Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2025eko urtarrilaren 11n
"Sugearen zuhurtzia behar dugu".
Kulturaren esparru gehienetan abilezia erakutsi duen arren, batipat literaturaz galde egin diogu, «Ez duk erraza, konpai» liburua aitzakiatzat hartuta. Kuba izan da abiapuntua; balizko herri honen minei buruzko iritzia, berriz, beste elkarrizketa baterako gosea piztu diguna.
Hori gutxi balitz, Espainiaren menpe egondako herria dugu. Euskaldunontzat, beraz, erreferentzia puntua izan da beti Kuba. Hala, erromantizismo batetik ikusi izan dut.
Interesgarria da, beti ere, mitoak bertatik bertara ezagutzea. Hain zuzen, idealizatutako hori desmitifikatzeko. Bertatik ezagutzeko aukera izan dudanez geroztik, esan nezake Kubak niretzat mito izaten jarraitzen duela. Alegia, ez daukat idealizatua baina lehen baino ederragoa iruditzen zait. Ez da, noski, nik pentsatzen nuena. Konplikatuagoa da, bai sozialki eta bai kulturalki. Nik uste baino askoz ere interesgarriagoa da, bitxiagoa, bariatuagoa.
Nolanahi ere, natural xamar ibiltzen saiatu naiz. Liburu bat egin beharreko presa horrek ez du askotan laguntzen, ikuspuntua desitxuratzen baitu batzuetan.
Nik Kuba bi garai interesgarritan ezagutu dut. Alde batetik, egoera bereziaren minenean. Blokeoa zela eta, herriak gosea pasatzen zuenean. Eta oraintsu ere ezagutu dut, azoka popularrak zabaldu direnean, salerosketa zertxobait liberalizatu denean. Bai batean eta bai bestean kubatarrak oso tinko ikusi ditut beren idealekin, duintasun nazional horretan. Korrupzioarekiko eta boterearekiko kritiko izanez, baina tinko.
Oro har, euskaldunak beti nabarmentzen du Espainiarekiko diferentzia Euskal Herritik irteten denean. Ez du inolaz ere nahi espainiar gisa kontsidera dezaten. Herrian bertan epelak direnak ere, kanpoan oso harro azaltzen dira. Harrotasun hori Kuban biderkatu egiten da. Harrigarria da Kuban zenbat euskaldun eta zenbat abertzale dagoen...
Kuban, espainiarra ote zaren galdetzen zaizularik ezetz erantzutean, berehala «ah, orduan euskalduna zara» esaten dizute.
Errealitatea guk ikusten duguna baino askoz ere anitzagoa denez, zuk ikusten duzun errealitate motz horri fikzioa erantsi behar diozu, zerbaitetan sakonduko baduzu.
Nik fikzionatu dudana errealitatea biribilago erakutsi ahal izateko egin dut. Morboari buruz, kontuan hartu behar da egia-gezurra bereizketa ez dela onargarria. «Ez duk erraza, konpai»ri buruz, esan dezakegu liburu horretan dagoen «ni»a, idazlearen «ni»a, fikziozkoa dela. Baina «ni» horrek esaten duen guztia erreala da.
Egunero autodeterminatzen delakoa, egia da neurri batean. Gu gauden egoeran ez, baina haiek dauden moduan bai. Dauden baldintzetan egunero ari dira autodeterminatzen, hortxe baitute Miamiko eskaparatea.
Denbora pasatuta, gauzak bere onera etortzen dira berriz. Arestiren garrantzia ikaragarria izan zen, eta denborak gehiago nabarmendu du.
Dena dela, gaur egun eta Euskal Herrian, zaila da belaunaldi batek aurrekoa guztiz ukatzea. Gure hizkuntza normalizatuta ez dagoenez, nahi ez bada ere, bada beti aitorpen sentimental bat aurreko belaunaldiarekiko.
Ni nafarren moduan sentitzen naiz. Izugarrizko frustrazioan eta ezin izate batean bizi behar dugu. Nafarrak baskongadoekiko sentitzen duen huraxe sentitzen du euskaldunak euskal herritar erdaldunekiko... Eta batzuk nafarrak eta euskaldunak gara aldi berean!
Badago hainbat kolektibo pertsekutatu, estatuak pertsekutatu izan duena. Pertsekuzioak eta errepresioak zenbait tokitan tenple handiko belaunaldiak emateko balio izan du. 15 urte pasatuta presondegitik ateratako asko eta asko tenple handiko pertsonak dira. Gartzelak ondu egin ditu, tenplea eman die. Pertsona handiak dira, irekiak, zentzudunak. Errepresioa jasan ez dutenak baino gehiago. Hain zuzen, borrokan tenple bat hartu dutelako. Beldur naiz tenple hori galduko ote den. Ez naiz gaztetxoez ari. Oro har ari naiz, mugimendu osoaz. Planteamendu politiko nazional bat aurrera ezin eramanagatik eta frustrazioaren ondorio, tenplea galdu eta biktimismo eta gorrotoa sortuko ez ote diren beldur naiz. Sugearen zuhurtzia behar dugula uste dut.
ETArena, gaitz baten sintoma --sintoma esan dut, eta ez gaitza bera-- den bezala, Ertzaintzarena ere beste gaitz baten sintoma da, inposaketarena. Ertzaintza dena ez da berez, beste zeozeren adierazpena da. Berdin jokatuko luke Jarrairik edo Yrik ez balego.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Mikel Garcia Idiakez
#2
Xabier Arana Eiguren
#3
#4
Xabier Letona Biteri
#5
Rosa Zufía
|
Bertha Gaztelumendi
Azkenak
Ez goaz gerrara. Gerrarik ez, ez gure izenean!
Gerra Urte, Gezur Urte!
Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.
Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]
2025-01-11
Xabier Arana Eiguren
Laga hondartza leheneratzea
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
2025-01-10
Xabier Letona Biteri
135 preso politiko daude eta 66 ateratzen dira kalera baimenen batekin
Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]
2025-01-10
Martxel Toledo Garmendia
Lortu da. Lortu duzue! Lortu dugu. Zorionak eta eskerrik asko
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]
2025-01-10
Xabier Letona Biteri
Estatu aparatuetatik Juan Mari Jauregi eta bera hil nahi izan zituztela esan du Maixabel Lasak
Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.
2025-01-10
Txema Landa Aizkorbe
Noizko berrikusi ANren prozesuak eta epaiak
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
2025-01-10
Onintza Irureta Azkune
Erizain indigenek herri zapalduentzat ekitatezko osasun zerbitzua aldarrikatu dute
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]
Espainiako monarkiak Nafarroako Vianako Printzearen sarietan parte hartzeari ezetz esan dio Parlamentuak
PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak bat egin dute Borboiak Nafarroako kultura sari nagusitik at gera daitezen. Espainiako erregeak 2015etik, Uxue Barkos lehendakari zenetik, ez daude ekitaldi handi honetara gonbidaturik.
Hodeiak murrizten ari dira, klima-aldaketaren kalterako
Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]
Arartekoaren ustez, Martuteneko Agustindarren eraikineko operazioa barruan zeudenak identifikatzeko egin zuten
Iazko martxoaren 14an, polizia operazio handi bat izan zen Martuteneko Agustindarren eraikin okupatuan, Udaltzaingoaren, Ertzaintzaren eta Espainiako Poliziaren eskutik: 56 lagun atera zituzten eraikinetik eta 29 Espainiako Poliziaren komisariara eraman zituzten,... [+]
2025-01-10
Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe
Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]
2025-01-10
Gedar
Ate birakariak: Gasteizko klinika pribatu bateko zuzendari izango da Gotzone Sagardui
Vithas San José klinikak fitxatu du Jaurlaritzako Osasun sailburu ohia, kargu publikoa utzi eta urte eta erdira.
2025-01-09
Jenofa Berhokoirigoin
Independentziaren aurkari Alcide Ponga izanen da Kanakyko presidente berria
Abenduaren 24an erori zen gobernua, Kaledonia Elkarrekin alderdi loialistako ordezkariek dimititu zutelako. Hori horrela, loialistek berreskuratu egin dute independentistek 2021ean lehen aldikoz lorturiko presidente kargua. Maiatzaz geroztik krisi politiko, sozial eta ekonomiko... [+]
2025-01-09
Julene Flamarique
Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabak osatzen duten Euskal Sagardoa Iparraldera zabaltzeko bidea martxan da
18 urterako plan estrategikoa garatzeko Europako diru-laguntzak jaso ditu Euskal Sagardoaren Jatorri Deiturako proiektuak. Iparraldea batu da jada, eta Nafarroa zein Trebiñu sartzeko urratsak ematen hasiak dira.
Eguneraketa berriak daude