20 URTE KORRIKA (ETA PRESAKA)

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bai euskarari» hura kasik mitifikatu ere egin zela esan liteke. Garai hartan AEK-k ere dirua eta gizartearen bultzada lortzeko moduko zera asmatu beharra zuen. Larria zen egoera. Bere gordinean esanda, AEK-ko herrialderik sendoenak, Bizkaikoak, bost milioi pezetako zuloa zuen eta instituzioek koordinakundearekiko zuten harremana ere trakesten hasia zen.
Egun, ia belaunaldi baten ostean, zikloak jada buelta osoa emana duela ematen du. Oraintsu, Kontseiluak deituta eta bigarren «Bai Euskarari» kanpainaren baitako ekitaldi gisa, Euskal Herriko bost estadio jendez gainezka egiten ikusi ditugu. Eta oihartzuna oraindik isildu ez delarik (euskararen alde lanordu bat eskatzen da) Korrikaren edizio berri batean sartu gara. Estadioetan bildutako 100.000 lagunek egin dezaketen indarraren kontraposizioa, AEKri dagokionez bederen, Espainiako Justiziak jarri nahi izan zuen Pinotxeten aferari heldu baino zertxobait lehenago.
Ziklo hau, ordea, ez da zirkuitu itxia izan. Xabier Amurizak lehen aldiz Euskal Herriko txapela jantzi eta «Bat korrika, bi korrika, mila korrikari, zazpi euskal herrietan. Denok bai euskarari» kantatu zuenez geroztik hamar Korrika joan dira. Zakur zaharra da, helduko den hamaikagarren hau. Bide luzea urratu du eta gauza asko ikasi ditu ibilian. Jakin badaki, lehen edizioak hala erakutsita, negu gorriko elurtea ez duela lagun aproposena bere lasterketaldian, eta arriskuak alde batera uztearren, korrikarako data zehatza finkatzerakoan egokiagoak zaizkiola martxoa edo urria bezalako hilabeteak. Umorea, giro ona, korrikarako kemena eta baita pazientzia ere zapuzten direla berandu iritsita edo behar baino lehen helduta, Korrika 3n ikusi zenez. Korrikak ongi aski ikasia du erne eta zorrotz jokatzen, gainontzean ezusteko akatsak larrutik pagatzen direla. Lehen edizioko gertakizun tamalgarri hura gogora ekarrita, lekukoak zeraman mezua galdu izanagatik, Rikardo Arregiren hitzak irakurri ez eta bestelako esloganak oihukatu izanagatik, Korrikak Euskaltzaindiaren babesa galdu zuen eta EAJk hurrengo Korrikari laguntzarik ez ematea erabaki zuen. Alferrik antolatu zen geroxeago gertatutakoari buruzko azalpenak emateko prentsaurrekoa. Batzuen galbaheak Julen Kaltzadak irakurritako diskurtsoaren azken hitzak bakarrik gorde zituen: «Euskal Herriaren alde lan egitearren bizia galdu dutenak (Korrikaren amaiera-festan egoterik ez zutenak ekarri zituen gogora) Euskal Herriaren alde lan egitearren kartzelan usteltzen daudenak. Komisaldegietan torturak sufritzen dituztenak, torturak hartuko dituzten beldurrez angustiaturik daudenak... Gora Euskadi Askatuta! Gora Euskadi euskalduna! Gora langileria! Gora langileri euskalduna!». AEK-k epelak hartu ditu geroztik. Euskalduntze-alfabetatzeko ahalmena (AEKren kasuan) eta kontzientzia indartzeko eta dirua biltzeko indarra bezain beste (Korrikaren kasuan) axola baitzaigu. Onerako eta txarrerako, Korrikak gure herriaren gaixoaldi eta euforia guztiei jarri die termometroa.
Belaunaldibeteko zikloa ez da zirkuitu itxia izan. Zorionez, bada hamaikagarren edizio honetan errepikatuko ez denik. Hasteko, diskurtsoa. Eta konparaziorako abiapuntu eta helmuga bera izan zuten edizioak hartzen baditugu, (Iruñea-Donostia ibilbidea egin duten Korrikak), martxoaren 19an abiatuko den honek ez du Nafarroako gobernadore zibilaren debekurik jasoko, Korrika 2n gertatu bezala. Alderdi abertzale eta euskaltzaleak ere ez dira diputazio eta udaletxeetan dirua biltzearen aurka agertuko, Korrika 6n EAJk, EAk eta EEk egin zuten moduan. Bestalde, bat-batekotasuna eta fresokotasun apur bat galdu dira, antolaketa hobe baten izenean. Norberaren esku, zorionez ala zoritxarrez izan ote den iriztea

Hogei urtez, hamar aldiz Korrika
Korrika 1: «Zuk ere esan bai euskarari». Oñati-Bilbo. 1980, XI/29-XII/07. Omenduak: Rikardo Arregi, Xabier Peña.
Elurrak bisita egin zien. Lehen 24 orduetan, lasterketa jarraitzen zuten autoek kateekin igo behar izan zuten Bidaniako gaina eta Luzaiden Nafarroako Diputazioko traktore eta elur-kengailuak izan zituzten bidailagun.
Lekukoak zeraman mezua galdu egin zenez, AEKren diskurtsoa bakarrik irakurri zen Bilboko amaiera-ekitaldian. Rikardo Arregiren hitzak irakurri ez izanak sumindura piztu zuen.

Korrika 2: «AEK, euskararen alternatiba herritarra: Korrika, herriaren erantzuna euskararen alde». Iruñea-Donostia. 1982, V/22-30. Omendua: Rikardo Arregi.
Partaidetza lehen edizioan baino zabalagoa izan zen eta diru gehiago bildu zen. Baina ez zen giro: EAJko EBBk, lehen edizioan gertatutakoa gogoan, Korrikari ez laguntzea erabaki zuen. «Deia» egunkarian berriz, Taldea izenez sinatutako artikulu sorta bat kaleratu zen. AEKren egoera ekonomikoa txarra zenik ukatu, eta Bizkaiko AEKri "malversación de fondos" egitea leporatzen zion Taldeak. «AEK: KASen fronte kulturala» bezalako loreak bota zizkion.

Korrika 3: «Euskaraz eta kitto». Baiona-Bilbo. 1983, XII/03-11. Omendua: Gabriel Aresti.
Euskalduntze-alfabetatzea Iparraldean eta Nafarroan finkatzen ari zela nabarmendu zen. Aurreko bi edizioez geroztik berandu heltzearen kontra jarritako neurriak zirela eta, emaitza onegiak lortu zituzten: lasterketa behar baino lehenago heldu zen herri askotara. Helduen euskalduntze eta alfabetatzerako Eusko Jaurlaritzak sortutako erakundeak, AEKren pareko sare ofiziala jaio zen, HABEko euskaltegiek eta udal euskaltegiek osatua. Erakundeek diruz eta baliabidez gogor sutatua, AEKri desio ez zuen auzokoa sortu zitzaion, eta `gerra' piztu.

Korrika 4: «Herri bat, hizkuntza bat». Atharratze-Bilbo. 1985,V/31-VI/09. 2.028 km. Omendua: Piarres Laffitte
AEKren eta Eusko Jaurlaritzaren arteko istiluen ispilua izan zen Korrika 4. Jaurlaritzaren eta erakundeen euskararekiko jokaera salatzeko asmoz, Gasteizko irakasle talde batek gose grebari ekin zion. Lau hilabete zeramatzaten lansaririk kobratu gabe.

Korrika 5: «Euskara, zeurea». Hendaia-Bilbo. 1987, IV/03-12. Omenduak: Lauaxeta eta Balendin Enbeita.
Ordura arteko partaidetza handiena lortu zen. Guztira 500.000-600.000 lasterketarik hartu zuen parte.
Une hunkigarriak aipatzen hasita, "Gernika 1937-87" ekimena pil-pilean, mende erdi lehenago nozitutako bonbardaketaren erreferentziak topatu zituzten korrikalariek, lasterketa Gernikan goizeko hamaikak eta laurdenetan sartu zenean. Han bertan, Jorge Lizama indigena maputxeak lekukoa hartu zuen Enbeita eta Lopategiren bertso eskolako partaideen eskutik.

Korrika 6: «Euskara korrika... eta kitto!». Iruñea-Donostia. 1989, IV/14-23. Omendua: Joxemiel Barandiaran.
Koordinakundearen erakundetzeari buruzko eztabaidaren ondorioz, AEKren batasuna pitzatu egin zen 1989an.
EAJ, EA eta EE alderdiak diputazioetatik eta udaletatik Korrikari dirua ematearen aurka azaldu ziren. Prentsa oharrean emandako arrazoien artean: «Euskararenaz gain, `Korrika'k beste helburu batzuk ere baditu: hizkuntzaren eremua baino urrunago doazen xedeak lortzeko aukerako ikurrintzat euskara erabiltzea eta bitarteko bihurtzea ez dira ez euskararen erabilpena normaltzeko bidean aurrera egiteko era egokienak». Hala ere, AEK-k eta ETB-k ere publizitate trukerako hitzarmena sinatu zuten nahiz eta PSOEren eta Joseba Arregiren haserrea piztu.

Korrika 7: «Korrikak euskara, euskaraz Euskal Herria». Gasteiz-Baiona, 1991, III/15-24. Omendua: Remigio Mendiburu.
Korrika 7 hasi baino hiru egun lehenago, berri hau plazaratu zuen «Euskaldunon Egunkaria»k: «EITBko zuzendaritzak betoa ezarri die Gorordo eta Korrikari `Terminus' saioan», zioen izenburuak, eta «Elene Lizarralde zuzendariak dimisioa eskatu du eta saioa bukatu egin da» azpitituluak. Mikel Olaziregik, ETBko zuzendaritzako partaideak, adierazi zuenez, «aspalditik erabakia du Eusko Legebiltzarrak EITBk ez diola laguntzarik eman behar Korrikari. Informazioa bai, baina ez dugu egingo Korrikaren promoziorik».

Korrika 8: «Denok maite dugu gure herria euskaraz». Iruñea-Bilbo. 1993, III/26-IV/04. Omendua: Martin Ugalde.
Korrika 8ren atarian Korrika Kulturala eta Korrika Kirolaria izeneko egitarauak aurkeztu zituzten berrikuntza nagusi bezala. Korrikaren edizio honek ere izan zuen, zoritxarrez, joanak ziren lagun anitz omendu beharra. Gasteizen, esate baterako, AEK, IKA, Irale eta HABEko ordezkariek elkarrekin egin zuten lasterka Eusebio Osa euskaltzale ezagun hil berriaren omenetan. Joxepe Zuazo zena, Korrika izenaren sortzailea ere omendu zuten.

Korrika 9: «Jalgi hadi euskaraz!». Donibane-Garazi-Gasteiz. 1995, III/17-26. Omendua: Mikel Laboa
Bernart Etxepareri ere egin zion ohore Korrika 9ak.
Korrika 9 egin zen urteak, 1995ak, AEK-k instituzioekin duen harremanaren argazkia ekarri zuen. AEK-k Eusko Jaurlaritzarekin akordioa lortu zuen EAEn. Nafarroan ez zen deus lortu eta Ipar Euskal Herrian are gutxiago.

Korrika 10: «Euskal Herria Korrika». Arantzazu-Bilbo. 1997, III/14-23. Omendua: Luis Villasante
Hamargarren Korrikak, euskaltzaindiaren eta Arantzazuko frantziskotarren lana omentzeaz gain, AEKren eta instituzioen arteko adiskidetze formala erakutsi zuen. Aro berri bat abian zela iragarri zuen


Azkenak
Zergatik Durangora joan abenduaren 7an?

Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]


Iruñerriko hondakinak bilduko dituen Imarkoaineko gunea %33 garestitu da

Iruñerriko Mankomunitateak Imarkoaineko Hondakin Zentroaren proiektuaren aldaketa onartu zuen ostegun honetan eta, horren arabera, azpiegitura 2026ko urtarrilaren 21ean hasiko da lanean.


Tuterako alkateak aurrekontuak aurkeztu ditu talde neonazi baten abestiarekin

Estirpe Imperial da talde neonazia, besteak beste ezagun egin dena erabiltzen dituen letra faxista eta arrazistengatik.


2024-11-29 | Axier Lopez
EAJ, PSE eta PPk mendietako gurutze katolikoak babestu nahi dituzte “euskal kultura eta ohituren parte” direlako

Gipuzkoako Batzar Nagusietako Kultura Batzordeak, EAJ, PSE eta PPren aldeko botoekin, azaroaren 22ko bilkuran erabaki du Eusko Jaurlaritzari eskatzea azter ditzala “euskal kulturan hain esanguratsuak diren” gurutzeak eta haien inguruko “ohiturak”... [+]


Boikota Israelgo datilei (eta datil horiek saltzen dituzten supermerkatuei)

Israelek gosea erabiltzen du palestinarren aurkako gerra-arma gisa, eta nekazaritza-produktuak mundu osoan merkaturatzen ditu.<


2024-11-29 | Gedar
Etxebizitzarako eskubide unibertsala aldarrikatu dute Iruñean

Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Harituk antolatuta, manifestazio bat izan zen ostegun arratsaldean Iruñeko Alde Zaharrean. "Etxebizitzaren negozioaren aurrean, eta hura sustatzen duten politikarien aurrean, etxebizitza eskubide unibertsalaren benetako defentsa... [+]


2024-11-29 | Estitxu Eizagirre
EH Bizirik sarearen manifestazioa martxoaren 22an Gasteizen
“Indarrak batuta soilik lortuko dugu makroproiektuen oldarraldi hau gelditzea”

EH Bizirik sarea makroproiektuen aurkako plataformen elkargunea da eta martxoaren 22an manifestazio nazionala deitu du Gasteizen: "Lekuko borrokez gain, esparru zabalagoan lan egitea ezinbestekoa dela jakitun, manifestazio honek sare osoari eragiten dien puntuak izango ditu... [+]


Gaindegiaren 20 urteko argazkia
Euskal Herriak biztanlerian, energian eta pobrezian gora egin du, CO2 isurketetan eta elikagaien kontsumoan behera

Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]


2024-11-29 | Euskal Irratiak
Eguberriko merkatu solidario, etiko eta euskaltzale bat Baionan

Lau egunez idekia izanen den merkatu bat antolatzen du Plazara kooperatibak euskararen aldeko beste hamar bat eragilerekin –horien artean ARGIA–.


Komunikazio libreago baterantz

Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.


Eguneraketa berriak daude