Ourdinse, Aspe bailarako atarbearen talaia

Bedouseko ipar-ekialdean, patar belartsu eta lerdenez alde guztietatik inguraturik, Ourdinseko kare-harrizko ordokia bitxikeri geologiko eta geografiko nabarmena da. Haraino iristeko, lehenbizi Oloronetik hegoaldera 24 Km. egingo ditugu, Somport aldera eta Aspe bailara mehatxatuan barrena. Asasp-Arros eta Sarrance herrixkak iragan ondoren bailara irekiko zaigu, Bedous eta Accous kokatzen diren lautadatxo honetan, hain zuzen ere.
Bedouseko aranak Aspe bailarako atarbearen eitea du. Aitzina jarraituz, Accous igaro eta gero, bidea estutu egingo da harzara, Lescun, Etsaut eta Urdosera doan bitartean. Guk, ordea, Bedousen sartu baino 500 metro lehenago, kalbario baten albotik, «randonnée pédestre» (mendi ibilbidea) eta «bista ederra» seinalatzen dizkigun panoa jarraituko dugu. Sigi-saga zabala eginez igotzen den 3 kilometroko pista bat da. Borda batera iritsirik, mundruna bukatzen den horretan, ibilgailua utz dezakegu, «circuit borde de Bergez» dioen seinalea jarraitzeko segidan.
Zuhaitz eta zuhamuxkaz inguraturiko bide bitxi honetatik aldapa igoko dugu I-Eko norabidean. Bide zabala bidezidorra bilakatuko da 825 metro inguruetan. Aurrerago, zuhaitz batean hiltzatutako seinaleak aurkituko ditugu: batak «Ourdinse 1h.30» esaten digu eta besteak «Ourdinse Fne. Petraubel 2h.». Petraubeleko iturria seinalatzen digun azkeneko hau hartuko dugu. Geroxeago beste pano batekin topo egingo dugu; honek gora doan bidetik bidaliko gaitu.
Patarra bortitza da, pendoitz ederra benetan. Hala ere sigi-saga igotzen den bidexkak aise lortuko du mazel aldapatsu hauek zeharkatzea. Gainera, igo ahala, paregabeko ikusmira izango dugu, Bedouseko bailaratxo osoa gure oinetan agertzen baita. Emeki-emeki Camplongeko mailoen atzetik Auñamendi gailur zorrotza urrunetik ageriko zaigu. Baliteke oraindik elurrez estalita agertzea, ez bada ekaitzen ama izango den hodei ilun batez inguratua. Gurtza eta kondairetako mendia, beti jakin izan du errespetoa jartzen. Hemen bertan, Biarnon esaten den bezala: «¨At som d'Ania, brouches e brouchas, demons e furias!».
Guk gure mendi apalaren aldatz gogorra igotzen jarraituko dugu. Iturri idorraren albotik iragan ondoren, harri-konglomeratuaren pareta zeharkatuko dugu biziki bide bitxi batetik. Ekialderako norabidean aldatu ondoren, artzain borda batekin egingo dugu topo. Hortik, berehala irabaziko dugu Ourdinseko ordokirako atea idekitzen digun lepoa.
Ordokiaren hegian gaude orain eta hemendik Iera joz, Teulèreko gailurra aisa irits dezakegu. Bertatik Aspe bailarako hastapeneko aldea menperatuko dugu. Mendebaldean, parez pare, Layens mendi aratza ikusiko dugu Bedous gainean segail upaturik. Sarrance aldera Saraillé eta Tr"ne du Roi (Erregearen Tronua) begiztatuko ditugu eta iparraldean, Teulère eta Ourdinsetik Geyko basoak banandurik, Camlongeko gandor garbalak txundituko gaitu.
Ourdinseko ordokiaren itzuli osoa egingo dugu eta modu honetan, hego isurialdean kokaturik, Aydius herria menperatzen duten 2.000 metro goitiko mendiak kausituko ditugu: Iseye, Bergon, Permayou...
Ourdinseko hego-mendebaldean, bidexka bat sigi-saga jaisten da, harri koxkorren artean. Erne ibili hemendik igarotzerakoan, nahigabe bultzatutako harriak pendoitzatik jausirik, biziki arriskutsuak izan daitezkelako beherago ibiliko diren beste mendizaleentzat. Hasierako igoera bezala, jaitsiera ere zorabiagarria izango da. Basoan sartuko gara eta berehala iturburu bitxi bat aurkituko dugu. Ipar aldera jarraituz, basotik ateraz, bigarren iturria topatuko dugu eta jarraian hasierako bidea, abiapunturaino eramango gaituena.
Bedousera itzulino bat ematera joanez gero, merkatu plaza ederrean XVII. mendeko eliza aurki dezakezue. Bitxikeri bezala, Estatu Batuetako Saint-Louis hiriaren fundatzailearen, Pierre Laclèderen, etxe dotorea Aydius eta Bedous artean bisita daiteke. Gaua bertan pasatzeko asmoa baduzue, Gambeta karrikan Choucas Blanc izeneko aterpea badaukazue eta ondoko herrian, Accousen, Permayou hotela eta Ecuyers Montagnards aterpea.
Bukatzeko, inguruan bada gauza franko deskubritzeko: Accouseko gasnategia, Lourdios-Ichère eta Sarranceko eko-museoak eta nola ez Orcuneko XVII. mendeko errota Aydiuseko bidean.
Somportetik etorriko den errepide zaratatsua iritsi gabe oraindik, gaur da unerik aproposena Bedous eta Aspe bailarako zatitxo honek eskaintzen digun patxada eta lasaitasunaz gozatzeko. Ustia ezazu betirako galdu baino lehen

Azkenak
Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Teknologia
Oinak lurrean

Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]


Materialismo histerikoa
Zuentzat

Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Jendetasun zolatik, Kittof gogoan

Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]


2024-12-18 | Jesús Rodríguez
Borroka aro berria Herrialde Katalanetan

2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]


Izar Mendiguren. Saltsa berrietan beti
“Ni euskaraz bizitzeak ez du esan nahi beste hizkuntzei eta kulturei ateak ixtea”

Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]


Eguneraketa berriak daude