«Zinemagintza latinamerikarrak ikuslearen nahi berriak asetzen ditu»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Rolando Diaz zinemagileari elkarrizketa
«Zinemagintza latinamerikarrak ikuslearen nahi berriak asetzen ditu»
Rolando Diaz, zinemagile kubatarra
Bilboko Nazioarteko Zinemaldiko epaimahaiko kide lanean izan da gure artean, eta bide batez bere lana ikusteko eta gozatzeko aukera eskaini digu. Berarekin aritu gara, Kuban egun egiten den zinemagintzaz.
Zer maila antzeman diozu, epaimahaikide gisa, Bilboko Laburmetraia eta Dokumentalen Zinemaldiari?
Maila altua oro har. Zoritxarrez, fikziozko lanek dokumentalen kopurua gainditu dute, nahiz eta jenero bien arteko mestizajea gero eta nabarmenagoa izan. Bestetik, gehienak zinemagile gazteak direnez, gauza berritzaileak ikusteko parada izan dugu. Baliabide desberdinekin egindako munduko herrialde desberdinetako laburmetraiak eta dokumentalak ikusi ditugu eta bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Biziki interesgarria izan da epaimahaian egon izanaren esperientzia.
Zertan da Kubako arte eta zinema industria?
Baliabide faltagatik produkzio kopurua asko jaitsi da. Duela bost urte fikzioa, dukumentalak, animazioa, laburmetraiak zein luzemetraiak egiten ziren. Egun, bizpahiru luzemetraia eta zortziren bat dokumental baino ez dira egiten.
Hala ere, Institutuak bizirik darrai; «Fresa y chocolate» edota Huelvako Zinemaldian saria jaso duen «Reina y rey» filmeak lan honen eredu dira. Baliabide mailako arazo hau neurri batean gainditzeko koprodukziora jo da, eta honen bitartez, Kubako zinemagintza nazioarte mailan oihartzuna eta merkatuan arrakasta erdiesten ari da.
«Fresa y chocolate» asko zabaldu bada ere, Kubako zinemagintzak apenas du oihartzunik nazioarte mailan. Zergatik?
Egoera kontua da, eta ez dut uste Kubako zinemagintzaren arazoa bakarrik denik, hau da, EEBB alde batera, munduko herrialde gehienen arazoa da. Filme espainiarrak adibidez, Espainiako aretoetan ikusten dira soilik, eta ez dira Europara ateratzen. Kubako zinemagintzak arazo bera du.
Merkatu eta zinema industriaren irizpideak dira nagusi eta arlo hau aski ondo ezagutzen dute Iparramerrikarrek. Gainera, industria indartsua eta baliabide anitzekoa dute. Ez da erraza hauekin konpetitzea, nahiz eta egokiena, nire ustez, hori den: hots, filmeen arteko lehia osasuntsua garatzea.
Hala ere, Latinamerikako zinemagintzak gero eta harrera hobea du.
Gero eta titulu gehiago dira Latinamerikako mugak hautsi eta kanpora ateratzen direnak. Argentina, Brasil, Mexiko, Kuba edo Kolonbia bezalako herrialdeak ari dira mugimendu hau elikatzen. Mugimendu estetikoa da, ezaugarri propioak ditu eta berria ez bada ere _urteak daramatza_, sasoi garrantzitsua bizi du.
La Habanako Latinamerikar Zinemagintza Berriaren jaialdian, eredu honen garapena ikusteko aukera izan dugu. «La estrategia del caracol», «La tarea», «Fresa y chocolate», «Como agua para chocolate» filmeek arrakasta eta oso harrera ona izan dute, merezi ere merezi dutelako. Pozgarria da benetan. Ikusleak, estatubatuar zinemagintzaz gain, gauza berriak eskatzen ditu. Zinemagintza latinoamerikarra desberdina, igergaitza, beroa da eta ikuslearen eskaera berriak aski ondo asetzen ditu.
Zeintzuk dira «Fresa y chocolate» filmeak jaso duen arrakastaren arrazoiak?
Ulergaitza da. Sei aldiz ikusi nuen merkaturatu baino lehen, eta ez nuen horrelakorik espero. Tolerantziaren gaia ondo jorratzen duen filmea da, baina ez genuen espero nazioarte mailan jaso duen boom-a. Soziologoen esku utziko nuke fenomeno honen azterketa eta argumentazioa.
Hainbat jenero landu dituzu, dokumentalak barne. Aipatu izan duzunez, dokumentalak fikziozko lanen aldean alboratu samarrak daude. Zer dela eta?
Kubari dagokionez, gazteek egiten duten aukeraketa da. Beste ikuspuntu bat dutela nabari da, eta fikzioa nahiago dute dokumentalak egitea baino. Duela bospasei urte dokumentalen kopurua 40koa zen; aurten lauzpabost besterik ez dira egin. Hala ere, fikzioa lantzeko joera hau nazioarte mailakoa da.
Bestetik, Kubako zinemagintzak badu jeneroak nahasteko ohitura. «Fresa y chocolate»k, nahiz eta fikzioa den, baditu dukumentalaren ezaugarri nabarmenak, kaleko irudiak hartzeko moduagatik eta abar. Izan ere, jeneroen ortodoxia aspaldi galdu zen Kuban, eta nahasketa honek bide naturala jarraitzen du.
MYRIAM GARTZIA
44.45

GaiezKulturainemauzendariakDIAZ1
PertsonaiazDIAZ1
EgileezGARTZIA3Kultura

Azkenak
Lurraren defentsaren aldeko eta “inposizioen” aurkako oihua Gasteizko kaleetan

Euskal Herri osoan zehar daude mehatxupean hamaika baso, zelai, mendi zein nekazal lur. Horien defentsan diharduten tokian tokiko plataforma asko bildu dira larunbatean Gasteizen, EH Bizirik-ek deituta, inguru naturalaren “suntsiketaren” eta makroproiektuen... [+]


Trintxerpetik hasita, “auzo seguruen alde”

Trintxerpen hasi eta Donostian bukatu da hainbat kolektibok deitutako XXVIII. Arrazakeriaren Kontrako Martxa.


2025-03-24 | Irutxuloko Hitza
Donostia, berriz ere, Palestinaren alde

Milaka pertsona bildu dira larunbat honetan Palestinako herriari elkartasuna adierazteko eta “Israelek Gazan egindako genozidioa” amaitzeko eta Benjamin Netanyahuren gobernuak su-etenari berriro ekiteko eskatzeko. Gernika-Palestina herri ekimenak deitu du martxa,... [+]


Samariar baltsamoa

Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]


2025-03-24 | Irati Diez Virto
Lamia oinak bueltan dira

Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]


2025-03-24 | Jakoba Errekondo
Ilargiko borda, lurra eta ilintia

Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]


2025-03-24 | Garazi Zabaleta
Koloreko
Landareetatik eratorritako ile-koloratzaile natural eta ekologikoak

Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]


Haur eta gazteen osasun mentalaren alde mobilizatu dira herritarrak

Psikiatria zerbitzua Bidasoatik Donostiako ospitalera lekualdatu dute. Hori salatzeko, 'Osakidetza entzun: osasun mentalik gabe ez dago etorkizunik' lemapean manifestazioa egin dute 12:00etan.


2025-03-21 | Iñaki Lasa Nuin
Ezegonkortasuna eta desoreka

Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]


2025-03-21 | Axier Lopez
‘Pikoletoak’ ere Euskal Herrian euskaraz

Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.


Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakadak hil zuen

Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakada baten ondorioz hil zela da Eusko Jaurlaritzako Poliziaren Biktimen Balorazio Batzordeak atera duen ondorioa, Berria-k jakinarazi duenez. Orain arte, Ertzaintzak beti egin dio uko bertsio horri, eta Rosa Zarra berak zuen gaixotasunaren ondorioz... [+]


Oier Sanjurjo
“D eredua bultzatzen eta ikastolen nortasuna zabaltzen ahaleginduko naiz”

Nafarroako Ikastolen Elkarteak lehendakari berria du. Oier Sanjurjok hartu dio lekukoa Elena Zabaleta Andresenari.  Beste zazpi kide izanen ditu alboan Sanjurjok.


Eguneraketa berriak daude