hauteskunde desberdinen bat egiteak eta EAJ-EA-EHk Eusko Jaurlaritza sostengatzeko sinatutako hitzarmenak bestelakorik iragartzen zuten, baina ez. Oro har, kanpaina iragan urriko EAEko hauteskunde autonomikoetakoa baino askoz patxadatsuagoa izan da. Akaso azken hilabeteetan bizi den normalizazio urratsen adierazle da. Eta normalizazio handiagoa egon badago, zalantza barik; dena den, azaleko uretan agian ez baina azpikoetan mugimendu handia dago. Ez da atentaturik eta kale borroka ere eten da; bestaldetik, ordea, presoek sakabanatuta jarraitzen dute eta –denborak aurrera egiten duen heinean– gero eta osasun arazo handiagoekin, presoekiko alor eskandalagarrienetako bat aipatzeagatik. Alegia, gatazka bareago dagoela, baina hor jarraitzen duela. Gauza sinplea da baina sarritan, denboraren iraganak bere baitan duen poderioz, hori ahazteko arriskua ere badago.

Ez da zalantzarik, inkestek asmatu egingo dute ekainaren 13an zer gertatuko den. Ez da harritzekoa, era guztietako inkestak direnean, garai desberdinetan egindakoak eta bezero desberdinentzat. Edozein modutan, asko dira –gutxi gora-behera batzuekin– azken emaitzetara dexente hurbiltzen direnak. Eta asmatzen duenik ere bai.
Adibide batekin ariketa praktikoa egin liteke. Bilbo hartu –Euskal Herriko hiririk handiena– eta otsailetik ekainera bitartean egindako inkestak aztertu. Zinegotzitan, honakoak izan ziren Bilboko 95eko udal hauteskundeen emaitzak: EAJk 9, PPk 7, PSEk 4, ICVk 5 (Gorordoren alderdia), HBk 5 eta IU-EBk 2. Azaletik bada ere, bost inkesta desberdin aztertuko ditugu, bezero desberdinentzat eta garai desberdinetan egindakoak. Lehenengo inkesta otsailaren erdi aldera egin zen Eusko Jaurlaritzarako, honako emaitzekin: EAJk 11, PPk 7, PSEk 5 (-1), EHk 2, IU-EBk 2 eta ICVk 1. Inkesta honetan, beraz, EAJren gorakada nabarmentzen da eta ICVren hondoratzea.
Bigarren inkesta martxoaren 29an egin zen eta «El Correo» egunkariarentzat: EAJk 11, PPk 9, PSEk 5, EHk 3, IU-EBk 1 eta ICVk 0. Alderdi nagusienek gora egiten dute, batez ere EAJk eta PPk, eta txikienek behera, ICV desagertzeraino gainera.
Hirugarren inkesta apirilaren 15etik 20ra egin zen Bizkaiko Foru Aldundiarentzat: EAJk 11 (+1), PPk 8 (-1), PSEk 5, EHk 3, IU-EBk 2 (+1), ICVk 0 (?). Igoerak badira (PP, PSE eta EH) baina batez ere EAJren igoera nabarmentzen da; eta ICVren desagerpena udaletxetik, zalantza txiki batekin.
Laugarren inkesta Telecinco telebistarentzat egina da, maiatzaren 4an: EAJk 12-13; PPk 7, PSEk 5-6, EHk 2-3, IU-EBk 1 eta ICVk 0. Batez ere EAJ eta sozialisten igoera nabarmentzen da, IU-EBren jaitsiera eta ICVren desagerpena.
Hemen agertutako bost inkestetatik, bosgarren hau da –«El Mundo» egunkariarentzat egina– kanpainan zehar agertutako bakarra, nahiz eta egin maiatzaren 14tik 18ra egin zen: EAJk 9-10, PPk 6-7, PSEk 4-5, ICVk 4, EHk 3, EBk 1-2. Honetan dagoen berrikuntzarik handiena ICVrena da, lau zinegotzi ematen baitizkio, hots, 1995ean baino bat gutxiago eta ez iragartzen zaion gainbehera. Inkesta aurrekanpainan egin izanak –eta beraz Gorordo ere gehiago agertuz– izango al du eraginik ICVrekiko emaitza honetan?
Galdera ugari egin daiteke aipatu inkesten inguruan, baina guztiak bat datoz joera batzuetan (ez zinegotzi kopuruetan). EAJk gora egingo du, baina dirudienez ez EArekin koalizioan joateak eman beharko lukeen guztia. PP mantendu egingo litzateke eta PSE-EEk eta EHk gora egingo lukete, zinegotzi banarekin bakoitzak. Ezker Batuak behera eta ICVk ere bai. Ekainaren 13an ikusiko da zer gertatzen den. Beste hiriburuekiko inkestak, edo batzar nagusietakoak aztertu izan bagenitu, antzerako ondorioak aterako genituzkeen.

Gero eta gertuago dago Brusela, baina oraindik urruti; ez bakarrik herritarrarentzat, baita alderdientzat ere. Europako hauteskundeetarako Espainia hautesbarruti bakarra denetik, are urrutiago. Bakarrik joanda alderdi abertzale bakarrak ere ez luke diputaturik lortuko. HBk izan du diputatua bi legealditan, EAk ere bai (ERCrekin eta beste batzurekin koalizioan joanda), baita EAJk ere (bakarka zein koalizioan). UPNk PPrekin du eurodiputatu baterako hitzarmena, bestela jai luke eta euskal sozialistak PSOEren zerrendetan doaz.
Rosa Diez PSOEko hautagai nagusia izateak zertxobait gehiago hurbildu du kanpaina euskal lurretara, baina batez ere hirigune handietara. Ez zen Abertzaleen Batasunak proposatutakoa atera –indar abertzaleak batera joatearena– baina diputatu abertzale bat behintzat –bi gaitz– izango da Europan EAJ, EA eta Esquerrak eratutako koalizioarekin. EHk ahaleginak bai, baina zaila izango du behar den boto kopurua biltzea.
Europako Parlamentuarekin horrenbeste zalaparta ateratzea, dena den, apur bat barregarria ere bada, benetako parlamentu bat bozkatzen ez denean: ezin zaio benetako parlamentua deitu botere legegilerik ez duen erakundeari, eta Europako Batasuneko (EB) botere legegilea Europako Batzordean (EBren kudeatzailea, gobernuaren gisakoa) eta Kontseiluaren esku (gobernuburuen bilkura) dagoenean.
375 milioi pertsona bizi da EBn eta 297 milioik du boto eskubidea datorren 13an. EB hamabostekoa denetik 626 legebiltzarkide esertzen dira Europako Legebiltzarreko aulkietan, batzuetan Bruselan bertan eta hilean behin Estrasburgon. Batasuneko agintariak beldur dira, Europan ere mugimendu gehiegi ez delako somatzen kanpainari dagokionez: hautesontzietara hurbilduko direnak erdira ere ez iristearen beldur dira. Ezin esan ospe oneko instituzioa denik. Botere legegilea bere eskuetan ez egoteaz gain, zarraztalkeriarako joera bizkarreratzen zaio: Legebiltzarreko aurrekontua 923 milioi eurotakoa da (155.000 bat pezeta, 6,2 miliar bat libera). Dirutza handia baina horrenbeste ere ez dela diote agintariek, batez ere kontuan hartuta Europako Batasunaren aurrekontuaren % 1era ez dela iristen (aurrekontua 100.000 milioi eurokoa da).

Udaberri euritsua doa baina uda beroa bide dator. Politikoki bai bederen. Oraindik kanpainak piztuta jarraitzen badu ere, hauteskundeen harresitik harat begiratzen dute alderdiek. Udal Ordezkarien Biltzarra, Udalerrien Biltzarra bihurtuko da eta honek berriro gorituko du giroa, otsailean legez, edo hauteskundeetako emaitzen arabera gehiago. Mayor Oreja Espainiako Barne Ministroak argi esan zuen:

Alkate batzuk joan doaz –Jose Angel Cuerda Gasteizkoa mitikoena– eta beste batzuk etorri datoz. PSE-EEk, emaitzen arabera, botoetan gora egin badezake ere, alkatetzatan behera egingo du (batez ere Gipuzkoan). Lizarra-Garaziko karanbolak dira. EHk, aldiz, Gipuzkoan Miguel Angel Blancoren hilketaren ondoren galdutako alkatetza batzuk berreskuratzea espero du. Eta ikustekoa izango da pertsonek duten erakargarritasun maila, badira adibide batzuk: Arrasaten Xabier Zubizarreta, Gasteizen Jose Angel Cuerda joateak duen eragina, Zarautzen Imanol Murua joateak... Baina kasurik nabarmenetakoa Odon Elorza Donostiako alkatearena izango da, bere agintaldian berezitasuna eta bere alderdiarekiko freskotasuna erakutsi dituelako.
Joan den astean, halaber, inkesta berria agertu zen Nafarroan, Azterka Ikaskuntza Elkarteak egindakoa eta, honen arabera, orain arteko inkesten emaitzak baieztatzen dira: UPN 20 eskainutara iristen da Nafarroako Legebiltzarrean (lehen 17), PSN 13-14ra (11), EH 7ra (5), IU-EB 5era (berdin), eta EAk eta CDNk bina eskuratuko lituzkete. Honen arabera, CDNk hartuko luke kokotekorik handiena, lehen 10 baitzituen. Emaitza hauen arabera aurreko legealdiko gobernu zabala lor daiteke baina abertzaleen erabakiak funtsezkoak izango dira oraingoan, bereziki EHrenak