ZUBEROAN EUSKARAREN "SU AZIA" PIZTU NAHIAN

  • egiteko xedez. Ibilbide aldakorra izan du, baina orain urtebete egin biltzar nagusian ildoak garbi utzi zituen. Apirilean aldizkari berria karrikaratuko du: «Txinka», pindarra alegia.

2021eko uztailaren 21ean
Sü Azia: txingarra, kanborra. Zuberoan bada euskararen txingarra piztu, suspertu nahi duen elkartea. 1978an sortu zen, Frantxoa Dascon, Junes Casenave-Harigile eta ikastolen eta kultur munduko beste zenbait euskaltzaleren ekimenez. Bi hamarkada hauetako ibilbidean sasoi ezberdinak bizi izan ditu, bere helburuetan aldaketak; urte oparoagoak eta baita geldialdiak ere. Egun, ordea, ez du euskararen eta euskal kulturaren aldeko ekimenik falta.
Euskal Herriko biztanle dentsitate txikiena (20 biztanle inguru kilometro karratuko) duen probintzian euskara gainbehera omen doa. Uste edo errealitate horri aurre egin, joera irauli eta egoerari aurre hartu nahi dio bertako hainbat jendek. Horien artean daude egun Sü Azia kudeatzen duten kideak. Eta horretarako dihardute lanean.
Allande Sokarros «Euskaldunon Egunkaria»ko kazetari eta elkarteko kideak lan honen zenbait aleren berri eman digu. Zuberoako herrien izenak, esaterako, grafia egokian paratzea lortu dute: «

Aspaldiko eztabaida zen hau. Bizpahiru bilera izan ditugu Euskaltzaindiako Onomastika sailarekin eta azkenean orain arte erabiltzen zen ortografia traketsa baztertu egingo da eta Zuberoako herrien izenak ortografia normalizatuan agertuko dira. Aspaldiko premia zen
».
Hiztegitxo bat ere atera dute. Ez erdarazko hitzak euskaraz emateko, edo alderantziz, «

batuaren eta zubereraz bakarrik esaten diren hitzen arteko zubiak egiteko, senideak azaltzeko
» baizik. 400 bat hitz bildu dituzte guztira.
Dendetan euskararen erabilera sustatzeko egin kanpainak ere izan zuen oihartzunik, nahiz eta, Sokarros berak «Jakin» aldizkarian berriki zioen moduan, izan ziren, halaber, aurkako jarrerak. Atarratzeko kasua aipatzen zuen horren eredu. Gainerantzean, aldeko harrera gailendu da. Kanpaina berau Ipar Euskal Herriko beste bi herrialdeetan ere egin da, eta Euskal Herrian Euskarazek (EHE) hartu du horren ardura bietan.


«TXINKA» ALDIZKARIA.

Orain beste zenbait egitasmo du esku artean. Horien artean, urte batzuk atzerago bildutako kantu tradizionalen sailkatzea eta baliatzea. «

Xiberoko Botza eta beste bi Euskal Irratiekin egingo dugu. Kanta asko grabatuta daude eta hor dagoen aberastasun hori gaur egun baino hobeto baliatzea da helburua, egun ez baitira behar bezala baliatuak
».
Haurrei begira ere egingo dute lan, hauengan «

euskararen erabilpena akuilatzeko
». Hamarkada hasieran zuberotarren % 60 elebiduna zen, eta argi da, beheranzko joera hori irauli nahi bada, arlo hau indartzea nahitaezkoa dela.
Alabaina, Sü Aziaren ekimen deigarriena beharbada apirilean bertan karrikaratuko duen aldizkaria izango da, «Txinka» (txinparta). «

Argitara eman nahi genuke aurreko hamarkada eta mendeetan agertu ziren zubererazko idatziak eta idazlanak. Hori bai, ortografia berrian, gaur egunekoan
». Horrez gain, testu berriak ere sortuko dituzte, egungo kontu eta arazoak hizpide hartuta. Hiruhilabetekaria izango da eta lehen aleak –Saran izan ohi den literatur topaketan egongo da salgai– 8 orrialde ukanen ditu. «

Zabal banatu nahiko genuke, ez Ipar Euskal Herrian soilik, baita Hegoaldean ere
». Lehen ale honen tirada handiagoa izango da. Aurrerantzean orrialde kopuru hori bikoizten saiatuko dira. Apirilean elkarteak biltzar nagusia burutuko du eta, aipatu egitasmoez gain, abian jarriko dituztenak erabakiko dituzte.


20 URTEKO HISTORIA.

Epe honetan aro ezberdinak bizi izan ditu Sü Aziak. Sorreratik 1989ra bitartean lehentasuna eman nahi izan zitzaien euskararen aldeko ekintzei, hori baitzen elkartearen estatutuen edukina. 1990-1993 artean «

jasotako dirulaguntzekin, lan bat egin zen Zuberoako abesti tradizionalen biltzeko eta sailkatzeko. Grabaketak egin ziren –Marxel Bedaxagar arduratu zen hortaz– eta Zuberoako hainbat jendek, gehienak adinekoak, zituzten eskuz idatzitako kuadernoak bildu ziren
». Euskararen aldeko lanak ordea, desagertu egin ziren. Hurrengo hiruzpalau urteetan elkarteak ez zuen apenas funtzionatu. «

Gogoetaldi bat abiatu zen, baina euskararen sustatzaileak ez ziren bertan
».
Orain urtebete, 1998ko martxoaren 28an, biltzar nagusia egin zuen Sü Aziak eta bertan euskararen aldeko ekimenei lehentasuna eman behar zitzaiela irizten ziotenak gailendu ziren. Beste batzuk, antza, beste modu batean ulertzen zuten elkartea, turismoa bultzatzeko bitarteko bezala, folklorean indarra eginez...
Urteroko biltzar nagusian 30 bat kide biltzen da. Elkartean jarraipen batekin lan egiten dutenak 10 bat dira, nahiz eta ez duten inor liberatu gisa. «

Hori Ipar Euskal Herriko egoera ohikoa da
». Urte honetan, hala ere, «

lanpostu bat sortu nahi genuke, ikastolatik datorren gazteren batentzako. Bada Zuberoan ikastolatik ateratzen den ikasle multzo bat, baina ez da lan eskaerarik euskara arloan
»


Azkenak
Tuterako Nano Automotive lantegia itxiko dute eta 120 langile kaleratu

Zuzendaritzak argudiatu du "ahalegin guztiak" egin arren, bezeroen eskaria "drastikoki" murriztu dela. Nafarroako industriaren defentsan igandean egingo den mobilizazioan parte hartuko du enpresaren komiteak.


Ustezko ezkerra migratzaileen sarekadak egiten (eta harro) Erresuma Batuan: 4.000 atxilotu sei hilabetetan

Agintean dagoen Alderdi Laboristak atxiloketen eta deportazioen irudiak erakutsi ditu, eta urtarril honetan "errekorra" egin duela esan du, harro-harro.


Eraso matxista bat salatu dute Amurrion

Amurrioko Emakume Sareak elkarretaratzera deitu du eraso matxistari erantzuteko, asteartean 19:00etarako. Bilbon, adin txikiko neska bati egindako sexu erasoa salatzeko mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean.


Hamasek bertan behera utzi du larunbat honetako preso trukea, Israeli su-etena urratzea leporatuta

Erakunde islamistak Israelek urratu dituen neurrien artean aipatu ditu Gaza bonbardatzen jarraitzea eta aske utzitako preso palestinarren egoera. Trumpek mehatxatu du, preso trukea egin ezean, "infernua" piztuko dela Gazan.


Ikerketa abiatu dute Arrasateko taberna bateko komunean kamera bat aurkitu ondoren

Arrasateko Udaltzaingoak abiatu du ikerketa, neska batzuek igande goizaldean erdialdeko taberna bateko komunean kamera txiki bat aurkitu ondoren. 


2025-02-11 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Muga-zergak: gerra ekonomikoan ere, eszenografiak ezin du estrategia ordeztu

Air Force One hegazkinean Super Bowl-erako bidaia aprobetxatu du Donald Trumpek, ezartzear dituen muga-zergen berri emateko. Eszenografiaren aldetik, bikain. Etxerako mezua da “lasai baino lasaiago nago ni; begira nora goazen... Estatubatuarrak ere lasai egon daitezke... [+]


Ikasleek asanbladak eta mobilizazioak antolatu dituzte mezu “faxistak” zabaltzeagatik ikertutako EHUko irakaslearen aurka

Gasteizko campuseko Farmazia Fakultateko ikasleek "faxismoaren aurka antolatzearen beharra" azpimarratu dute, eta EHUri irakaslearen berehalako kaleratzea exijitu diote.


Ertzain batentzat sei urteko kartzela-zigorra eskatu dute atxilotu bati drogaren truke laguntza emateagatik

Gipuzkoako Fiskaltzak sei urteko espetxe-zigorra ezarri nahi dio Donostiako Herritarren Babeseko patruiletako buruari. Ertzainak kokainaren truke prozesu judizialean onurak eskaini zizkion droga trafikatzea egotzita atxilotutako gizon bati.


Debako liburutegiak “espazio mugatua” duela dio udalak, umeei ordu gehienetan bertan egotea debekatzeko

6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]


‘Emaiezu hemengoa, emaiezu euskara’ leloa erabiliko du Nafarroako Gobernuak euskara sustatzeko kanpainan

Haurrak dituzten familiei egiten diete deia, bereziki. Seme-alabentzat onena nahi dugulako, etorkizunerako aukerak zabaltzea litzateke euskara ematea. "Eleaniztasunaren aldeko hautua egiteko gonbidapena da, euskara ematea batzea delako", esan du Ana Ollo Euskara... [+]


Txatbot hoberenaren bila

Azken urteetan, adimen artifizialaren (AA) garapenak hizkuntza gutxituen egoeran eragin nabarmena izan du. Teknologia erraldoiek garatutako eredu nagusiak, hala nola ChatGPT, hizkuntza nagusietan trebatzen dira, eta horrek euskararen moduko hizkuntzak bazterrean uzteko arriskua... [+]


2025-02-11 | Sustatu
Metak Libgen pirateatu badu, zuk zergatik ez?

AEBetako auzi judizialen batengatik jakin denez, Metak (Facebook-eko jabeak) Libgen sareko liburutegia masiboki pirateatu du BitTorrent protokoloak erabiliz. 81.7 terabyte gutxienez lortu zituzten horrela, beren adimen artifizialeko sistemak elikatzeko. Saiakera eta zientzia... [+]


Eguneraketa berriak daude