Aragoi ibaitik historian murgilduz


2017ko azaroaren 28an
Galipentzu berritik abiatuko da oraingo bidea, Aragoi ibaia ezagutzeko. Goiko Galipentzu herria bukaeran bisitatzea aginduta dago. XII. mendeko hiribildua dugu, eta aipatzekoak dira bere bi elizak, San Salbadorrekoa, (Nafarroan kriptadun gutxien dutenen artean eredu, horma margoak Nafarroako Museoan ikusgai direlarik), eta San Pedrorena bestea. Erdi Aroan lehenik musulmanengandik babesteko eta gero Aragoiko koroaren aurkako gerretarako; gazteluaren aztarnek denborari eta herriari irri, tente diraute.
Plazatik Galipentzurako errepideari jarraituz, ezkerrera lehenengo pista hartu, (0,4 Km) eta zuzenean zubirarte joan beharra dago. Zubiak berak istorio ederrak konta lekizkiguke, XVIII. eta XIX. mendeetako gerretan suntsitua izan baitzen. Gainera lehen karlistadan, 1837. urtean, bertatik abiatu zen Karlos erregea Aragoiko konkistan. Ez litzateke harritzekoa izango erromatar garaian bertan ere izatea, udalerrietan miliarioen aztarnak aurkitu izan baitituzte. Ibaiaren beste aldean eskuinetik Aragoiren bideari helduko diogu eta mendi malda honetan Erreserba Natural txiki bat sortu zenez, gozatu inguruaz.
(9,4 Km). Zuzen segi, ezkerretik korraliza batera doan bidea utzirik. Eraiketa hauek, harlanduzko pilarez nahiz adreiluz osatuta daude, estali gabeko bailekin. Horma batera erantsitako artzainaren etxoladun eredu zenbait topatuko dugu. (13,3 Km). Zuzen jarraitu bidea, ezkerreko pistatik baztertuz.
(15,5 Km). Gurutze bat bihurgune baten ondoren aurkituko dugu, ezkerretik ubide bat dakusagu eta eskuinetik korraliza baten aztarnak. Bideak zuzen jarraitzen du, eta handik kilometro gutxira (18,3 Km), pista hobeari helduko diogu. Zerealetako landa artean presa eta askaltoki bat dugu atsedenaldirako toki aproposena, (20,2 Km). Berriz bidea jarraituz Zarrakaztelura iritsiko gara. Herria zeharkatzen ari garela, eliza erromanikoa, XVI. mendeko abade jauregia eta XX. mendeko udaletxea duen enparantzatik pasako gara, kale estu batek errepidearekin topo egin arte. Bertatik eskuinera bidegurutzeraino.
Ezkerretik hartuta, errepidez, Oliva monastegirarte, (26,7 Km) hurbilduko gara. Zati hau ez dago zertan eginik, baina tokiak merezi du. Penintsulako Zisterreko monastegien artean hoberen kontserbatutakoa da eta XII. eta XIII. mendeetan igaro zituen bere urterik oparoenak, hainbat nafar errege eta zenbait Aita Santuren babesa zela medio. Abadeak, mende hauetan zehar beraien ondasunak handitzen zituzten neurrian, lurrak monastegi inguruan biltzen saiatu ziren, baita beraien ordenako oinarriei helduz nekazari lanetan aritu ere, abelzaintzari garrantzi handia ematen ziotelarik. Antza denez, Erdi Aroaren bukaerarako euren lanetatik bizi ordez errentari gisa zirauten eta arrazoi horregatik eta Nafarroa Gaztelaren menpe gelditu zenean, fraideen egoera okertu egin zen. Konbentzioko gerran ospitala bilakatu zen eta Independentziako gerran zakuratua suertatu zen. Baina, azkenik, 1835. urteko desamortizazioarekin sekularizatu egin zituzten elizgizon guztiak. Monastegiaren zatirik aipagarrienak eliza, klaustroa eta kapituluetarako gela dira; guztien ezaugarria hornidura urria da.
Itzuli Zarrakaztelura eta handik Murelu-Konderarte, (31,3 Km) non errepide nagusiaren eskuinetik baztertu behar garen, Uxuerarte doan errepidetik Zaraitzu arte. (36.8 Km). Errepidea utzi eta zuzenean doan pista hartu beherantz.
(38,3 Km). Erne ibili eta ezkerrera doan lehenengo bidea hartu, nahiz eta lurrezkoa izan, ez abiatu eskuineko pistatik hobea bada ere. Geroago (41,1 Km) segi zuzen, eskuineko pista utziz, eta (44 Km) ezkerrekoa laga, hasierako zubirarte. Aurrerago, eskuinetik abiatuko gara herrira beste aldetik iristeko, era honetan ibilbidea amaituz

Azkenak
2025-01-08 | Leire Ibar
60 urte bete ditu Larrabetzuko Hori Bai gaztetxeak, Euskal Herriko zaharrena

1965ean sortu zen Larrabetzuko Hori Bai gaztetxea, frankismo garai betean. Ordutik ez ditu ateak itxi, eta 2025ean 60 urte bete ditu. “60 urte lotu barik” lelopean eman diote hasiera urteurrenari gaztetxeko kideek.


Irakasle baten klaseetatik seme-alabak ateratzea erabaki dute Atarrabian: “Izuak jota ditu haurrak”

Irakasle hau egokitzen zaielarik, 6-9 urteko haurrengan beldurra, amesgaiztoak, antsietatea, negarra… orokortzen direla salatu dute Atarrabiako Atargi ikastetxeko gurasoek. Urtetako arazoa konpontzen ez dela-eta, haren klaseei planto egitea erabaki dute. Guraso elkarteko... [+]


2025-01-08 | Julene Flamarique
Urteko lehen langile hila, Alaves-Baskoniaren egoitza eraikitzeko lanetan

Beharginak Excavaciones Mendiola enpresarako ari zen lanean, Construcciones Urrutia enpresaren azpikontrata. Langilearen lehenengo eguna zen sektorean lanean.


2025-01-07 | Julene Flamarique
Itxiera mehatxua gainean dutela itzuli dira lanera Ezkirotzeko BSHko langileak, ostiraleko bileraren zain

Abenduaren 16an iragarri zuen multinazionalak Nafarroako lantegiaren itxiera. Ekoizpenari “normaltasunez” ekitea eskatu die langileei Ezkirotzeko zuzendaritzak, baina sindikatuek “ezinezkotzat” jo dute. Lan Ministerioak bilera deitu du ostiralerako... [+]


Gazteen soldata %10 igo den bitartean, prezioak %31 garestitu dira 2010etik

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, 18 eta 34 urte bitarteko gazte soldatadunen hileko batez bestekoak lehenbiziko aldiz gainditu du 1.500 euroko langa. 2010arekin alderatuta, ordea, 142 euro besterik ez da igo.


2025-01-07 | Leire Ibar
‘Behin betiko’ lelopean egingo du Sarek urtarrilaren 11n Bilboko manifestazio nazionala

Konponbide prozesuari eta etxeratze prozesuari behin betiko amaiera emateko aldarrikatuko dute, eta euskal preso behin betiko etxean nahi dituztela. Laguntza ekonomikoa jasotzeko Bizumkada Nazionala ekimena jarri dute martxan.


2025-01-07 | ARGIA
Robert Hirigoien hil da, Herri Urratsen sortzaileetakoa

Urtarrilaren 4an hil zen Robert Hirigoien euskaltzalea (Larresoro, Lapurdi, 1944). Ostegunean eskainiko diote azken agurra, jaioterrian (10:00etan). Herri Urrats festaren sortzaileetako bat izan zen, baita Lapurtarren Biltzarrarena, Kanboko ikastolarena eta euskara eta euskal... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Baztango Batzar Nagusiak elkartasuna adierazi die Aroztegiko obra gelditzeagatik auzipetutako zazpi herritarrei

Aroztegiko auzipetuei elkartasuna adierazi eta absoluzioa eskatzeko mozio bat onartu du Baztango Batzar Nagusiak. Urtarrilaren 2an egindako bileran, mozioaren aldeko bozketan aldeko 25 bozka, kontrako bi eta hiru abstentzio izan dira.


Ultraeskuinari proposatu diote gobernua osatzeko Austrian, hesia ezarri ziezaioketen arren

Irailean egin ziren hauteskundeak eta aise nagusitu zen FPÖ alderdia, botoen ia %30 eskuratuta. Bazen aukera ultraeskuinari hesia ipintzeko, baina ez dira ados ipini demokristauak eta sozialdemokratak.


Laborantza bozen usaina

Berriz hasi dira laborarien manifestaldiak frantses estatu guzian. Sindikatu desberdinek aldarrikapenak hedatzen badituzte ere, entzun den lehena eta komunikabide nagusietan gomit izan dena, FNSEA "nagusia" izan da. Zer du saltzeko? Gezur andana bat ahal bezainbat boz... [+]


2025-01-07 | Jon Torner Zabala
Autobus zerbitzua zabaldu dute Ipar Euskal Herrian, mugikortasuna hobetzea helburu

Urtarrilaren 6az geroztik autobus linea berriak daude Zuberoan, Nafarroa Beherean eta Lapurdin. Halaber, zerbitzuen maiztasuna ere hobetu da, Euskal Hirigune Elkargoko Mugikortasun Sindikatuak eta RATP konpainiak elkarlanean bultzatutako egitasmoari esker. Bestetik, 12 urtez... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Barakaldoko hilketa matxista salatzeko asteartean mobilizazioak antolatu dituzte

84 urteko andrea erail zuen bere semeak urtarrilaren 3an euren etxebizitzan. Kolpeka hil zuela azaldu dute zenbait iturrik. Astearte arratsaldean egingo dira elkarretaratzeak Barakaldon eta Euskal Herriko lau hiriburutan.


2025-01-07 | Gedar
Beste eraso arrazista bat Miarritzen

 Uber gidari batek jasan zuen erasoa: bortizki jo eta irain arrazistak egin zizkion bezero gazte batek. Baionan eta Arrigorriagan ere izan dira eraso arrazistak berriki.


2025-01-07 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Itsasontzigintzaren itzal luzea ageri da Hego Koreako krisian

Hego Koreako krisia autoktonoa ala inportatua ote zen galdetzen nion neure buruari duela hilabete hura sutu zenean. Baretu ez baizik mindu egin denez auzia, batere argi ez dudan erantzunaren bila jarraitu beharko dugu. Geografikoki urrutiko kontua bada ere, oso gertuko ondorioak... [+]


Eguneraketa berriak daude