EUSKARAZKO ARGOTAK ERDARA ITURRI
Talde bateko partaideak identifikatzeko eta besteengandik bereizteko hizkera berezia dela eransten du Fernando Lazaro Carreter-ek «El dardo en la palabra» izenburuko liburuaren egileak. Hasieran gaizkileen hizkera definitzeko erabiltzen zen jerga edo argot hitza, baina orain esanahia zabaldu egin da eta edozein arlotan erabiltzen da. Askotan lanbide batekoak dira argotak, baina baita ikasleen artekoak, kuarteletakoak, kartzelakoak, lagunartekoak edota familiartekoak.
Tumatxa
Eremu euskaldunetan betidanik izan dira horrelako hizkerak eta gune horietan errazago sortuko dira beti horrelakoak (ikus Azpeitia eta Azkoitiako edota Bizkaiko hitz eta esamolde bereziekin osatutako zerrendak). Askotan baserri edo itsas giroarekin lotutakoak izaten dira hizkera bereziak. Bestalde, euskarazko komunikabideen eragina gune horietan handiagoa denez, bertan sortzen dira horrelako joerak. Gazteen kasuan, esaterako, bada musika lantzen duten hedabide berezituetan entzundakotik jasotzen duenik. Asisko Urmeneta komikigile eta marrazkilari nafarraren ahalegina ere aipa daiteke hemen.
Euskarazko ereduen faltan, erdaren kalkoa egiten dugu maiz, Hegoaldean gaztelania eta ingelesera jo ohi dugu eta Iparraldean, aldiz, frantsesera, hizkera konnotatiboa erdaratik baidator. Gaztelaniako
cheli
Txorba, txapa, mugida, tronko, peña, kolega, baska, martxoso, julai
julandron, ligatu, amuermatu, karroza, bokata, bakata, sudaka, ze fuerte, moskeo, flipatu, tranki, txokolate, esnifatu, kanuto, porro, kolokatu, kamello, pasata egon, kolgatuta egon
tumatxa
okei makei
Euskañolaren fenomenoa ez da gazteen arazoa bakarrik. Bertsolariek erabiltzen dituzte zenbait hitz, eta antzerki lanetan eta telebistan ere intentzionalki erabili ohi dira gaztelaniazko hitzak edota beste hizkuntzatakoak. Eta hiperkontrolik edo zuzenketarik ere ez dugu behar argota garatzeko garaian.
Aguratsoak:
Gaubasa:
eLSDarnio:
Neurontzi:
Anderebehekoa:
Kepa Ahulezia:
Orga/makina:
Arti-kuluska:
Manistan:
Paratu:
Paragarri:
Erre(g)insuge:
Berunago:
Lumadun:
Veiculo longo:
Biko:
Extu:
Eaxo:
Erromitzel:
Balitxo:
Zitzoi:
Kani:
Mola:
Bokalu:
Mati:
Matitu:
Mautu:
Mangatu:
Xaotu:
Latximur:
Latximurtan:
Gutti:
Guttino:
Inguru nahikoa euskalduna da Lezo. Aberastasun berezia esan nahi al du?
Hala ere gaztelaniaren eragina nabarituko da.
Aipa itzazu esamolde bitxi batzuk.
Ingeleseko hitzak ere entzuten al dira?
Eta helduekin konparatuta, gazteek horrelako hizkera berezia gehiago ala gutxiago erabiltzen dute?
Umeen hizkeraz zer esan dezakezu?
Andoboa-andobie:
Andratan kikile apurtu arte:
Antxoa txikia:
Armata egon:
Auskaka ibili:
Begi-argiak egin:
Beheko sua bero eduki:
Belarriak hazten egon:
Berdatu:
Betibelu:
Diru errementaria izan:
Eguzkiak lepoa berotuta etxera etorri:
Eskuetara egin:
Eten edo urrutu:
Ez eten ez urrutu:
Euli epela:
Euliaren ostikada:
Gaztanberazko hatzamarrak eduki:
Hatzazalpeko kaka be emon ez:
Iko-orria baino latzago izan:
Kaballotu:
Kastigatu:
Katanesa:
Labana:
Lakatza:
Lakatza sartu:
Lapiko txikia izan:
Lar bere lar da:
Lotsa bragetatik eskegite eduki:
Maletak estutu:
Narrua:
Papauen buzkantza lez egon:
Santageda jo:
Toton egin:
Tortola:
Tortola bizarrak erreta eduki:
Trentine:
Txakur baltzak lepora salto:
Txitxarrilo pelajikoa:
Txorra egin:
Ulenpo:
Urkulua:
Pertz hartu:
Bakailaua:
Olioa aldatu:
Bibliotekara joan:
Buztankada ederra eman:
Igoko al zenioke? (Ixoko al ixoke? Azkoitian eta Iyoko al iyoke? Azpeitian):
Txahala(k) lotu:
Tipo horta?:
Hi, heureari eragin!:
Belearena egin:
Astapaloak bota:
Beroa eman:
Korritu beharrean:
Milaka pertsona kalera atera dira larunbatean, Eusko Jaurlaritzari eta Osasun Sailari "konponbide errealak" eskatzeko, Osakidetzaren arazo estrukturalak konpon ditzaten.
Milaka eta milaka lagun elkartu dira larunbat bazkalondoan Iruñean, Baztango Aroztegiaren makroproiektuari aurkakotasuna adierazteko eta maiatzean epaituko dituzten zazpi auzipetuen absoluzioa eskatzeko. Bideoz grabatu dugu amaiera ekitaldiko hitzartzea [albistearen... [+]
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.