"ERROMANTIKO NAIZ BAINA EZ EDOZER IRENSTEKO PREST"

  • dizu. Xabaltx izenez ezaguna baita. Zakua zalantzaz beterik azaldu zen Durangoko Azokara. Bi hilabeteren ondotik bere zakua hustuz doa, eta geu bere baitakoa hustutzera hurbilu gara.

2021eko uztailaren 19an
Zure diskoa kantu histrioniko batekin bukatzen da, «Belar hoberena». `Apezak ez omen du belar hoberena' diozu. Zuraideko apezak ezagutzen du?
Ez dakit Roger Idiartek ezagutzen dituen hitz horiek, iritsi zaizkit ordea ohar batzuk giristino batzuen partetik, eta azaldu diet kantua ez zela haien kontra. Gibelasmorik gabeko parodia bat besterik ez da.

Pantxoa Bergara zara. Zergatik Xabaltx?
Xabaltx
ene sortetxearen izena da. Zuraideko

Zabaltza
etxaldean sortua naiz, eta ene etxekoak Xabaltx deituak izan gara betidanik, aitatxi, aita...

Izen bera eramanik ere, ziur zu zarela denetan gehien aldatu dena. Aitak nola hartzen zaitu musikari gisa?
Etxekoengandik bildu dut kanturako gutizia. Aitatxik 50 urtez abestu zuen abesbatzan, aita kantuzalea da. Alta, ene lehen kitarra gordeka erosi nuen. Aitak musikaria nahi ninduen, baina bere ametsa zen ni armadan musikari izaitea (irriak). Ongi akomeatzen gara hala ere.

1991an berriz Euskal Herriko kantu txapelketa irabazi zenuen, eta handik lau urtera H2O taldearekin grabatu zenuen zure lehen diskoa. Zertan ibili zara harrez gero?
Itsasun bizi naiz, lurrari arras lotua. Beste pertsona batekin bizi naiz, eta seme bat hazi eta hezitzen ari gara bion artean. Bizitzaren momentu batean nik maite ditudan pertsonekin denbora gehiago pasatzea deliberatu nuen. Pausatzen, pentsatzen, eta betiere kantuen hitzak idazten, musika egiten.

Bizialdi honen emaria duzu «Zalantzak» diskoa.
Bai. Zalantzak deitzen da zalantza asko izan baitut azken urte honetan diskoa osatzerakoan. Kantu andana bat pilatua nuen, eta disko batean antolatzeko unean ez nekien nola egin. 13 hautatu ondotik, ez nuen aise asmatzen lerroz lerro nola eman. Azkenik, 33 itzuliko disko txikien modura ordenatu ditut: «Zalantza I» eta «Zalantza II». Lehena elektriko eta gogorra da, eta akustikoa eta intimista bigarrena.

«Arin Arin» kantak irekitzen du lehena, eta orobat gainontzeko kantuen filosofiarekin bat dator. Euskaraz eta erdaraz ez datoz bat zenbaitetan.
Euskaraz metafora gisara eman ditut; biziki maite ditut metaforak. Hizkuntzaren aberastasuna gorde eta hitzekin jokoak egitea posibilitatzen dute. Hitz edo esaldi baten gibelean gauzak era ezberdinetara gordetzen dira.

Kantautorea sentitzen zara? Zer islatu nahi duzu hitzon bitartez?
Bai noski. Finean islatzen dute bizi dudana. Lurrari atxikia naiz, baita ingurumenari. Faltsukeria handia dago gauza hauen guztien inguruan, eta kontuan hartu behar ditugu nire ustez. Bestalde, lurraz gain, hiriko bizitza dago, ostatu eta karriketan lantzen ditugun giza harremanak. Harremanei buruz gauza asko izkutatzen ditugu, eta bestalde festa egin nahi dugularik, kasu, sistemak berak aski traba ezarri nahi digu. Ene sentimendu eta pentsamoldeak islatu nahi izan ditut gauza horiei buruz.

Errebelde fama duzu eta diskoaren bigarren aldea entzunik erromantiko zarela uste dut ere.
Erromantiko bat naizela uste dut bai, baina erromantikoa izateak ez du erran nahi zoroa eta edozer gauza irensteko prest naizela.

Besteak beste, «Belfast» izeneko kantua dator. Irlandan biziriko esperientziaren ondorioa-edo. Zergatik Irlanda?
Bai, halaxe da. Euskal Herritik kanpora ateratzeko beharra sentitu eta Irlanda hautatu nuen. Hara joatea erabaki nuen, anitz lotura bainuen bertako musikarekin, musika keltiarrekin orokorki. Lau hilabete igaro nituen.

Zer ikusi edo ikasi zenuen han?
Hasteko zoratua gelditu nintzen, bertako eskoletan musika erakusten baita hemen matematika bezala. Musika beste molde batez bizi da, berdin Belfasten berdin herrixketan. Jendea biltzen da gau guziz jotzeko, musikak giza harremanetan berebiziko garrantzia du. 70 urteko bibolin jole bat, atabala jotzen duen 14 urteko gazte batekin aurki ditzakezu. Egunero jotzen dute karrikan, guk berriz, kontinentean, karrika galdu dugu.

Kexu zara, Iparraldean gazteek musika jotzeko duten posibilitate eskasagatik?
Bai. Hemen zerbait antolatu nahi baduzu, Herriko Etxeari behar diogu baimena eskatu eta mila oztopo gainditu behar. Iparraldean azpiegitura gutxi dago. Kontzertu gelarik ez da hemen. Zuraiden, kasu, bada bat, berri-berria egina eta ez dakit zertarako, ezin baitugu alokatzen ahal.

boom hura apaldu dea?
Ez. Disketxe batzuk, independenteak, montatu berri dira, azpiegitura tipi horiek borondate handi batekin eginak dira, indar anitzekin. Zernahi gisaz, musikari gazteak nahiz zaharrak, fede handiarekin ari dira Iparraldeko musika arlo ezberdinetan.

Iaz Durangoko Azokara iritsi zinen zu. Urruti dago Durango gazteentzat?
Aski urrun. Oraindik badira ainitz gauza hausteko. Zaila da Iparraldeko kantari batentzat Hegoaldean agertzea. Hemengo kantautore gazte bat ateratzen bada, musika herrikoiarekin lotzen dute hegoaldiar gehienek. Bertako jendea ez da sobera interesatzen gure gauza berriei buruz.

Zuretzat diskoa grabatzea zaila izan al da? Nola joan zen prozesua?
Maketak IZ, Elkar eta GOR-i igorri nizkien. GOR-ek kantautoreak ez zazkiola interesatzen arrapostu zidan. Elkarrek, berriz, Iparraldeko gauza herrikoiak egitea nahiago dituela. Azkenik, IZrekin egitea deliberatu nuen, Jama Larreburu tartekoa izaki, gustura. Aspaldian ezagutzen dut, eta konfiantza handia eman dit. Kantuez biziki interesatu da, beren iraupenaz kontseiluak eman dizkit.

Kantautore gisa bizitzea zaila ez da? Baionako Gure Irratian ari zara ere.
Irratian lan egiteak bizi sozialean zango bat izateko aukera ematen dit. Osagarria da. Kantautore gisa ezin nuke bizi, baina Aistrika ene plaza taldearekin ematen ditudan berbenak kontuan harturik moldatzen naiz. Orotora, 60 bat kontzertu ematen ditugu urtean. Azken diska ateraz gero, hiru hilabetetan, 9 bat kontzertu eman ditut kantautore gisa. Kontent bizi naiz.


Azkenak
Eskolaz kanpoko jarduerek kanpoan uzten dituzte premia bereziak dituzten haurrak

Bai ikastetxeek antolaturiko eskolaz kanpoko jarduerek, bai aisialdiari loturiko ekintzek eta udalekuek desgaitasunen bat duten haurrak kanpoan uzten dituzte maiz, eta hain justu, jarduera horiek bereziki onuragarriak dira premia bereziak dituzten haurrentzat. Hala dio... [+]


2025-04-01 | Euskal Irratiak
Arrate Isasi: “Iparraldeko haur elebidunek euskara nola ikasten duten ikertu nahi dugu”

Euskal hizkuntzalaritza esperimentaleko katedra berria estreinatu dute Baionako fakultatean.


2025-04-01 | Gedar
Aurtengo Maiatzaren 1ean ere Bilboko kaleak hartzera deitu du EHKSk

"Gerra inperialistaren eta Europako estatuen berrarmatzearen aurka" mobilizatuko da Langileon Nazioarteko Egunean.


2025-04-01 | dantzan.eus
Zuberoa dantzan batuko da berriz ‘Aitzina Biga’ ikusgarrian

Aitzindariak elkartea Aitzina Biga ikuskizuna prestatzen ari da. Ehun parte-hartzailetik gora izango dira dantzan, musikan, antzerkian, kantuan eta bertsotan apirilaren 19an Maulen aurkeztuko den ikuskizunean. Uztaila bitarte, beste lau emanaldi izango dira: Miarritze, Arrasate,... [+]


2025-04-01 | Elhuyar
Antidepresiboen preskripzioak gora egin du pandemiaren ondorioz

Antidepresiboen kontsumoa aztertuta, Euskal Autonomia Erkidegoan COVID-19aren pandemiak sintoma depresiboen intzidentzia handitu zuela ondorioztatu du ikerketa batek. Halaber, azterlanak nabarmendu du herritarren osasun mentala arazo fisikoekin batera artatzearen garrantzia, bai... [+]


Emisio gutxiko eremua behin-behinean etetea erabaki du Euskal Hirigune Elkargoak

Frantziako legebiltzarrean Errepublikanoek eta Batasun Nazionalekoek egindako zuzenketen harira dator erabakia. Zuzenketak onartu dituzte, eta, beraz, Euskal Hirigune Elkargoak emisio gutxiko eremua ezartzeko gastu ekonomikorik ez egitea erabaki du.


Birundaren aldeko manifestazioa egin dute Donostiako Parte Zaharrean barrena

Pasa den asteko "kaleratze ilegala" salatu dute hainbat herritarrek, ostiral arratsaldean.


Euskal Herriko II. Ekotopaketak egin dituzte asteburuan, garaiko erronkez eztabaidatzeko

Jauzi Ekosizialeko kideek antolatzen duten bigarren edizioa da. Euskal Herriko trantsizio ekosozialak "inoiz baino premia handiagoa" duela adierazi dute, "datozen aldaketa sakonen aurrean trantsizio justua nahi bada".


2025-03-31 | Ahotsa.info
Burlatako Gazte Asanbladak gaztetxearekin jarraitzeko akordioa iragarri du Udalarekin

Manifestazio jendetsu batek herriko kaleak zeharkatu ditu, Poliziaren gehiegizko dispositibo batek zainduta, gazteek kudeatutako guneen defentsan eta Gaztetxeak erasoen aurrean defendatzeko. Manifestazioaren amaieran, publiko egin dute iragarpena.


Bost urterako inhabilitatu dute Marine Le Pen, Europako Parlamentuko funtsak desbideratzeagatik

Parisko Auzitegi Korrekzionalaren arabera, 2,9 milioi euro desbideratu zituen Frantziako RN Batasun Nazionalak 2004 eta 2016 artean. Le Penez gain, alderdiko beste 24 kide ere errudun jo dituzte. Helegitea aurkeztuta ere, RNko buruzagia ezingo da aurkeztu 2027ko Frantziako... [+]


BDZk CAFi exijitu dio Israelekin harremanak mozteko, igandeko manifestazioetan

Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan egin dituzte manifestazioak. Israelek Palestinan egin duen eta aurrera daraman genozidioarekin kolaboratzen duten enpresei laguntza publikoa emateri uzteko eskatu diete Nafarroako Gobernuari eta Eusko Jaurlaritzari.


STEILASek eta LABek jakinarazi dute Hezkuntza Sailak bertan behera utzi duela gaurko deituta zuten bilera teknikoa

Hezkuntza Sailak EITBri azaldu dioenez, ikastetxe bakoitzean izan beharreko baliabideak batzar teknikoetan negoziatu partez, mahai negoziatzailean landu beharko lituzkete. Bihar eta etzi greba egingo dute EAEko ikastetxe publikoetako irakasleek.


Armen lobbyek (Euskal Herrikoak barne) gerrara eraman nahi gaituzte

Joan den ekainaren amaieran bukatu genuen Conversión de la industria militar en Euskal Herria para no fabricar más guerras (Armagintza industriaren moldaketa Euskal Herrian, gerra gehiago ez sortzeko) liburuaren lehenengo zatiak Gerra badatorrela! du izenburu, bertan... [+]


2025-03-31 | ARGIA
Iruña-Veleia afera argitzea eta ondarea ez suntsitzea eskatu dute Gasteizen

Iruña-Veleia auzia “behin betiko” argitzea eskatu dute martxoaren 30ean, Gasteizen egindako manifestazioan. Iruña-Veleia argitu, ez suntsitu plataformak aztarnategian egindako “txikizioak” salatu ditu eta Arabako Foru Aldundiaren ardura... [+]


2025-03-31 | Gedar
Etxebizitza-arloko arrazakeria salatu eta apirilaren 5ean mobilizatzera deitu dute hainbat kolektibok

Etxebizitza eskuratzeko orduan pertsona arrazializatuek eta migratzaileek jasaten duten bazterketa sistematikoa salatu dute Gasteizen, agerraldi baten bidez. Apirilaren 5ean Donostiara bertaratzera deitu dute, etxebizitza-eskubide unibertsalaren alde.


Eguneraketa berriak daude