IBIRIGAINGO TUMULU ITZELAREN XEKA
Mendiei buruzko literaturara jo genuen eta zonalde honetaz idatzi dutenen artean ere ez genuen fitsik atzeman. Luis Pedro Peña Santiagoren «Aizkorri» liburuko IV. atalean mendi hauek deskribatzen dira eta Saratxakolegiko trikuharria aipatzen bada ere, ez dago gure tumulu fantasmari buruzko hitz bat ere.
Beraz, Jesus Elosegiren azalpenekin kontentatu behar: «
302-Ziordia (1.048m.) Aratz-Altsasua (Nafarroa) 1953: "Ziordia" behin behineko izena dugu ez baitakigu zein den trikuharria kokatzen den tokiaren izen zehatza. Salvatierra-113. zenbakiko orrialdean azaltzen den 1.048 metroko gailurrari buruz mintzo gara, Ziorditik 3 km. iparraldera kokatzen dena. Koordenatu geografikoak: Long.1'27`45, Lat. 42'53`45. Ziordiako lurralde-eskumenean dago. 1951.eko urriaren 7an Jesus Elosegik aurkitutakoa, Orobeko harrobitik hasita eta Apotan amaitutako ibilbide batean, non Arbarrain mendi aldera lerrokatzen diren muinoak zeharkatu baitziren. Ez da industua izan
Datu hauekin eta zer edo zer topatuko genukeen esperantzaz, Ziordia herritik abiatu ginen iparralderago ikusten genituen pagoz estalitako mendiak lortzeko asmoz.
Caceco izeneko eraikina eskuinean utzirik, iparraldera doan pista jarraitu genuen eta Ziordiako harrobiaren parera iritsi aitzin, eskuinera desbideratu ginen Larraskizeko mazeletara hurbiltzeko. Otez estalitako patarra saihestuz, igoera gogorrean pagadian sartu ginen Arnabarretako gaina irabaziz. Handik berehala topatu genuen Saratxakolegiko trikuharria pagoen artean, Ziordia eta Olazagutia arteko muga markatuz. Hargatik, hari buruz hitz egiterakoan Jesus Elosegi tronpatzen da, Altsasun kokatzen baitu. Hauxe da oroigarriaren deskribapena: «
Tumulua arras garaia du, diametroa 14 metrokoa eta altuera 1`5 metrokoa izanik... Honen erdian 4 metroko zuloa zabaltzen da eta bertan ganbara altxatzen da, 3 harlauzek osatutako 1`25 metrotako sakonera duen kutxa
Lepo honetatik Iruzetako aldapa igo eta Sagarminarriko haitzak iragan ondoren, borda baten ondotik pasatu ginen. Gure aurrean Ibirigaingo gainera zihoan aldapa hasten zen. Patarrari ekin genion eta honen bukaeran begiztatzen hasi ginen harri multzo handi bat... gure begi aitzinean Ziordia-Ibirigain tumulu eskerga geneukan doike! Zinez txunditu gintuen. Elosegiren deskribapenera jo genuen berehala: «
Tumulua gorki nabaria da, 15 metroko diametrokoa. Erdian zulo bat bada baina ganbarako arrastorik gabe. Materiala: hareharria
Hitz-tarte labur bat egitea gustatuko litzaidake zenbait puntu argitzeko: A) Itsasoaren galgaren gainetiko alturari dagokionez, Elosegik 1.048 m-koa ematen du; Aranzadiko "Aizkorri" mapan 1.053 metroko altuera ematen da eta IGNko 113-IV Olazti/Olazagutia 1/25.000 eskalako mapan 1.059 metro irakurtzen dugu. Gure ustez azken neurri hau da zehatzena.
B) Izenari dagokionez, Aranzadiren mapak ematen digu leku honen toponimoa, hots, Ibirigain. Gure aburuz tumulu eder hau Ibirigain soilik izendatu beharko litzateke.
Biziki pozik gure berraurkikuntzarengatik, ibilbideari ekin genion berriz ere. Hurrengo helburua Arbarraingo gailurra lortzea zen, Gipuzkoa, Araba eta Nafarroa arteko mugak elkartzen diren puntu bakar horretan.
Borda bat iragan ondoren, aldapa leuna igotzen hasi ginen. Hesia pasa eta berehala Arbarraingo mugarri luzea begiztatu genuen. 1.118 metrotan, mugarri honek 1806. urtetik darama hemen upaturik. Haren aurpegietako seinale batean arreta jarri genuen: NB paratzen baitzuen Nafarroa seinalatzeko. Beraz, XIX. mendearen hasieran Nafarroa b-ez idazten zen gazteleraz.
Hiru mugak topatzen diren leku honek hiru izen ditu, guk dakigunez: Arbarrain, Illarragorri edo Irumugarrieta. Laster utziko dugu gailurra, jakin gabe nondik datozkion izen horiek, noiztik izendatzen den modu horretan... Olanoko lepo aldera jaisten garen bitartean pentsatzen dut noizbait Euskal Herriko Irumugarrietei buruz luze idatzi beharko dela, monografiko bat egiteko adina materiala baitago.
Olanoko lepora iritsi aitzin, ezkerrera sortzen den pista zabal bat hartu genuen. Hura jarrraituz, Eginoko haitzen atzeko aurpegia ikusten hasi ginen, kararria eta basoa. Pista erreka aldera jausten hasi zen, bailara txiki eta itxi baten norabidean eta harrizko pareta eskerga joko genukeela ematen zuenean, behin pista desagerturik, hor bertan agertu zitzaigun Lezaungo Koba itzelaren ahoa, erreka bera ere irensten zuelarik. Inguruan badira beste koba eta leze asko, baina hauxe da ederrena eta liluragarriena... hauxe da Eginoko haitzek gordetako sekretua. Erreka, Lezaunen sartu eta Eginoko haitza zulatu ondoren, Ziordia aldera aterako da.
Lezaunetik ezkerrera igoko gara biziki aldapa gogorrenean, harrizko pareta gainditu nahian. Horretarako Beorkorraletik pasatu beharko dugu eta hemendik, maldan behera, jaitsi Errekaldeko errekara, hasierako pista hartzeko eta Ziordiara iristeko
“Askatasunaren” izenean, ikastetxean zein oinarrizko hizkuntza nahi duten galdetu diete guraso valentziarrei. Helburua katalana zokoratzea zen. PPren eta Voxen gobernuak ez du lortu. 33 eskualdeetatik 22tan katalana gailendu da. Emaitzarekin oso pozik agertu dira... [+]
Europar Kontseiluak onartu du Ursula Von der Leyenek gastu militarrean proposatu duen 800.000 milioi euroko gastuarekin aurrera egitea. Horretarako bi arrazoi nagusi argudiatu ditu: Errusiari aurrea egitea eta Europar Batasunak aurrerantzean bere burua AEBen babes militarrik... [+]
Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.
------------------------------------------------
Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten.
Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]