"Esaerak dioen modura, hobe bakarrik gaizki lagunduta baino"

UAko idazkariordeak arabarren eskubideak defendatzen dituztela dio
"Esaerak dioen modura, hobe bakarrik gaizki lagunduta baino"
Anton Saenz de Santa Maria, Unidad Alavesako idazkariordea
Herri Batasuna sortzetik UAko idazkariorde izatera. Ez da aldaketa makala. Orain 41 urte Gasteizen jaioa, Historian eta Magisteritzan lizentziatua da Anton Saenz de Santa Maria. Arabako Biltzar Nagusietako kide dugu. Madrilgo Kongresurako hautagai izan zen 1993an, baina ez zuen posturik lortu. Hain zuzen, bere ametsetako bat Arabako lehen diputatu foralista izatea da.
Jonan Fernandezek uste du konfrontazio fasea amaitu eta euskal gizartearentzat elkarrizketa fase berria hasi dela.
Hala bedi. Jonan oso gogotsua da. Nik ez daukat oso argi. Lehenengo aldia da Ajuria Eneko Mahaiko eremutik at eta HBren presentziarekin halako prozesu bati ekin zaiona, zeinean alderdi politikoak bildu garen. Baina hortik amaieraren hastapena izan daitekeela esatera...
ETAk su-etena iragarri edo Poliziak erakundea amaitu zain egon behar da? Ala alderdiek mugitzen hasi behar dute?
Alderdi politikoek euren artean biltzen hasi behar dute. Baina ETArekin hitz egiten hasi edo ETArengana mugitzen hasteko, su-etena iragarri behar du. Ajuria Eneko Mahaian badago akordio bat, eta honen arabera aldez aurretiko su-etenik gabe ezin da ETArekin hitz egiten hasi.
Ajuria Eneko Mahaia izan zena izatera helduko al da berriro?
Nire alderdiak bezala, ezetz deritzot. Herritarrak mobilizatzea eta bere oinarrian argi ez zeuden zenbait printzipio ezartzea lortu du Ajuria Eneko Mahaiak: adibidez, lehen eta bigarren mailako hildakorik ez dagoela, denak berdinak direla, eta nola edo hala sarraski hori geratu egin behar dela. Baina izan ditu hain positiboak ez diren gauzak ere: lehendakariari egoki iruditzen zitzaionean deitzen zen, horretarako ahalmena zuten alderdi politikoek manipulatu egiten zuten...
Soilik alderdi politikoak biltzea jadanik gaindituriko fasea da. Bakearen aldeko erakundeek lortu duten presentzia soziala dela eta, Ajuria Eneko Mahaian presentzia aktiboagoa izan behar dute. Soil-soilik alderdi politikoek osaturiko mahaia berdin litzateke Parlamentuan egotea. Mahaiak izan izan behar du, baina erakunde horien eduki sozialak mahaia aberastuko luke. Fase berria ireki behar da.
Zergatik uste duzu nazionalismoa askatasunaren etsaia dela?
Nazionalismoa gizabanakoen arteko ezberdintasunak bilatzen hasten da: ni horrekiko ezberdina naiz, nazio ezberdinekoa bainaiz... Ezberdintasunak bilatzetik ezberdintasun horiek besteak baino hobeak egiten gaituztela pentsatzera, oso tarte fina dago. Nazionalismoen arriskua, hain zuzen, tarte hori zeharkatzean datza.
Nazionalismoa askatasunaren etsai egiten duen bigarren faktorea da nazioen eta herri abstraktoen eskubideak populazio eta erakunde konkretuen eskubideen gainetik jartzen dituela. Konfrontazioa izango balitz herria den entelekiaren eskubideen eta herritar konkretuen eskubideen artean, azken hauek kaltetuta aterako lirateke. Honen adibide argiena Gregorio Ordoñezen hilketa da. Euskal Herriaren eskubideak aitzakia, euskal herritar bat, Euskal Herriaren ordezkari bat hil dute. Hor ikusten da Euskal Herria den entelekiaren eskubideak ez datozela bat Euskal Herriko egungo herritar eta boto-emaileekin. Faxismoaren ernaltze baten aurrean gaude.
UAren antinazionalismoa «españolismo anti-vasco»aren bertsio berria al da?
Ez da antinazionalismoa, nazionalista ez izatea baino. Alegia, aldarrikatzen dugu gizabanakoen eskubideak gizabanakoengan eta egungo kolektiboetan daudela, eta ez historian, ez entelekia eskubideetan... Españolismoa ere ez da, berau beste nazionalismo forma bat baita. Espainiako nazioa pertsonen gainetik dagoela kontsideratzea beste aberrazio kultural eta historikoa da.
Hizkuntzaz diskriminatuta sentitzen al zara Araban?
Diskriminazio egoerak administrazio publikoetan eta hezkuntzan gertatzen dira. Batetik, gaztelera soilik hitz egiten dutenekiko diskriminazioa dago. Puntuaketa urriagoa dute administrazio publikoan sartzeko ondoren euskarak ezertarako balioko ez dieten postuetarako. Euskaldunekikoa da bigarren diskriminazio bidea. Euskaldunak administrazioko leihatiletara hurbiltzen direnean, zail dute langile euskaldunik topatzea.
Hezkuntza prozesuaren barruan euskara lehentasun bakar bezala jartzeak ondorio kaltegarriak eragin ditu: gaztelera soilik menderatzen duten, baina esperientzia handiagoko eta beharrezko titulazioa duten irakasleak baztertzea ekarri du. Aldiz, kasu askotan titulaziorik gabeko irakasleek, baina euskaraz alfabetaturik zeudenek, aurrera egin dute.
Euskaldun askori UAk euskara gorrotatzen duela iruditzen zaio.
Bizkorrak badira ez dute horrela ikusiko. Lasaitasunez hitz egin ahal izan dugun euskaldunekin, hauek gure arrazoiak baditugula ulertu dute. Arazoaren konponbidea mahai batean hitz egitetik etorriko da, eta ez kalean edota komunikabideetan elkarri oihu egitetik.
UAk, beraz, ez du euskara gorrotatzen...
Irrigarria litzateke hizkuntza bat gorrotatzea. Politika linguistiko ofizialen eztabaidara mugatu behar dugu, instituzioek diru eta baliabide publikoarekin egiten dutenera. Gizarte zibilak egiten duen gauzetan, bere baliabide propioekin, alderdiek ez dute sartu behar. Euskalduntzearen aldeko ekimen zibilak ederto daude, pribatuak diren artean.
Ez al da izugarria euskarari buruz hitz egitean, Araban hizkuntza ezezagun gisa tratatzea?
Gehienentzat ezezaguna dela esatea errealitatea islatzea da. Araban populazioaren %6k soilik ezagutzen du euskara. Eta egia da ez dela Arabako berezko hizkuntza. Soilik Aramaioko bailaran eta iparraldeko lautadan da berezkoa. Gainonentzeko lurralde zatian euskara ezezaguna da. Hori errealitatea da, ez du bestelako eduki politikorik.
Zertarako balioko luke autodeterminazio eskubideak?
Etorkizunean zer egin nahi duten erabaki dezaten herritarrek. Autodeterminazio eskubidea Eusko Legebiltzarrean onartua dago. Edonola ere, orain planteatu behar dena da nola erabiliko den autodeterminazio eskubidea. Behin euskal herritarrek zer egin nahi duten erabakitzen dutenean, aukera guztiak posible dira: independentziatik egungo egoeran jarraitzeraino.
Autodeterminazio eskubidea eskatzen bada, Araba EAEtik ateratzea eskatuko duela esan du alderdi sozialistako Rojo jaunak.
Autodeterminazio eskubidea, eskubide gisa, kaltegabekoa da printzipioz. Arazoa sortuko da autodeterminazio eskubidea zertarako erabiliko den eta zein dagoen legitimatuta autodeterminaziorako eskubidea bermatzeko planteatzerakoan. Subiranotasunaren arazoa dago, Espainiako Konstituzioak ez baititu lurraldeetan subiranotasun partzialak ezartzen.
Arazo juridikoa gaindituz Konstituzioak lurralde konkretuak autodeterminatu daitezkeela onartuko balu, autodeterminazioa norantz abiatzen den aztertu beharko genuke. Autodeterminazioa egun euskal lurraldea denaren independentziara bideratuko balitz, arabarrok, gehiengoz ziurrenik, autodeterminatzeko gure eskubidea aldarrikatuko genuke, EAEtik aldentzeko.
Pentsa daiteke, EAEtik kanpoko Arabaren bideragarritasuna aldarrikatzen duzuenak oso eroso egongo zinateketela Castillan.
Castillak finantz eta zerga egitura zaharkitua dauka, eta Araba beti egon da mutur-muturrean eremuotan. Ez ginateke, beraz, eroso egongo. Bakarrik? Mende asko egon gara bakarrik eta ez litzateke arazo handiegirik egongo. Euskadik hamabost urte baino ez dituela ez da ahantzi behar.
Bakarrik sentitzen zarete orduan...
Bakarrik ez, gaizki lagunduta. Eta esaerak dioen modura, hobe da bakarrik gaizki lagunduta baino.
Alberto Ansolak EAJ-UA koalizioa Araban posible ikusten zuela adierazi zuen ARGIAn.
Teorikoki posible da. Bi alderdi demokratiko gara eta herritarren ongizatea da bion ardura nagusiena. Printzipioetan ez ginateke ados jarriko, baina gobernu koalizioetan apenas hitz egiten da printzipio teorikoei buruz. Ezagun da Arabako Batzar Nagusietan zenbatetan egon garen ados arautegi gaietan, zerga kontuetan... Gobernurako negoziazioan alde batera utzi beharrekoak zenbatekoak diren ikusi beharko da.
UA irekia eta barneko eztabaida bermatzen duen alderdia izanik, edozein planteamendu alderdi osoak eztabaidatu beharko luke. Guretzat funtsezkoa da militantziak esaten duena: ez dela paktatuko esaten badu, ez da paktatuko. Militantzia da subirano.
Maiatzetik aurrera agintean izateko, zein da zure koalizio ideala?
Ez nuke gustuko erradikalki eskuinekoa eta zentralismo puntua duen koalizioa; ezta soilik ez-nazionalista dena ere, arabarrek nazionalismoa ere bozkatzen baitute. Progresismo eta utopia ukitua, IUk eta PSE-EEk eskain dezaketena, lasaitasun eta zentrismo puntua, UAk eta zentroko alderdi batek eskain dezaketena, eta sentsibilitate nazionalistak eta ez-nazionalistak ondo banatuta lituzkeen koalizioa nahiko nuke.
JAUREGI, Mikel/ ZUBIRIA, Pello
8-10,11

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakUA
PertsonaiazSAENZ DE1
EgileezJAUREGI5Politika
EgileezUBIRIA2Politika