JULIO DE URQUIJO MINTEGIA ASMOZ ETA JAKITEZ


2021eko uztailaren 27an
Julio de Urquijo Euskal Filologiako Mintegia 1954an sortu zuten Donostian Luis Mitxelena eta Manuel Agudek, Gipuzkoako Foru Aldundiaren babesean. Mintegiari euskaltzale eta kultur eragile deustuarraren izena ipini zioten. Julio de Urquijok, besteak beste, egun Eusko Ikaskuntzak kaleratzen duen «Revista Internacional de Estudios Vascos» izeneko aldizkaria sortu zuen 1907. urtean eta bere liburutegi pribatuan, gerora Gipuzkoako Foru Aldundiaren eskuetan geratu zena, balio handiko bilduma osatu zuen.
Mintegia sortu zeneko urte horiek urte beltzak ziren euskaltzaleentzat, eta lehenengoz erakunde ofizial batean nolabaiteko zirrikitua aurkitu zuten euskal hizkuntzalaritzako ikasketak aitzinarazteko.
Mitxelena zuzendari izendaturik, Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo» edo ASJU izeneko aldizkaria hasi ziren argitaratzen; berehala, hizkuntzalaritza alorreko maila goreneko aldizkari zientifikoen artera sartu zen, eta euskal ikasketen aitzindari bihurtu zen zalantza gabe.
Mintegiaren argitalpenetan ikusi zuten argia gerra ondoko euskalaritzako lanik garrantzitsuenak, besteak beste Mitxelena maisuaren doktoradutza tesia izan zen «Fonética Histórica Vasca» lan oinarrikoak.
Handik urte batzuetara izendatu zuten euskaltzain Mitxelena; 1961eko urtarrilaren 22an irakurri zuen bere sartze hitzaldia, euskaltzainburu Ignacio Maria Etxaide zelarik. Bi eratara jokatu zuen errenteriar irakasleak Julio de Urquijo Mintegitik urte haietan: alde batetik, Euskaltzaindiaren barruan ziren sektore integristak astintzeko gotorlekua izan zen Mintegia (ez dugu ahantzi behar Etxaide bera Francoren aldeko eta, nolabait ere, erregimeneko gizona zela); bestetik, euskal ikasketen garapena bultzatzeko tresna. Bi bide horietan Mitxelenaren lanak emaitza oparoak izan zituen, inondik ere.


MINTEGIAREN OIHARTZUNA.

Besteak beste, Julio de Urquijo Mintegiaren lanak hizkuntzalaritzako alorreko nazioarteko komunitate zientifikoa Euskal Herrira begira jarri zuela esan daiteke. Espainiako eta Europako unibertsitateetan ikusi zuten gure herriak ez zuela gordetzen hizkuntza bakan eta zahar bat bakarrik, baizik ere horrekin batera bazela hemen hizkuntzalaritzan lan sakon eta jakingarriak egiteko jende aski prestaturik.
Mitxelenaren lanaren oihartzuna izan zen, besteak beste, Antonio Tovarrek eta José Vallejok Salamancako Unibertsitatean sortu zuten Manuel Larramendi izeneko euskal hizkuntzako katedra. Geroztik, Julio de Urquijo Mintegiaren laguntzaile eta lankide aparta izan zen Antonio Tovar, Manuel Agudekin batera oraino amaitu gabe dagoen euskal hiztegi etimologikoaren egile.
Ia berrogeita bost urteetan Julio de Urquijo Mintegiak egin duen lan erraldoia lerro labur hauetan laburbiltzen zaila litzateke. Esan dezagun, zernahi gisaz, Julio de Urquijo Mintegiaren ospe akademiko eta zientifikoa handia bada ere, herri administrazioarekiko menpekotasunak ez duela oso antolabide argirik izan. Sortzez geroztik, Gipuzkoako Foru Aldundiaren mende egon izan da beti, baina inoiz ez du erakuntza juridiko propiorik izan, eta horren eraginez Mintegiaren eta Aldundiaren arteko harremanak lausotu edo ahuldu egin dira urteen joanarekin batera.
Irtenbide finkoa aurkitu nahirik, 1998ko abenduaren 22an Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura eta Euskarako foru diputatu Koruko Aizarnak eta Eusko Ikaskuntzako lehendakari Juan Jose Goirienak hitzartu zuten Julio de Urquijo Mintegia behin-betikoz Eusko Ikaskuntzaren egituraren barnean sartzea. Gaur egun Mintegia kudeatzen duten irakasleekin elkar hartu ondoren egin zen integrazio hori. Hitzarmenak autonomia ematen dio Mintegiari bere lanak egiteko eta behar dituen bitarteko material nahiz diruzkoak ziurtatzen dizkio etorkizunari begira.
Hitzarmenak bide emango dio Mintegiari M. Agudek eta A. Tovarrek hasitako hiztegi etimologikoaren lanak amaitzeko, horretarako bekadun bat jarrita. Horrez gain, jakina, orain artean atzeraturik eta ezin argitaraturik ziren ASJUko aleak kaleratuko dira aurki, Joseba Andoni Lakarra irakaslearen zuzendaritzapean. Beraz, harpidedunek eta gainerako irakurle eta zaletuek aldizkaria ostera eskuetan izateko aukera izango dute


Azkenak
Eskolaz kanpoko jarduerek kanpoan uzten dituzte premia bereziak dituzten haurrak

Bai ikastetxeek antolaturiko eskolaz kanpoko jarduerek, bai aisialdiari loturiko ekintzek eta udalekuek desgaitasunen bat duten haurrak kanpoan uzten dituzte maiz, eta hain justu, jarduera horiek bereziki onuragarriak dira premia bereziak dituzten haurrentzat. Hala dio... [+]


2025-04-01 | Euskal Irratiak
Arrate Isasi: “Iparraldeko haur elebidunek euskara nola ikasten duten ikertu nahi dugu”

Euskal hizkuntzalaritza esperimentaleko katedra berria estreinatu dute Baionako fakultatean.


2025-04-01 | Gedar
Aurtengo Maiatzaren 1ean ere Bilboko kaleak hartzera deitu du EHKSk

"Gerra inperialistaren eta Europako estatuen berrarmatzearen aurka" mobilizatuko da Langileon Nazioarteko Egunean.


2025-04-01 | dantzan.eus
Zuberoa dantzan batuko da berriz ‘Aitzina Biga’ ikusgarrian

Aitzindariak elkartea Aitzina Biga ikuskizuna prestatzen ari da. Ehun parte-hartzailetik gora izango dira dantzan, musikan, antzerkian, kantuan eta bertsotan apirilaren 19an Maulen aurkeztuko den ikuskizunean. Uztaila bitarte, beste lau emanaldi izango dira: Miarritze, Arrasate,... [+]


2025-04-01 | Elhuyar
Antidepresiboen preskripzioak gora egin du pandemiaren ondorioz

Antidepresiboen kontsumoa aztertuta, Euskal Autonomia Erkidegoan COVID-19aren pandemiak sintoma depresiboen intzidentzia handitu zuela ondorioztatu du ikerketa batek. Halaber, azterlanak nabarmendu du herritarren osasun mentala arazo fisikoekin batera artatzearen garrantzia, bai... [+]


Emisio gutxiko eremua behin-behinean etetea erabaki du Euskal Hirigune Elkargoak

Frantziako legebiltzarrean Errepublikanoek eta Batasun Nazionalekoek egindako zuzenketen harira dator erabakia. Zuzenketak onartu dituzte, eta, beraz, Euskal Hirigune Elkargoak emisio gutxiko eremua ezartzeko gastu ekonomikorik ez egitea erabaki du.


Birundaren aldeko manifestazioa egin dute Donostiako Parte Zaharrean barrena

Pasa den asteko "kaleratze ilegala" salatu dute hainbat herritarrek, ostiral arratsaldean.


Euskal Herriko II. Ekotopaketak egin dituzte asteburuan, garaiko erronkez eztabaidatzeko

Jauzi Ekosizialeko kideek antolatzen duten bigarren edizioa da. Euskal Herriko trantsizio ekosozialak "inoiz baino premia handiagoa" duela adierazi dute, "datozen aldaketa sakonen aurrean trantsizio justua nahi bada".


2025-03-31 | Ahotsa.info
Burlatako Gazte Asanbladak gaztetxearekin jarraitzeko akordioa iragarri du Udalarekin

Manifestazio jendetsu batek herriko kaleak zeharkatu ditu, Poliziaren gehiegizko dispositibo batek zainduta, gazteek kudeatutako guneen defentsan eta Gaztetxeak erasoen aurrean defendatzeko. Manifestazioaren amaieran, publiko egin dute iragarpena.


Bost urterako inhabilitatu dute Marine Le Pen, Europako Parlamentuko funtsak desbideratzeagatik

Parisko Auzitegi Korrekzionalaren arabera, 2,9 milioi euro desbideratu zituen Frantziako RN Batasun Nazionalak 2004 eta 2016 artean. Le Penez gain, alderdiko beste 24 kide ere errudun jo dituzte. Helegitea aurkeztuta ere, RNko buruzagia ezingo da aurkeztu 2027ko Frantziako... [+]


BDZk CAFi exijitu dio Israelekin harremanak mozteko, igandeko manifestazioetan

Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan egin dituzte manifestazioak. Israelek Palestinan egin duen eta aurrera daraman genozidioarekin kolaboratzen duten enpresei laguntza publikoa emateri uzteko eskatu diete Nafarroako Gobernuari eta Eusko Jaurlaritzari.


STEILASek eta LABek jakinarazi dute Hezkuntza Sailak bertan behera utzi duela gaurko deituta zuten bilera teknikoa

Hezkuntza Sailak EITBri azaldu dioenez, ikastetxe bakoitzean izan beharreko baliabideak batzar teknikoetan negoziatu partez, mahai negoziatzailean landu beharko lituzkete. Bihar eta etzi greba egingo dute EAEko ikastetxe publikoetako irakasleek.


Armen lobbyek (Euskal Herrikoak barne) gerrara eraman nahi gaituzte

Joan den ekainaren amaieran bukatu genuen Conversión de la industria militar en Euskal Herria para no fabricar más guerras (Armagintza industriaren moldaketa Euskal Herrian, gerra gehiago ez sortzeko) liburuaren lehenengo zatiak Gerra badatorrela! du izenburu, bertan... [+]


2025-03-31 | ARGIA
Iruña-Veleia afera argitzea eta ondarea ez suntsitzea eskatu dute Gasteizen

Iruña-Veleia auzia “behin betiko” argitzea eskatu dute martxoaren 30ean, Gasteizen egindako manifestazioan. Iruña-Veleia argitu, ez suntsitu plataformak aztarnategian egindako “txikizioak” salatu ditu eta Arabako Foru Aldundiaren ardura... [+]


2025-03-31 | Gedar
Etxebizitza-arloko arrazakeria salatu eta apirilaren 5ean mobilizatzera deitu dute hainbat kolektibok

Etxebizitza eskuratzeko orduan pertsona arrazializatuek eta migratzaileek jasaten duten bazterketa sistematikoa salatu dute Gasteizen, agerraldi baten bidez. Apirilaren 5ean Donostiara bertaratzera deitu dute, etxebizitza-eskubide unibertsalaren alde.


Eguneraketa berriak daude