SANTIAGO BIDE EZKUTUAK


2021eko uztailaren 19an
Ondorengo belaunaldiek biziki eskertuko duten lan etnografikoa egiten ari da Koldo San Sebastian. Izan ere, milurte amaieraren atarian gaudela, gure zaharrak bizilegez itzaliz doaz, eta beraiekin batera haien jakinduria, ohiturak eta lanbideak. Aro baten adierazgarri diren bizimolde preziatu horiek. Duela sei urte hasi zenetik hona «Euskal Herritik» saioak hori guztia irudikatu du. Hala nola: gure azken artisauak, antzinako usadioak, azken euskal hiztunak eta beste hamaika kontu. Oraindik oroitzen gara Fidela Bernat Erronkariko azken euskaldunaren hitz eta irudi ederrekin. Halaxe, liburuak tonaka erosi, lanari ekin eta ordubeteko hiru erreportaje gogo biziz burutu dituzte. Beraz, aurrekoetan ez bezala, ikerlana ez dute historiagileek egin, «Euskal Herritik» eko lantaldeak baizik.

«Akats bat daukate historiagileek: irakasle gisa oso onak direla, baina dena interesgarria iruditzen zaienez, ez dute laburtzeko ahalmenik eta telebistan zehatza izan behar duzu, irudia testua adina zainduz»
azaltzen digu Koldo San Sebastian zuzendariak.


ARDOAREN LURRALDEAN.

Urte Xakobeoa dela aprobetxatuz, Euskal Herrian dauden Santiago bide guztien berri emango du erreportaje honek. Alegia, Santiago bide posible guztiak miatzen dira, beti ere giza alderdia nabarmenduz; gastronomia, barne. Bide klasikoa alde batetik, eta zaharrena den kostaldeko bidea bestetik, Baionatik Bilbora doana; edota Gipuzkoa osoa zeharkatzen duena, besteak beste.

«Argiako irakurleei Santiagora iritsi baino lehen, Euskal Herrian ditugun bide ezezagunak egin ditzatela gomendatzen diet. Norabide guztietatik datozen ibilbideak: Erriberatik, Sonportetik,...».
Bidean mota guztietako erromesak aurkitu dituzte, paisaia bezain anitzak. Garagardoaren lurraldetik arnoaren herrian. Halaber, bideak ez ezik, jendeak ez dakizkien kontu zaharrak ere aipatuko dira, Santiago bideari atxikiak: bidelapurrak nonahi zirela, antzara-jokua pobreen torneoa zela, San Birilo Leireko monakoa, eta abar.


OTXARKOAGAKO AZKEN BASERRIA.

Euskararen bilakaera izango da bigarren saioaren mamia. Euskara galtzeko zorian dagoen tokien mapa, mugarria non dagoen aztertuko da. Koldoren arabera «

Lekukoen adierazpenak jaso ditugu. Adibidez, euskaraz mintzo diren Otxarkoagako baserri batekoak, Bilbo erdi erdian. Bestalde, Zuberoako herri anitzetan arazoak dituzte maskaradak egin ahal izateko, gaztediak ez baitaki euskaraz. Familia transmisioa etenda dago. Ba, hori ere jorratu dugu
». Azken batean, erreportajeak betiko euskalkien galera agerian uzten du, euskara batuaren mesedetan.


MANUEL IRUJO GOGOAN.

Azken lana, mende honetako politika gizon (Lizarra, 1891-Iruñea, 1981) handiari eskainitako biografia da. Artxibo-irudi ugari erabiliko dira, bera ezagutu zuten lagunen adierazpenekin hornituz.

«Ia ez zaigu bere belaunaldiko lagunik geratzen. Dena den, lortu dugu Aiarako alkate urte askotan izan zen Lazaro Gancedo-rekin hitz egitea. 99 urte ditu eta iaz arte ziztu bizian gidatzen zuen autoa.
» Udazken aldera «Euskal Herritik»eko beste 13 saio egingo dira, 300 fitxatik goiti bildu dituzte eta, horien artean zahar jendeari egin beharrekoak zendu baino lehen.

«Sei lagunez osatutako lantalde batekin urtean 40 erreportaje egin izan ditugu; ezta BBC-k ere. Tamalez, audientziak beste ezerk baino gehiago ahal du
». Bien bitartean, «Euskal Herritik» errepikatuak ikusten jarraitu beharko, zenbat eta aspaldikoago, orduan eta baliotsuago


Azkenak
2025-01-20 | ARGIA
Nazioarteko eskuin muturrak inguratuta hartuko du presidente kargua Trumpek

Donald Trumpek 18:00etan (han 12:00etan) egingo dio zin AEBetako presidente izateari, Washingtonen. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Atzo emandako mitinean aurreratu duenez, kargua hartu bezain pronto... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Su-etena indarrean, Israel eta Hamas hasi dira bahituak trukatzen

Igandetik indarrean da Hamasek eta Israelek nazioarteko bitartekaritzarekin adostutako su-etena. Lehen egunean 69 emakume eta 21 nerabe askatu ditu Israelek, horietako bederatzi adingabeak, eta Hamasek hiru israeldar. Gazara laguntza humanitarioko 630 kamioi ere sartu dira.


Joxe Mari Esparza: “Txikitik handira borrokatu behar dugu, egunerokoan gertu ditugun gauzak aldatuz”

Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]


2025-01-20 | dantzan.eus
Martxora arte kalez kale eta etxez etxe ibiliko dira kaskarotak Lapurdin

Bi asteburu direla atera dira lehen kaskarotak: Beskoitzekoak. Eta martxora arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira Beskoitzeko kaskarotak, baina ez bakarrak... [+]


2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Eguneraketa berriak daude