"OHEei buruzko liburua amaitu dut oraintxe baina erre egingo dut"


2021eko uztailaren 16an
Salbador Zapirain "Ataño"k
"Lotsaren iges" eleberria kaleratu berri du Salbador Zapirain "Ataño"k
"OHEei buruzko liburua amaitu dut oraintxe baina erre egingo dut"
Errenteriarra, 1912ko udakoa dugu Salbador Zapirain. Hamar urterako hasia zen bertsoak idazten. Hamaika ere behar ere bai gerra hasita. Oroitzapen haiekin iluntzen zaio aurpegia. Eleberrietan oparoa, "Lotsaren igez" kaleratu du berriki. Hondarribiko kaputxinoen konbentuko baratzan zen lanean joan gintzaizkionean.
Nola joaten zaizkizu egunak kaputxinoen konbentuan?
Larunbata da jatorrena, baina hor ere lan egiten dut. Gainontzean beti meza dela, handik eta hemendik jendea etortzen dela... Goiz jeikitzen naiz, bost t?erdietan. Jakina, elizako kontuak eta abar, izaten da zereginik. Baina ni ez naiz apaiza, e?, ni anaia naiz. Goizeko zortziak aldera baratzara joan eta bertan noiznahi igarotzen ditut zortzi ordu.
Hainbeste zereginen artean, nondik ateratzen duzu idazteko astia?
Askotan igande goizetan eta baita eguraldi txarreko egunetan. Neguan lan asko egiten dut. Telebistaren aurrean ez dut denbora gehiegi egiten, ez dut gustuko; nahiago idaztea.
Erraz idazten al duzu?
Gaia behar. Ez da erraza., beti lehengo gaietara itzultzen baitzara.
Noiztik datorkizu zaletasuna?
Bertsotako grina behinik behin aitarengandik datorkit. Aita bertsolaria zen, bertsoak jartzen zituen baina ez zekien idazten eta niri esaten zidan. Beti izan dut bertsotarako zaletasuna, baina ez naiz kalean eta tabernetan aritu.
13 urterekin apaizgaitegitara joan nintzen. Apaiz izateko, baina ez nuen bokaziorik eta utzi egin nuen. Hilabete gutxira gerra hasi, lagunetatik bi fusilatu egin zituzten eta beste bat eta biok San Cristobal espetxera eraman gintuzten lau urterako. Han, ez jan, ez edan... Lau urtetan ez nuen gorputzik garbitu, urik ez zegoen eta. Orain gerrahasiko balitz aurrera joango nintzateke.
Zer gertatu zen handik irten zinenean?
Egoera ez zen hobea. Euskaldun bati euskaraz zerbait galdetu eta hark erdaraz erantzun. Atzean zuenak zera esaten zuen: "El buen patriota habla español". Lehendabiziko liburua 68 urterekin atera nuen. Lehenago ere idatziak nituen makina bat lan, baina gerrarekin erre behar izan genituen, bestela harrapatu eta...
Zerk kezkatzen zaitu?
Nagusiena Euskadi galduko ote den eta euskara ere bai. Ikastolak badaude, baina gero hitz egiten al dute? Hori da tristea. Euskara galtzen bada Euskadi galdua da. Euskadiren bizia euskara da. Bi etsai gogorrak ditugu: kastellanoa eta frantsesa, oso gogorrak.
1979an zure lehen liburua kaleratu eta ordutik beste zazpi argitaratu dituzu. Nondik atera dituzu gaiak?
Lehenengoan etxeko martxaz aritu nintzen. Gero, gerrari buruzkoak... Hirugarrena, "Espetxeko negarrak" da guztietan minena: fusilamentuak eta abar kontatzen ditu. Nengoen lekutik entzun nituen tiro-hotsak. "Odol kutsua" eta besteetarik asko etxean entzundako istorioetatik atereak dira. Orduan hobeto moldatzen ginen; auzokoak etortzen ziren laguntzera era ilunabarrean gaztain-errearen inguruan biltzen ziren eta gu goiko txulotik entzuten.
Oraintxe kaleratu duzu "Lotsaren iges" eleberria. Zer esan dezakezu horretaz?
Emakume bat bortxatua da, haurdun geratu eta ondoren amak etxetik bidaliko du. Orain ez da berdina, orain dena librea da. Lehen, baina, ez zen horrela; eta gainera etxean ama eta amona baziren alabak ez zeukan han gelditzerik. Ez da guztia sinetsi behar. Eleberri gehienak gezurrezkoak dira.
Hainbeste liburu argitaratu eta gero zer kontaturik gelditzen al zaizu?
OHEei (Objetu Hegalari Ezezaguna) buruzko liburu bat ere idatzia dut, baina erre egingo dut. Aita Zabalari emango diot irakur dezan baina ez zait gustatzen nola gelditu den. Ez da gai zaila eta ez da bekatuzko bidekoa ere, baina... Aita Zabalak esango du.
Zure lanek zein barrera duten jakiteak arduratzen al zaitu?
Orain ez dakit zer martxa darabilten. "Txantxangorri kantaria"rekin antzerkiak egin nahi dituzte. Lehendabizi niri esan zidaten baina esan nien, nik ez nuela sekula antzerkirik idatzi. Lehenbiziko liburua badakit ahitua dela eta bigarrena ere bai.
Maite Artola
50-51

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakATAÑO1
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazATAÑO1
EgileezARTOLA6Kultura

Azkenak
2024-12-27 | Julene Flamarique
EuskarAbentura 2025: izena emateko epea zabalik martxoaren 5era arte

EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]


2024-12-27 | Leire Ibar
AEBek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako

AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]


2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-27 | ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).


2024-12-27 | Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]


2024-12-27 | Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.


Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.


2024-12-27 | ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]


Eguneraketa berriak daude