"Herri indigenen batasuna eta kontzientzia lortu dugu"


2007ko otsailaren 21ean
Leonor Zabalata Torres, herri indigenaren buruzagiari elkarrizketa
"Herri indigenen batasuna eta kontzientzia lortu dugu"
Leonor Zabalata Torres, Kolonbiako archuago herri indigenaren buruza- gia
Kolonbiako Sierra Nevada mendizerran bizi diren arhuaco, arsario eta kogis herri indigenak euren eskubideen alde borrokatu izan dira 1492az geroztik. Leonor Zabalata, buruzagi indigena, borroka horren lekuko zuzena dugu.
Kolonbian 82 herri indigena eta 64 hizkuntza desberdin biltzen dira. Zein da herrion borroka?
Gureak beti izan dira bake kulturak. Indarkeriaren kontrako erresistentzia egin izan dugu eta gure ustez, irtenbideak bakezalea behar du. Mendeak daramatzagu gurea ez den sistema baten kontra borrokatzen. Sistema honek gizateriaren baliabideak nola zapuzten dituen ikusi dugu eta ildo honetatik, herri indigenok egin dezakegun ekarpena garrantzitsua da oso. Gure kulturaren oinarrian dagoen naturarekiko harremana eta filosofia, bioaniztasuna edota herri aniztasuna errespetatuz, zibilizazio hauek kontuan hartu beharreko baloreak dira. Guretzat pertsonak gauzak baino garrantzitsuagoak dira, eta ilargira joateko tresneria baino garrantzitsuagoa da erreka. Gure borroka, beraz, zera da: gizateria osoarentzat onuragarriak diren ekarpenak egitea.
Inbasioak eragindako kalteen aurrean Kolonbiako herri indigenen batasuna indartu duzue.
Kolonbiako indigenak harro sentitzen gara gure izaeraz, gure kulturaz eta gure tradizioaz. Baina batasuna indartu dugu ez gurea inposatzeko, baizik eta gure eskubideak defendatzeko. Gutxiengo etniko bezala definitzen gaituzte baina, gure ustez, halako kontzeptuek ez dute baliorik. Kultura arloan, gure baloreak beste kultura batenak bezain onak baitira. Gure kulturak kultura menperatzaile baten pean bizirik iraun ba- du, kontuan hartzekoa da gutxienik bere miliurteko balioa.
Herri indigenok erresistentzia ahalmen handia erakutsi dugu, eta beste kultura batzuekin batera bizi gaitezkeela frogatu. Kultura eta herrien arteko diferentziak errespetatzen jakin dugu. Ez da horrela gertatu kultura menperatzaileekin, ordea.
Kolonbiako Buruzagi Indigenen Mugimenduko partaide zara. Alderdi politiko bezala 2 ordezkari dituzue Asanblea Nazionalean. Politikoki, zein da zuen lana?
Kolonbiako historian lehen aldiz, gure eskubideak defendatzen dituzten konstituzio-artikuluak lortu ditugu. Gure hizkuntzen ofizialtasuna eta herri indigenen aniztasuna bermatzea estatuaren zeregina izatea lortu dugu eta bereziki esaguratsua da Lurralde Antolaketarako Legea. Honen bidez, herri indigenen lurraldeen mapa egitea posible izango da. Eta lege aldetik ere, zenbait proposamen egin ditzakegu.
Aurrera egin dugu gure eskubideen defentsan baina lorpen hauek ez dira dohainikakoak izan. Batasuna eta erresistentziari esker Kolonbiako gizartearen elkartasuna lortu dugu, eta honen ondorioz etorri dira lorpen politikoak. Hala ere, lorpen politiko hauek baino garrantzitsuagoak herri indigenek indartu ditugun kontzientzia eta batasuna dira.
Lurralde Antolaketarako Legeari dagokionez, oztopoak jarri dizkizue Kolonbiako Gobernuak. Konponduta al daude?
Herri indigenen lurraldetasuna bermatuko duen legeak gure adostasun osoa lortzen ez badu, guretzat ez da aplikagarria izango. Lege bat inposatzea ez da bidezkoa kasu honetan, gu baikara lege honetako aktoreak. Ez badu adostasunik, lege hori ez da praktikoa izango gure esparruetan. Horregatik, Gobernuak herri indigenen garapena bermatuko duen legea proposatuko duen esperantza dugu.
Kolonbiak bizi duen indarkeri egoera gero eta bortitzagoa da. Zer eragin du honek herri indigenetan?
Herri indigenek jaso dituzten kolpeak bortitzak izan dira benetan. Baina konkista garaitik gerraren kontrako erresistentzia erakutsi dugu eta bake oreka mantendu nahi dugu. Hala ere, egun dugun arazorik larriena zigorgabe gelditu diren hilketena da. Erakunde penalek onartu dituzte Armadak eta Poliziak eragin zituzten hilketak, baina zigortzeke utzi ditu. Kolonbiako sistema politikoaren arabera, soilik Armadak zigor ditzake hilketa hauek. Eta ondorioz, ez dago herri justiziarik.
Kolonbiak, neurri batean, gerra zibil egoera bizi du, baina narkotrafiko eta bestelako interesek eraginda. Ez da Kolonbiako herriaren gerra.
Narkotrafikoak arazorik sortu dizue?
Herri indigenek ez dakigu narkotrafikoaz. Guretzat koka-landarea zuhaiska sakratua da eta zentzu honetan gure sustraiak defendatzen ditugu. Egun, badirudi koka-landarea dela txarra; baina beronen industria da suntsitu beharrekoa. Aitzakia bilakatu da gure tradizioaren kontra egiteko. Bestalde, estatuek kokaren industria bultzatu eta baimentzen dute.
MYRIAM GARTZIA
GARTZIA, Myrian
14,15


Gaiez\Politika\Nazioartea\Estatuak/Na\KOLONBIA
Gaiez\Gizartea\Sektore baz\Herri indig
Pertsonaiaz\ZABALETA8
Egileez\GARTZIA3\Politika

Azkenak
'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Betiereko Wagner

'Tristan und Isolde' opera

Bilbao Orkestra Sinfonikoa. Zuzendaria: Erik Nielsen.
Bilboko Operaren Abesbatza. Zuzendaria: Boris Dujin.
Eszena zuzendaria: Allex Aguilera.
Bakarlariak: R. Nicholls, G. Hughes Jones, M. Mimika, E. Silins, C. Daza, D. Barcellona, J... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Argia Sariak banatuko ditugu gaur Usurbilgo Atxega Jauregian

Usurbilgo Atxega Jauregian, urtarrilaren 31n, hedabideetako, kulturgintzako eta erakunde publikoetako ehun lagun inguru bilduko dira. Bazkariaren ondoren, 16:00etan egingo da sari banaketa. Antton Mendizabalek egingo dituen azken garaikurrak jasoko dituzte saridunek... [+]


“Yoga onkologikoa xamurtasunean eta errespetuan oinarritzen da”

Prozesu onkologikoetarako tresnak lantzen ditu Paula Barrio yoga onkologikoko irakasleak: “Gorputzarekin eta lesionatutako zonaldearekin konektatzen dugu”.


Zestoan euskararen erabilera handitzea helburu, aisialdia doan baliabide urriko haurrentzat

Zestoan (Gipuzkoa), 2024ko irailaz geroztik, baliabide ekonomiko urriko haur eta gazteak bost kultur eta kirol ekintzen artean bat aukeratu, eta horretan doan aritu daitezke. Udalak dirulaguntzen araudia berritu du, haurren aisialdia eskubide bat dela argudiatuta. Aldaketarako... [+]


2025-01-31 | Euskal Irratiak
Ramuntxo Labat-Aramendi
“Duintasunez arituko gira; Ahetzeko herriko etxearen egoera egonkortu nahi dugu”

Lehen itzulitik bigarrenera, auzapezgotzara jauzi egin zuen Ramuntxo Labat-Aramendi abertzalearen zerrendak. Erdiespena "xinaurri lanari esker" egin zela uste du Labat-Aramendik. Ahetzen zerrendak bozen %44,39 lortu zuen urtarrilaren 12an eginiko behin betiko bozketan... [+]


Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.


2025-01-31 | Uriola.eus
Sukalde eta garbiketako grebaren lehen egunak %70etik gorako jarraipena izan du ostegunean, sindikatuen arabera

Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.


Langile bat hil da Arbizun, lanean ari zela kamioi batetik karga gainera erorita

52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]


Greba Nafarroako hezkuntza publikoan
Ikasturteko hirugarren greba deialdia ere arrakastatsua izan dela diote sindikatuek

Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]


Jerusalem ekialdean UNRWA debekatu izanak are gehiago zailduko du Gazarako laguntza

Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.


2025-01-30 | Julene Flamarique
Erantzukizunak eskatuko dituzte Zaldibarko tragediaren bosgarren urteurrenean

Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]


Zigor gehiago espero dituzte Zarauzko EAJko zinegotzi ohiaren etxearen auzian

EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]


2025-01-30 | Leire Ibar
Osasun publikoaren alde otsailaren 1ean Bilbon, Gasteizen eta Donostian kaleak betetzera deitu dute

Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]


2025-01-30 | Julene Flamarique
“Irabazi egin dugu”: Burlatako etxegabetzea gelditu du Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak

Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]


Eguneraketa berriak daude