"Lan banaketaren hitzarmena alde guztien artean egin behar dugu"


2007ko otsailaren 21ean
Langabeziarekin amaitzeko lan banaketarekin hasi behar da.
"Lan banaketaren hitzarmena alde guztien artean egin behar dugu"
Francisco Egea, Eusko Jaurlaritzako Ekonomia sailburuordea
Duela 44 urte Jacan jaio bazen ere, azken 25 urteetan Elgoibarren bizi da Francisco Egea. Ekonomia Sailean murgildua, Europako beste leku batzuetan langabeziari aurre egiteko ezarri diren lanaren banaketa sistemak ekarri gura ditu EAEra.
Ekonomi hazkunde garaiak bizi ditugu, BPGa gora doa baina langabezia ez doa beherantz, zer gertatzen da?
Ekonomi hazkundeak ez du langabeziaren arazoa konponduko, orain arteko arau horrek jadanik ez du baliorik, gezurrezkoa da. Ekonomi esparruan aldaketa handiak izan dira, garapen teknologikoarekin lotua, inflazioaren aurkako borrokan murgildutako ekonomia bizi dugu eta, beraz, enplegu sorrera eta beste hainbat osagairen sakrifizioa... Hau guztia aspalditik dator Europan eta Mendebaldean, baina hemen horrez gain Europako Komunitateko sarrera bizi izan dugu, eta berarekin zenbait sektoreren gainbehera. Langabeziarena oso arazo sustraitua da eta berau konpontzeko ekonomi mundua eta gizarte mailako jarrera aldaketak behar dira, eta horietaz gain irtenbide teknikoak ere bai.
Irtenbide teknikoaz ari zarenean lanaren banaketaz ari zara. Posiblea da berau gauzatzea egungo euskal gizartea?
Langabeziaren arazoaren benetako irtenbidea, eskari iraunkorraren zerbitzuan egongo diren makroekonomi politikak bultzatzea da. Baina hori Europa mailan egin behar da eta Europan ez da hori egingo. Beraz, lehenbizi gizartea landu behar da, agente sozialak, sindikatuak, enpresariak... baina hau oso konplexua da, horregatik esaten dut arazoari planteamendu teknikoekin heldu behar diogula, eta hauetako bat da lanaren banaketa. Gaur egun gehienontzat lanaren banaketa lan-egunaren murrizketa da, eta ez da hori bakarrik: lanaren banaketa, lan-egunaren murrizketa gehi produkzio prozesuen antolaketaren aldaketa da. Hots, lanaren banaketarekin ezin da lehiakortasunik galdu, bestela existitzen ez den zerbait banatzen ari garelako.
Nola lortzen da hori?
Kostu eragile askoren elkar eragiketarekin. Tresneriaren amortizazioa esaterako, tresneriari etekin handiagoa atera behar zaio, jendeak lan gutxiago egin dezala baina makinak gehiago, horrela emaitza kontua arindu egiten da. Amortizazio teknologikoa, energia kostuak, azpiegituran aurreratzea... Alegia, lanaren banaketa egiteko langileak hartu badituzu eta beraz masa lan-saria handitu baduzu _ez soldatak_, zure unitate produktuan handitze horren eragina beste alor batzuetan aurrezten denarekin orekatzen da.
Behin ekonomi agenteen arteko akordio batera helduta, balizko lanaren banaketa legez bultzatu eta arautu behar da, hala merkatuari bere kasa funtzionatzen utzi behar zaio?
Nire ustez lan banaketaren hitzarmena alde desberdinen artean egin behar da. Frantzian, nahi duen enpresarentzat, lan banaketari heldu gura diotenei laguntzeko araudia dago, eta hemen egingo bagenu ere hobeto. Dena den, ez da beharrezkoa. Merkatuari dagokionez, makinak ordu gehiago lanean jartzen badituzu, gehiago ekoizten da eta ezinbestez atzerriko merkatuetara jo behar da. Euskadi moduko herri batek ez du arazorik izan behar atzerriko merkatuetan saltzeko, txikiak garelako eta tarteak topa ditzakegulako. MCCren nazioartekotzearen erronka hor dago, lau urtean ekoiztutakoaren % 50 atzerrian kokatu gura dute.
Europako Sindikatuen Konfederazioak maiatzean egindako bilkuran lan-sariak jaitsi barik lana banatzea proposatu zuen, posible ikusten al duzu hori?
Hori ondo begiratu behar da. Ezinbestez langile bakoitzeko kostua mantendu egin behar da, bestela sistemak ez du funtzionatzen. Nire ustez, jatordu baten moduan, enpresek edo sektoreek erabaki beharko dute, baina gutxitu egin behar badira, gutxitu egin behar dira. Zergatik? Langabetuak _batez ere gazte eta emakumeak_ lan merkatu duin batera sartzeaz ari garelako. Finean, familia batean, batek lan eginda baino bik edo hiruk lan egiten badute sarrerak handitu egiten dira. Europan hau leku askotan egiten ari dira, esate batera krisiaren aurreko defentsa sistema: lan orduak gutxitu eta soldata ere bai, eta bitartean enpresa egokitzen saiatzen da. Arrasateko kooperatiba taldea aspaldi ari da hori egiten. Urteetan beren langileen %6 enpresaz enpresa ibili izan zen langabeziari aurre egiteko.
EEBBetan langabezia txikia da baina lan egonkortasuna oso handia, soldadak gero eta eskasagoak... Eredu hura zabalduko al da alde guztietara?
Ez dut uste, Europa desberdina da. Hemen ongizate gizartea berraztertu behar da eta subsidiaritatea langabeziaren arazoa konpontzera bultzatu. Ongizate gizartearekin ez dago ageriko horrenbeste marginazio, baina langabezia dugu. Bestetik lehiakortasuna ezin da urrezko altxorra bihurtu, lehiakortasuna ez da enpresen kontua bakarrik, gizarte osoarena baizik.
LETONA, Xabier
18,19

Gaiez\Gizartea\Sektore baz\Langabezia
Gaiez\Politika\Euskal Herr\Erakundeak\Jaurlaritza
Pertsonaiaz\EGEA1
Egileez\LETONA1\Politika

Azkenak
Bonus track: non dago saria?

Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]


Argia Sarien kronika
Galga azkartasunari

Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Ikus-entzunezko Argia Saria: EITB Kultura

EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Prentsako Argia Saria: Irutxuloko Hitza

Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Entzunezko Argia Saria: BaDA!bil podcasta

Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Merezimenduzko Argia Saria: Ene Kantak

Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik,  Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.


2025-01-31 | ARGIA
Urteko kanpaina onenaren Argia Saria: Altxa Burua

Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Interneteko Argia Saria: Oroibidea

Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]


2025-01-31 | ARGIA
ARGIAko lantaldearen mezua: Mundu ilunean, ARGIA gehiago

Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:

"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Banatu ditugu euskarazko komunikazioaren 2025eko Argia Sariak

Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]


Calexit, Kaliforniaren independentzia bilatzen duen ekimena

Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.


Estatuaren biktimek Chivite lehendakariari eskatu diote egon dadila euren aitortza ekitaldian otsailaren 13an

Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.


'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Eguneraketa berriak daude