"Fusila hartzera inor ausartu ez balitz Mandela gaur ez zatekeen lehendakari"


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bobby Castillo, indio Apatxeen buruzagiari egindako elkarrizketa
"Fusila hartzera inor ausartu ez balitz Mandela gaur ez zatekeen lehendakari"
Bobby Castillo, Estatu Batuetako apatxe txirrikahua herriko buruzagi indioa
Estatu Batuetako apatxee txirikahua herriko buruzagietakoa da, Amerikako Indioen Mugimendukoa eta Leonard Peltier preso politiko indioaren Defentsa Batzordeko bozeramailea. Konferentzia eta gero, Parisko Notre Dame katedralaren atzean geratu gara. Betaurreko beltzen atzean bere herriaren aldeko urte luzetako borroka gogorraren seinaleak ageri dira.
Nola sortu zen AIM?
Bere sorrera Coloneraino abiatzen da baina bere ezagutza publikoa 1968koa da. Dena den, borrokatzeko behin ere ez dugu behar izan erakunde edo azaleko ezaugarri zehatzik edukitzea. Beti egon izan da erresistentzia armatua. AIMen borroka ez zen, esaten duten moduan, Minneapolisen hasi. Kolonialismoa eta justizia ezaren aurka altxatzen den edozein indio da AIM. `Indio' izendapena ez dut atsegin baina zurientzat, hori izan zen modu bakarra norbait ezagutua izateko borroka zezan.
Alcatatraz lurren aldeko borrokaren sinboloa da. Borroka gogorra, ez?
Alcatraz botere amerikarraren sinboloa izan zen. Nahiz eta 1848an Laramie Forteko itunak gobernuak utzitako lurrak nazio indioei itzuliko zitzaizkiela agintzen zuen, ezin zezaketen jasan guk okupa genitzan. Alcatrazeko okupazioa gogorra izan zen... oso gogorra. Gobernuak dena moztu zigun, ura, argindarra, guk mantak bakarrik geneuzkan eta hotza alde guztietatik sartzen zen. Gurekin zeuden pertsonak atxilotu zituzten. Baina gaur egun guk lur horiek behar ditugu, itzul diezazkiguten behartuko ditugu, lur horiek eta gainerako guztiak. Indarrez kendutako lurrak berreskuratzeko asmoa entzun zigutenean, nahiago izan zuten Mikhail Gorbatxovek zuzentzen zuen fundazio bati ematea. Beren jabe legitimoei ematea baino, nahiago izan zuten errusiarrei ematea.
Errusiarrei?
Bai, munduko ordena berriaren erakusgarri da. Txetxeniarekin egiten ari diren bezala, bazterketa medio bi potentzia diabolikoek jasanezinerainoko egoerara bultzatu nahi gaituzte, baina guk jarraitu egingo dugu, lurrak geureak dira eta.
Ez dugu «gure neurriko oihanik» eraiki gura. Lurrarekiko gure harremana desberdina da, elikatzen gaituen ama bailitzan hartu eta zaintzen dugu. Eurek ezin dute ulertu; baina gurekiko laguntza urria da, zurien gehiengoak bat egiten du beren gobernua eta armadarekin. Lurrak okupatzen ditugula diote, eta gezurra da, haiek dira gure lurrak okupatzen dituztenak.
Gaur egun egoera lasaiagoa al da?
Estatu Batuetako gobernua borroka indigenetan presio osagai desberdinak tartekatzen saiatzen ari da. Muga berriak zabaldu gura dituzte, baina azkenean gure lurrak xahutzen dituzten estatu-agente eta baso eta meatz konpainietarako babes mugak bilakatzen dira. Beraientzat negozio biribila dena, guretzat geratzen zaigun bakarra da. Geroa latza den arren, gu hura babestearen arduradunak gara.
Amerikako indioek sarritan jo dute armetara.
Herrien borroka bide zaharra da. Begira Chiapasera, mugimendu guztietan bezala konponbidea borroka armatua izan da, nahiz eta batzuek irtenbide hauek kritikatzen dituzten. Herri matxinadak egon izan ez balira Mandela gaur egun ez zatekeen lehendakari izango. Eskua altxa eta fusila hartzera inor ausartu izan ez balitz inoiz ez genukeen Wounded Kneeri buruz ezer entzungo, ezta palestinarren erresistentziaz, edo Irlanda eta Gerry Adamsi buruz. Haiek dira armak hartzera behartzen gaituztenak.
Baina mugimendu indigena batzuk ere ez dira armen aldekoak.
Baina nahi dutena egiten utzi behar al diegu? Isilean hil behar dugu? Gure seme-alaben gorputzak lehergailuez txikituta eta beren zatiak plastikozko poltsetan nola sartzen dituzten ikusi? Guk ezetz diogu, ez gara geratuko. Borroka armatuaz errealitate bat moduan hitz egiten dugulako kritikatzen gaituzte. Gure herrien ibilbide luzearen ezaugarrietakoa dela eta, batzuek isilean sufritzen jarrai dezagun nahi dute. Bitartean eurek bi auto dituzte, beren etxeak eta gainerako guztia. Ez da justua. Espetxera joan edo hil behar badut ere, ez dut amore emango, inoiz ez diot bizkarra emango nire herriari. Eta giza eskubideen erakundeei zera diet: ez dut isilean sufrituko.
Arazo Indioetarako Bulegoa (BIA) etsai zuzena izan duzue beti.
Hasieratik izan da oso gogorra. BIA Estatu Sailak sortu zuen eta orain uniformea trajeagatik trukatu dute baina funtsean ez da ezer aldatu. Lurrak lapurtu zizkiguten, erbestera bidali gintuzten, gure kultura galerara eraman; genozidio politika da. Ez ditugu atsegin, ez dugu ezer egiteko beraiekin.
Txirikahua hizkuntzaren alde ere ari zarete.
Gure hizkuntza gure oroimenetik hara abiatzen da, denboraren hasierakoa da. Erreserbetan banatuak egotean gure zaharrek berori hitz egiteko arazoak dauzkate. Ez dago erreserba txirikahuarik, meskaleroena edo jikarillena dagoen bezala. Helburua gu banatzea da, kulturgabetzea.
Alaskatik Suaren Lurreraino ama lurrak batzen ditu tribu indioak; nola konpartitu dezakete ideia hori horren desberdinak diren etniak?
Ez dago nazio indio bakarra, baina batzen gaituenaren inguruan bildu behar dugu borrokarako, eta aukera hau baliatu, maiek zapatistekin egin duten moduan. Herri guztiak lurra eta kulturagatik borrokatzen dira, eta datozen hamar urteetan batasun hori lortu beharra dugu.
Baina nola?
Irtenbidea autodeterminazioa eta subiranotasuna da. Nazio indioei berdin zaigu gobernuak zer pentsatzen duen, geureari eusten diogun bitartean, gure lurrak erreibindikatuko ditugu. Begira Chiapasen, milaka pertsona, asko fusil itxura duten fusilekin... inork ezin du erabakigarritasun hori hautsi. Txikitzen gaituzten bakoitzean berriro itzultzen gara, eta egun batean aske izango gara. Badakigu munduan zerbait berria sor daitekeela, eta hango gizakumeek beren askatasun hondar-aletxoa bidali ahal izango dizuetela europarrei. Jakin badakigulako Europan ezin daitekeela ezer egin, hemen munstroa dago, han daukagun Estatu munstroak sortu duen piztia.
ARRIOLA, Julen
14-15

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaEE.BB
GaiezGizarteaSektore bazHerri indig
PertsonaiazCASTILLO2
EgileezARRIOLA2Politika

Azkenak
2024-11-28 | Julene Flamarique
Bi presa kendu dituztenetik, izokina Bidasoatik Baztanera heltzen hasi da

Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.


2024-11-28 | Leire Ibar
Jasotako isun bakoitzeko helegiteak aurkeztu dizkio Ernaik Eusko Jaurlaritzari, guztira 133

Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.


94 urteko emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta gizon bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


Eguneraketa berriak daude