Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
astelehena 2025eko urtarrilaren 13an
EUSKARAZKO ARGOTAK ERDARA ITURRI
Argot edo jerga, ingurune, klase, lagunarte edo lanbide bereko pertsonek hizkuntza ez formalean erabiltzen duten espresio multzoa bezala definitu ohi dute hiztegi gehienek. Euskaraz ba al dago horrelakorik, alegia pertsona talde desberdinak bereizten dituen hizkerarik? Hizkuntzarekin jolasteko modua da. Berreskura dezagun!
Talde bateko partaideak identifikatzeko eta besteengandik bereizteko hizkera berezia dela eransten du Fernando Lazaro Carreter-ek «El dardo en la palabra» izenburuko liburuaren egileak. Hasieran gaizkileen hizkera definitzeko erabiltzen zen jerga edo argot hitza, baina orain esanahia zabaldu egin da eta edozein arlotan erabiltzen da. Askotan lanbide batekoak dira argotak, baina baita ikasleen artekoak, kuarteletakoak, kartzelakoak, lagunartekoak edota familiartekoak.
Talde bateko partaideak identifikatzeko eta besteengandik bereizteko hizkera berezia dela eransten du Fernando Lazaro Carreter-ek «El dardo en la palabra» izenburuko liburuaren egileak. Hasieran gaizkileen hizkera definitzeko erabiltzen zen jerga edo argot hitza, baina orain esanahia zabaldu egin da eta edozein arlotan erabiltzen da. Askotan lanbide batekoak dira argotak, baina baita ikasleen artekoak, kuarteletakoak, kartzelakoak, lagunartekoak edota familiartekoak.
KOMUNIKABIDEEN ERAGINA.
Euskaraz hizkera ez formalean hutsune nabaria sumatzen da haur eta gazteengan bereziki. Gazteek erdaratik hartu ohi dute hizkera hori, euskal komunikabideen eragina txikia baita oraindik. Hala ere, euskarazko telebistan «Goenkale» edo «Txiskola» bezalako saio arrakastatsuek horretan lagundu dutela esan daiteke. Hitanoa zabaldu egin da azkenaldian eta «estutu garuna laguna», «hori egina zagok» edo «mihia zulora» bezalako esamoldeak euskarazko hizkera bereziaren zabalkundearen adibidetzat har daitezke. Bestelako adibide bat jartzearren,
Tumatxa
hitza da aipagarri; Antton Olariaga marrazkilariak sortu eta Zakilixut bere pertsonaiaren ahotan jarri zuen. Hitz hau zabaldua da dagoeneko.
Eremu euskaldunetan betidanik izan dira horrelako hizkerak eta gune horietan errazago sortuko dira beti horrelakoak (ikus Azpeitia eta Azkoitiako edota Bizkaiko hitz eta esamolde bereziekin osatutako zerrendak). Askotan baserri edo itsas giroarekin lotutakoak izaten dira hizkera bereziak. Bestalde, euskarazko komunikabideen eragina gune horietan handiagoa denez, bertan sortzen dira horrelako joerak. Gazteen kasuan, esaterako, bada musika lantzen duten hedabide berezituetan entzundakotik jasotzen duenik. Asisko Urmeneta komikigile eta marrazkilari nafarraren ahalegina ere aipa daiteke hemen.
Euskarazko ereduen faltan, erdaren kalkoa egiten dugu maiz, Hegoaldean gaztelania eta ingelesera jo ohi dugu eta Iparraldean, aldiz, frantsesera, hizkera konnotatiboa erdaratik baidator. Gaztelaniako
Eremu euskaldunetan betidanik izan dira horrelako hizkerak eta gune horietan errazago sortuko dira beti horrelakoak (ikus Azpeitia eta Azkoitiako edota Bizkaiko hitz eta esamolde bereziekin osatutako zerrendak). Askotan baserri edo itsas giroarekin lotutakoak izaten dira hizkera bereziak. Bestalde, euskarazko komunikabideen eragina gune horietan handiagoa denez, bertan sortzen dira horrelako joerak. Gazteen kasuan, esaterako, bada musika lantzen duten hedabide berezituetan entzundakotik jasotzen duenik. Asisko Urmeneta komikigile eta marrazkilari nafarraren ahalegina ere aipa daiteke hemen.
Euskarazko ereduen faltan, erdaren kalkoa egiten dugu maiz, Hegoaldean gaztelania eta ingelesera jo ohi dugu eta Iparraldean, aldiz, frantsesera, hizkera konnotatiboa erdaratik baidator. Gaztelaniako
cheli
jergatik adibidez hitz zerrenda luzea hartu dugu euskaldunok.
Txorba, txapa, mugida, tronko, peña, kolega, baska, martxoso, julai
edo
julandron, ligatu, amuermatu, karroza, bokata, bakata, sudaka, ze fuerte, moskeo, flipatu, tranki, txokolate, esnifatu, kanuto, porro, kolokatu, kamello, pasata egon, kolgatuta egon
eta abar erabiltzen dira sarritan. Ingelesetik heldutakotatik, aipatutako
tumatxa
edo
okei makei
egongo lirateke, besteak beste.
Euskañolaren fenomenoa ez da gazteen arazoa bakarrik. Bertsolariek erabiltzen dituzte zenbait hitz, eta antzerki lanetan eta telebistan ere intentzionalki erabili ohi dira gaztelaniazko hitzak edota beste hizkuntzatakoak. Eta hiperkontrolik edo zuzenketarik ere ez dugu behar argota garatzeko garaian.
Euskañolaren fenomenoa ez da gazteen arazoa bakarrik. Bertsolariek erabiltzen dituzte zenbait hitz, eta antzerki lanetan eta telebistan ere intentzionalki erabili ohi dira gaztelaniazko hitzak edota beste hizkuntzatakoak. Eta hiperkontrolik edo zuzenketarik ere ez dugu behar argota garatzeko garaian.
ZAPO ERDARA ETA ZAPO EUSKARA.
Segura eta inguruetako biztanleak zapo erdara eta zapo euskara izeneko hizkera bereziak erabiltzen hasi ziren lehengo mendearen erdi eta bukaera aldera. Goierriko hiriburua zen garai hartan Segura eta kanpotar asko bizi zen bertan. Segurarrek zapo erdara eta zapo euskara erabiltzen zuten kanpotarren aurrean, hauek esaten zutena ez ulertzea nahi zutenean. M-arekin edo p-arekin jokatuz beste silaba bat eransten zioten hitz bakoitzeko silaba bakoitzari. Modu horretan, atea «amatepeama» izango litzateke adibidez; eta `zer moduz zaude?' berriz, «zeper mopodupuz zapaupudepe», Jolas modura erabiltzen zuten eta gaur egungo bertako gazteek ere erabiltzen dute oraindik zaharrei ikasita.
ZAHARRENEK BEREA.
Adineko jendeak gordetzen du oraindik argot maila bat, gazteenarekin alderatuta, arras desberdina dena. Euskalki bakoitzak gainera, bere jerga propioak ditu, urteen poderioz aldatuz joan direnak. Bestalde, euskara batuak normalizazio bidean etengabe sortzen dituen berrikuntzak mantso samar bereganatzen dituzte zaharrenek.
Asisko Urmenetak erabiltzen dituenak
Ahantzeimer:
Aguratsoak:
Gaubasa:
eLSDarnio:
Neurontzi:
Anderebehekoa:
Kepa Ahulezia:
Orga/makina:
Arti-kuluska:
Manistan:
Paratu:
Paragarri:
Erre(g)insuge:
Berunago:
Lumadun:
Veiculo longo:
Biko:
Extu:
ahantzi eginarazten duen eritasuna
Aguratsoak:
aitamei, gurasoei erraten zaie (seme-alaben, gazteen artean gehienbat)
Gaubasa:
gau-larrutze gordian/iskanbilatsua
eLSDarnio:
droga jakin batek sortarazten duen loria
Neurontzi:
belarritartekoa, burua, kaskoa
Anderebehekoa:
Jaungoikoaren kontrako ez jainkosa
Kepa Ahulezia:
flakia, debilidadea, indarrik eza
Orga/makina:
auto
Arti-kuluska:
idazki sedantea, loa eragiten duena
Manistan:
Aragoi
Paratu:
kitzikatu, goritu
Paragarri:
sexy
Erre(g)insuge:
Drag Queen
Berunago:
pisue, pelma, astuna (inor)
Lumadun:
gay
Veiculo longo:
lesbian
Biko:
bisexual, gillette
Extu:
hetero
Manuel Lekuonak Oiartzunen ijitoei jasotakoak
Eaxi:
Eaxo:
Erromitzel:
Balitxo:
Zitzoi:
Kani:
Mola:
Bokalu:
Mati:
Matitu:
Mautu:
Mangatu:
Xaotu:
Latximur:
Latximurtan:
Gutti:
Guttino:
gizon
Eaxo:
emakume
Erromitzel:
ijito
Balitxo:
zerri
Zitzoi:
katu
Kani:
oilo
Mola:
ardo
Bokalu:
gose
Mati:
mozkorra
Matitu:
mozkortu
Mautu:
hil
Mangatu:
eskatu, eskean ibili
Xaotu:
lapurtu
Latximur:
ilargia
Latximurtan:
ilargitan
Gutti:
piska
Guttino:
piskatxo
"Gazte euskaldunari ezinbestekoa zaio erdal ekarpena"
Deitu al diezaiokegu argota hizkera bereziari?
Inguru nahikoa euskalduna da Lezo. Aberastasun berezia esan nahi al du?
Hala ere gaztelaniaren eragina nabarituko da.
Aipa itzazu esamolde bitxi batzuk.
Ingeleseko hitzak ere entzuten al dira?
Eta helduekin konparatuta, gazteek horrelako hizkera berezia gehiago ala gutxiago erabiltzen dute?
Umeen hizkeraz zer esan dezakezu?
Ez da hitz egokia, baina beharbada egokiena jendeak uler dezan. Hizkuntz aldaera deitzen diot nik. Aldaera soziala dei dakioke. Zorrozki aztertuko bagenu ez da iritsiko aldaera bat izatera seguraski, lexikora mugatzen delako. Nik ez dut uste. Zein eremu komunikatiboz ari gara hitzegiten? Gazteek kidekoen artean erabiltzen dutena eta horretarako beraien artean sartu behar da eta bere giroan erabiltzen dutena entzun. Alferrik litzateke gazte bati galdetzea nola hitz egiten duen.
Inguru nahikoa euskalduna da Lezo. Aberastasun berezia esan nahi al du?
Noski. Hizkuntza formala ondo ikasi dute eskolan. Eta kalean hizkera ez formala landu dutela esan daiteke: mota askotako esamoldeak, esaerak, horien barruan zaharrak edo errutinazko formulak, egunerokoak (Zer moduz? Ondo esan beharko), funtzio formulak (agurtzeko, haserrea adierazteko), lokuzioak (nominalak, adberbialak, adjetibalak).
Hala ere gaztelaniaren eragina nabarituko da.
Formulek garrantzia dute kultura eraikitzeko. Testuinguru horretan erdarak ukipen indarra du. Gazteen erreferentzia eremuetan, ez ikastetxean, lagunartean, telebistak, bideojokoak, irrati programak, musika, aldizkariak, gehi gaztelaniak duen gazte hizkera indartsua kontuan izanik, erdarak egiten dion eskaintzarekin bat egiten du. Gazte euskaldunari inanizioz bizi delako, ezinbestekoa zaio erdal ekarpen hori hartzea. Izugarria da erdarak duen eragina. Bestalde gazte euskaldunek esparru horretan ez dute batere laguntzarik. Eskolak hizkuntza formalaren esparrua betetzen du eta informalarena ez du inork betetzen.
Aipa itzazu esamolde bitxi batzuk.
Lokuzio adberbialena oso alor emankorra da gazteen artean sentimendu gogorrenak adierazteko. Jende asko zegoela esateko «a saco» esango dute. «Asko» oso diskurtso kolokialean, arruntean erabiltzen da, indarra bilatzeko edo txorakerietarako denborarik ez dagoenean bere jerga erabiltzen dute. «Tontolaba» adibidez, eta ez «oso lerdoa». «Oso nekatuta» = «hecho polvo». Adierazkortasuna bilatzen denean euskarak defizita du.
Ingeleseko hitzak ere entzuten al dira?
Badira gutxi batzuk: «por la face» = «por la cara» esan beharrean, «Mikel and company». Gazteek esamolde horiek oso elaboratuak dituzte. Beraien arteko harremana indartzeko erabiltzen dute, lagunarteko taldetasuna eta identitatea sendotzeko. Oso modu kreatiboan gainera, beste gauza da guri gustatzen zaigun ala ez. Batzuk potentziatu eta beste batzuk baztertu egiten dituzte. «Zozoak beleari ipurbeltz» ez zaie erabiltzea okurritzen. Nirekin edo etxean botako dituzte horrelakoak, beste testuinguru bat delako, baina beraien artean ez.
Eta helduekin konparatuta, gazteek horrelako hizkera berezia gehiago ala gutxiago erabiltzen dute?
Ez dut konparaketarik egin. Helduek bere jerga badute, eta oso aberatsa eta urbanoa gainera. Mende hasieran emakumeek industrian lan egin zuten. Gizarte hura aldatu zen, desagertu zen. Egun erreferentziak ez dira auzoa eta lantokia. Horrez gain ikastetxea, komunikabideak, norberaren gizarte zirkuito partikularra dira. Oso harreman sare konplexua da. Hizkuntza beraren beharrizanak ere aldatu egin dira. Belaunaldi honek adierazteko dituen premiak, sentsazioak, harrobia ez dira inola ere guk izan genituenak. Hor dago gakoa ulertzeko hizkuntza eguneroko beharrei erantzuteko tresna bat dela.
Umeen hizkeraz zer esan dezakezu?
Ezin ditugu gazteak eta umeak nahastu. Gazteak psikologikoki ere identitatea indartu behar du: modu jakin batean jaztea, jokatzea eta hitz egitea dakar horrek. Bere harreman sareak ez du zerikusirik umeekin eta helduekin. Esparru antropologikoa oso berezia da. Haurrena berezia da, baina desberdina. Erreferentziak mugatuagoak dira umetan. Bestalde familia ere aldatu egin da. Ez dago garai bateko denbora haurraren hizkuntz heziketa bermatzeko. Murrizte hori gertatu denez, guraso askok imitatu egiten dute telebistan ikusitako haur hizkera. «Txatxi» eta «guai» da dena. Gurasoek ez dute dagokien papera betetzen. Haurrari zor dioguna ez diogu ematen komunikazioaren izenean
Bizkaialdean Joserra Urrutxuak bildutako hainbat lokuzio
Ama putien txapela:
Andoboa-andobie:
Andratan kikile apurtu arte:
Antxoa txikia:
Armata egon:
Auskaka ibili:
Begi-argiak egin:
Beheko sua bero eduki:
Belarriak hazten egon:
Berdatu:
Betibelu:
Diru errementaria izan:
Eguzkiak lepoa berotuta etxera etorri:
Eskuetara egin:
Eten edo urrutu:
Ez eten ez urrutu:
Euli epela:
Euliaren ostikada:
Gaztanberazko hatzamarrak eduki:
Hatzazalpeko kaka be emon ez:
Iko-orria baino latzago izan:
Kaballotu:
Kastigatu:
Katanesa:
Labana:
Lakatza:
Lakatza sartu:
Lapiko txikia izan:
Lar bere lar da:
Lotsa bragetatik eskegite eduki:
Maletak estutu:
Narrua:
Papauen buzkantza lez egon:
Santageda jo:
Toton egin:
Tortola:
Tortola bizarrak erreta eduki:
Trentine:
Txakur baltzak lepora salto:
Txitxarrilo pelajikoa:
Txorra egin:
Ulenpo:
Urkulua:
biseradun txapela, gorra madrileña (Bermeo)
Andoboa-andobie:
mutil edo neska gaztea. Kalotik hartua (Busturialdea)
Andratan kikile apurtu arte:
jo-ta-ke narrutan (Bermeo)
Antxoa txikia:
mutikoen pitinoa, txitxilina (Ondarroa)
Armata egon:
zakila tente eduki (Bermeo)
Auskaka ibili:
burrukan ibili (Lekeitio)
Begi-argiak egin:
begiraden mintzoaz maitasun keinuak egin
Beheko sua bero eduki:
txortan egiteko gogoz dabiltzan neskei esaten zaie (Foru)
Belarriak hazten egon:
egonean egon, ezer probetxuzkorik egin barik (Foru)
Berdatu:
haserretu, sumindu (Busturialdea)
Betibelu:
sekula orduan iristen ez dena (Busturialdea)
Diru errementaria izan:
dirua egiten dakiena, diruzalea (Foru)
Eguzkiak lepoa berotuta etxera etorri:
gaupasa egin eta gero, goiz beranduan etxeratu (Mungialdea)
Eskuetara egin:
borrokan hasi (Kirikiño)
Eten edo urrutu:
zirt edo zart, arre edo iso
Ez eten ez urrutu:
ez aurrera ez atzera
Euli epela:
adore bakoa, koldarra, oilo epela
Euliaren ostikada:
eragin gutxiko ekintza, huskeria.
Gaztanberazko hatzamarrak eduki:
guriak, zaildu gabeak, ahulak, lanerako balio ez dutenak (Arratzu)
Hatzazalpeko kaka be emon ez:
zekena, zikoitza (Orozko)
Iko-orria baino latzago izan:
bat ere gozotasunik ez duen pertsona (Busturialdea)
Kaballotu:
behorra estali (Orozko)
Kastigatu:
txakur emea estali (Kortezubi)
Katanesa:
emakume erakargarria, sexu grina pizten duena
Labana:
pertsona labana, zuria, faltsua. Berba labana: aho zuria, ez fidatzekoa
Lakatza:
buztana, zakila, kikila, berdela, kikirria, txitxilina, txistua...
Lakatza sartu:
narrutan egin, kitarra jo, tarratada jo, txortan egin...
Lapiko txikia izan:
sekreturik isilpean gordetzen ez dakiena
Lar bere lar da:
zerbait gehiegizkoa denean (Mungialdea)
Lotsa bragetatik eskegite eduki:
lotsa zer den ere jakin ez
Maletak estutu:
potroak, barrabilak estutu
Narrua:
gaiztoa, pertsona txarra
Papauen buzkantza lez egon:
beti parean, estorbuan edo enbarazuan egon (Kortezubi)
Santageda jo:
idiarena jo (Busturialdea)
Toton egin:
pott egin, frakasatu
Tortola:
matxana, alua, potxua, bateko urrea, potxorra
Tortola bizarrak erreta eduki:
desio sexualez gori-gorian egon
Trentine:
ganora, fundamentua
Txakur baltzak lepora salto:
logura handia sartu (Foru)
Txitxarrilo pelajikoa:
buztan txikia (Bermio)
Txorra egin:
kiebra jo, lekura ailegatu ez, ezin eutsi
Ulenpo:
tximaluzea
Urkulua:
neska batek izter ederrak dituela esateko
Azpeitia eta Azkoitia aldean jasoak
Hortzak garbitu:
Pertz hartu:
Bakailaua:
Olioa aldatu:
Bibliotekara joan:
Buztankada ederra eman:
Igoko al zenioke? (Ixoko al ixoke? Azkoitian eta Iyoko al iyoke? Azpeitian):
Txahala(k) lotu:
Tipo horta?:
Hi, heureari eragin!:
Belearena egin:
Astapaloak bota:
Beroa eman:
Korritu beharrean:
musuka aritu
Pertz hartu:
edaria nork berak hartu inori eman gabe
Bakailaua:
heroina
Olioa aldatu:
txiza egin
Bibliotekara joan:
komunera kaka egitera joan
Buztankada ederra eman:
txortan egin, larrua jo
Igoko al zenioke? (Ixoko al ixoke? Azkoitian eta Iyoko al iyoke? Azpeitian):
txortan egingo al zenuke? larrua joko al zenuke?
Txahala(k) lotu:
oka egin
Tipo horta?:
harro datorren bati gaizki dabilela esateko
Hi, heureari eragin!:
hi, hoa hire lanetara
Belearena egin:
nonbaitetik (batez ere tabernetatik) ordaindu gabe joateari deritzo
Astapaloak bota:
tontokeriak, inozokeriak
Beroa eman:
pisua izan
Korritu beharrean:
emozioak eutsi ezinda
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Aitor Barcena Larreategui
#2
Mikel Garcia Idiakez
#4
Zigor Olabarria Oleaga
#5
Gorka Bereziartua
Azkenak
2025-01-13
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Ahetzek auzapez abertzalea izanen du: Ramuntxo Labat-Aramendi
EH Bai koalizioak babesturiko Ahetzen zerrenda gailendu da bozen bigarren itzulian, joan den igandean, botoen %44 erdietsirik.
2025-01-13
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Presidente kargua hartu du Madurok, eta González oposizio burua ez da Venezuelan agertu
Irailetik Venezuelatik alde eginda egon ondotik, eta azken asteotan Hego Ameriketan kanpaina kutsuko bira egin ostean, hauteskundeetara aurkeztu zen Edmundo Gonzálezek hitzemana zuen Caracas hiriburuan agertuko zela Nicolas Madurok kargua hartuko zuen egunean. Bere... [+]
2025-01-13
Jon Torner Zabala
Euskal Selekzioa Orain osatu da, Frantzia edo Espainiako selekzioei uko egiten dioten pilotariak babestea helburu
Lapurdiko Makean egin du Euskal Selekzioa Orain elkarteak lehenengo biltzar nagusia. Iazko udan Frantziako selekzioarekin jokatzeari uko egin ziotela iragarri zuten Ipar Euskal Herriko hamabost pilotarik osatzen dute gaur gaurkoz ekimena, zeinak helburu duen, besteak beste,... [+]
2025-01-13
ARGIA
Asteartean hasiko da adin txikiko neska bati sexu erasoak egin zizkion Gernikako entrenatzaile ohiaren aurkako epaiketa
Fiskaltzak hamalau urteko espetxe zigorra eskatu du Mario López saskibaloi entrenatzaile ohiarentzat. Akusazio partikularrak hemezortzi urtekoa eskatu du. Gernika-Lumoko Sare Feministak elkarretaratzea deitu du Bilboko epaitegi aurrean. Lópezi 1998 eta 2001 artean... [+]
2025-01-13
Gerardo Luzuriaga
Euskadiko Selekzioa?
Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]
2025-01-13
Aitor Barcena Larreategui
Entzumen eta hizkuntzako irakasleen gaur egungo egoera kezkagarria eta horren ondorioak
Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]
2025-01-13
Jenofa Berhokoirigoin
ANALISIA
Justizia klimatikoa
Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]
Omenaldia egin diote Txillardegiri, haren heriotzaren hamahirugarren urteurrenean
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
2025-01-13
Garazi Zabaleta
Urteaga-Urkulegi baserria
Barazki, fruitu eta haragi, dibertsifikazioa ekoizpenaren oinarri
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
2025-01-13
Jakoba Errekondo
Ezin usainik hartu
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]
2025-01-13
Eneko Bachiller Otamendi
Bagera, gu ere bai, gu beti pozez... angulak ez hainbeste
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
2025-01-13
Josebe Blanco Alvarez
Mundu berri onak
Gaizki erabilitako zorionak eta buklean errepikatutako urte berri on guztiak atzean utzita, berriz ere hasi da gurpila martxan –inoiz gelditu al da?– eta gu arnasa hartzen –edo horrelako zer edo zer–. Honetan ere artzaina izatea abantaila da, ardi-lanetan... [+]
2025-01-13
Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe
Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]
Eguneraketa berriak daude