«Irlandako bake prozesuak sekulako eragina izan du Euskal Herrian»
Elkarri-ko burua eta arima da Jonan Fernandez, mundu guztiaren ustean. Begiradan igerri zaio tolosar gazte honi argia dela. Bere gorpuzkera sendoak lagunduta, arriskatzen eta bultzatzen dakien gizona da. Politika gertutik eta barrutik ezagutuz, zuhurtzia hartu du urteekin. Marketin politikoa eta komunikazioa trebeziaz erabiltzen ditu. 94ak azken egunak erretzen dituen honetan, udaberrirako Bakearen eta Elkarrizketaren aldeko Konferentzia berotzen dihardu.
Arazoa da adostasun eta desadostasun handiak daudela gai garrantzitsuetan gu eta ezker abertzalearen artean. Hortik abiatuta, logikoa da liskarrak gertatzea. Eta hori da arazo bakarra. Baina Estatuaren estrategia bultzatzen ari garela esaten zaigun bezala, era berean ETA salatzen ez dugun artean ez direla gutaz fio esaten digute beste aldetik.
Egiten diguten beste kritika bat bakearen gaia edukiz hustu izana da. Ene ustez, guztiz alderantzizkoa da. Duela bi urte Euskal Herrian bakearen gaia nola jorratzen zen eta egun nola jorratzen den aztertuz gero, bakeak eduki aldetik asko irabazi duela irizten diot. Bakea elkarrizketarekin lotzen hasia da jendea, eta baita arazoaren sustraiekin bateratzen ere. Lehen ez zen horrela. Beraz, Elkarri-k bakearen helburuari edukia eman dio.
Denok dakigu ETAk hiltzeari utzi arren, hemen ez dela bakerik. Bakea liskarraren oinarri diren arazoen konponbidearekin bateginik dago. Elkarri-k bakearen kontzeptu koherentea du, edukiz beterikoa.
Gertatutakoari garrantzia eman behar zaio, baina ez duena baino gehiago. Tentsioa sortarazteko aproposa den herri batean bizi gara, eta ziklikoki tentsio handiko uneak bizi ditugu. Baina ondoren guztia normaltasun erlatibo batera itzultzen da. Une hau ez da besteak baino tentsio handiagokoa.
HBk eta EAJk, lehenago edo beranduago, elkar ulertzea ezinbestekoa da. Hortaz, horretarako aurrerapausoak lehenbailehen eman behar dira, herri honi denbora eta oinazea aurrezteko.
Baikorrak izateko elementu eta faktorerik ba ote dagoen? Batipat bi: enfrentamendu ziklo bat amaitu dela eta arazoari konponbidea bilatzeko ziklo batean sartzea beharrezkoa denaren perzepzioa batetik, eta Irlandako esperientzia bestetik.
Irlandako prozesuak sekulako eragina izan du gure herriko politikagintzan. Orain ez da Hego Afrika, ez da Ekialde Erdia, Europako Batasunaren barruan dagoen auzia baizik. Euskal Herrian bizi dugun egoerarekin sekulako antza duen arazoa da, diferentziak ere badiren arren. Irlandako konponbide eredua hemen aplika daiteke, eta horretan badu zeresanik abertzaleen arteko elkarrizketak. Teorian, falta zen aurrerapauso hori asumitu egin da, hitz egiten hasi behar dela alegia. Orain gauzatu egin behar da.
Gainontzeko agenteenganako mesfidantza eta errezeloa gainditu behar da. Sinn Fein eta SDLPren arteko harremana ez zen HBk eta EAJk egun dutena baino hobea hizketan hasi zirenean. Inork ez dezala Irlandako prozesua idealizatu, egoera berdina baitzen.
Gehientsuenengan eragina duen inertzia politikoa dago gainera, aurrerapausoak ematea baino egoera honetan jarraitzea erosoagoa dela, alegia. Egungo egoeran denek dakite zer dagoen eta nola jokatu, baina elkarrizketaren bidea irekiz gero, ezezaguna den zerbaiti atea irekitzea da. Eta hor zalantza asko sortzen dira.
Bestalde, konferentzia ez dago aurretiko tregua deklarazio batek baldintzatua. Edozein elkarrizketa esperientzia aurretiko tregua deklarazio batez baldintzatzeak, elkarrizketak liskarrak konpondu eta eraldatzeko duen ahalmena mugatzea dakar.