«Unibertsitatean, gizartean bezala, euskararen kontrako jarrera dago»


2021eko uztailaren 19an
Pello Salaburu EHUko errektoreari elkarrizketa
«Unibertsitatean, gizartean bezala, euskararen kontrako jarrera dago»
PELLO SALABURU
Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara errektoreordea dugu Pello Salaburu azken hiru urteotan. Agintaldi istilutsua Salabururi egokitu zaiona. Euskaltzain honek Leioako bulegoan hartu gaitu, eta egin beharreko balantzea egin eta entzun diren zurrumurruez mintzatu gara berarekin. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren kontrako iritzia nagusia izan da, 103 prozesu juridiko zabalik dauzkan unibertsitate baten kontuez aritu garen solasaldian.
Pello Salaburu hurrengo Hezkuntza sailburua izan daiteke?
Lehenbiziko berria da zuk azaltzen didazun hori. Ez dut ezertxo ere entzun. Eta gainera, ez dut uste orain arte elkarrizketetan aritu diren alderdiek Pello Salaburu deituko luketenik. Hala ere, hain urrun ikusten dudanez, ez zait burutik pasatu ere egin.
Datorren udaberrian Goirienak Errektoretza utz dezanean, errektoregai aurkeztuko zara?
Hori beste kontu bat da, baina egia esan ez dut neure burua aurkezteko asmorik. Azken hiru urteotan ikerkuntzatik oso urrun nabil eta birziklaketa txiki bat beharko nuke.
Eta Euskara errektoreorde kargua berriro eskainiz gero?
Pentsatuko nuke.
Goi mailako euskal hezkuntzaren alde ekiteko, zeri deritzozu egokiena, Hezkuntza Saileko lanari ala errektore izanik egin daitekeenari?
Hezkuntza Sailean jarriko denari, argi izango balu zer egin Unibertsitatearekin. Dudarik gabe, Hezkuntza Sailean dago giltzarria.
Ikasturte honetan bukatuko duzu agintaldia. Heldu da balantzea egiteko garaia.
Arlo desberdinak aztertu behar dira balantzea egiteko, baina orokorrean esango nuke positiboa izan dela. Puntu ilun batzuk egon dira, Euskara Batzordearen protagonismo eskasa kasu. Agian ez dut asmatu eta nire ustez Euskara Batzordearekin gauza gehiago egin behar izan nituzkeen. Oztopoak gainditu behar izan ditugu, Hezkuntza Sailetik ateratzen diren diru aurrekontuak adibidez, baina badaude zenbait datu balantzea positibo izaten laguntzen dutenak.
Egungo gobernu taldea hasi zenean ez zen 100era heltzen euskaraz irakasten zuten irakasleen kopurua, eta une honetan 586 dira. Ez dira nahikoak eta Arte Ederretan dauden istiluak ildo honetatik datoz, baina azken hilabeteotan irakasleen kontratazioa erabat geldituta dago ez baititugute baimenik ematen irakasle berriak kontratatzeko. Euskarazko testuliburuetan ere hazi gara; administrazioko langileen euskalduntzearekin jarraitu dugu inongo laguntzarik gabe, langile finkoak ez direnek ez dutelako liberatzeko aukerarik...
Oro har balantzea ez da txarra. Gestio ekonomikoari dagokionez ere, EHUk lehendabiziko aldiz izan du kanpoko auditoria batek egindako txosten positiboa. Egin dudanaz pozik nago. Eztabaidagarria izan daiteke, baina azken batean gauzak egin eta pausoak eman dira. Euskarak presentzia handiagoa du Unibertsitatean; oso urrun nik nahiko nukeen tokitik, baina baieztapen hau ezin da eztabaidatu.
Baina «Egunkaria»n argitaratu diren datu batzuen arabera, Euskal Herriko Unibertsitatean diharduten ikasleen % 10ek soilik ikasten dute euskaraz.
Datu horiek zuzenak dira, baina ezin dira gauzak horrela planteatu. Hau da, % 100ek euskaraz ikastera heltzea ezinezkoa da ikasleen % 80 erdaldunak direlako. Beraz, gure helburua zein da? % 20ra heltzea.
Kopuru horrekin, ez al da oztopatzen eskoletan eta ikastoletan egindako lana?
Gehienak ez diren arren, euskaldun batzuk Unibertsitatera heldu eta gazteleraz ikastea nahiago dutenak ere badira. Honekin batera, aztertu beharra dago Unibertsitatera heltzen diren ikasle euskaldunen euskara jakintza. Biziki kezkatzen nau atal honek azken azterketa batean agertu diren emaitzengatik. Abiapuntua, hala ere, ez luke ikasleen kopuruak izan behar, euskaraz irakasten diren ikasgaien kopuruak baizik. Une honetan ikasgaien % 40 euskaraz ematen dira. Hor egin behar ditugu ahaleginak. Politika egokiena hori da, ikasgai guztiak euskaraz eskaintzea.
Zeintzuk dira ikasgaien % 100 euskaraz ematera heltzeko oztopoak?
Unibertsitatean borondate politikorik ez da falta, lehenago falta izan den arren. Sail guztiek irakasle gehiago nahi dituzte, eta jakin badakite nonbaitetik sartzekotan euskara adarretik sartuko direla. Nolanahi ere, honek ez du esan nahi euskararen alde daudenik. Nik uste dut unibertsitatean, gizartean gertatzen den bezala, euskararen kontrako jarrera berezia dagoela.
Zergatik ez ditugu euskaraz irakasten duten irakasle gehiago? Legebiltzarrak onartzen dituen aurrekontuak aldatzeko Hezkuntza Sailak eskatu behar du, baina Hezkuntza Sailean unibertsitateaz arduratu direnak euskararen kontrakoak dira. Eta Hezkuntza Sailari errespeto osoa zor diot eta gainera ez dut kritikatzen kritikatzeagatik. Bestetik, Hezkuntza Sailak ez du politika unibertsitariorik egin.
Arte Ederretako afera, beraz, Hezkuntza Sailarena da? Hain zaila da EHUrentzat 5 irakasle kontratatzea?
Eskuloturik gaude, ez dugu baimenik izan, ez dugu dirurik. Gaur Arte Ederrekoak dira eta bihar Psikologiakoak. Beharra dago eta behar horri Hezkuntza Sailak erantzun behar dio, baina badirudi sail hau soilik mobilizazioen aurrean esnatzen dela. Arte Ederretakoa horrela konponduko da, ikasleek euren haserrea agertu dutelako.
Egoera honetan non gelditzen da unibertsitatearen autonomia?
Unibertsitatearen autonomia kolokan dago guztiz. Unibertsitatearen autonomia irakaskuntza eta ikerkuntza autonomia da, eta ez dezagun pentsa beste gauza bat denik. Eskuloturik gaude: ezin dugu zehaztu Legebiltzarrak onartu behar duen aurrekontua. Tasak ere Legebiltzarrak onartzen ditu...
Hezkuntza Sailean PSE egoteak zer ekarri dio EHUri?
Oro har kaltegarria izan da, ez baitu unibertsitate politikarik egin. Gustatuko litzaidake ikustea non dauden idatzita 10 lerro, bi folio, Unibertsitateari buruz. Dudarik gabe, hurrengo agintaldian gauzak aldatuko dira. Gainera, gobernuan ez dira gauza batetaz ohartzen: unibertsitatean ikasteaz gain, hemen sartzen diren 60.000 lagun hemen egongo ez balira, sekulako saltsak antolatzen egongo liratekeela kalean, lanik gabeko jendea delako. Unibertsitatea koltxoi bat da eta horrek kostu bat dakar. Bost axola zaie unibertsitatea.
Beste elkarrizketa batzuetan aipatu izan duzu euskarazko postuetara ez dela nahiko irakasle aurkezten, prestakuntza arazoak direla medio. Nori dagokio prestakuntza? Noiz aterako gara irtenbiderik gabeko zirkulu honetatik?
EHUk ez du irakasle gehiago Hezkuntza Sailak ez duelako dirurik ematen, baina egia da horretaz gain beste arazo batzuk daudela. Espezialitate batzuetan oso zaila da euskaraz klaseak eman ahal dituztenn irakasleak aurkitzea: jendea prestaturik ez dagoelako edo pertsona hauen irteera profesionalak irakasle izatea baino hobeak direlako. Eta nik ezin diot irakasle bati legeak esaten duena baino gehiago ordaindu. Ingeniariak, ekonomilariak...
Dena den, arazo nagusia dirua da. Guri dagokigu irakasle hauen prestakuntza, baina horrek ere kostu bat dakar. Azken urtean 22 lagun prestatu ditugu irakasleak aukitzea zaila den sail batzuetan lan egiteko, baina lege aldetik ere figura hori zehaztea zaila da eta gainera Hezkuntza Sailaren baimena behar dugu hauek kontratatzeko. Unibertsitatearen euskalduntzeak ez du erremediorik ez bada Hezkuntza Sailarekin batera egiten.
Hau da, Hezkuntza Sailak eta Unibertsitateak elkarrekin martxan jarritako plangintza behar du euskalduntzeak. Plangintza honetan parte hartu behar du Unibertsitateak, Gizarte Kontseiluak eta Hezkuntza Sailak, eta uste dut gorago dagoen beste norbait sartu beharko litzatekeela anitz urteko plangintza hau Legebiltzarrak onar dezan. Euskalduntzearekin batera Legebiltzarrak zehaztu beharko luke zein unibertsitate nahi duen hemendik 10 urtera. Helburuak zehaztu beharko lirateke eta baliabideak jarri.
Irakasle kaleratuen aferari buruz zer diozu?
Arazo honek konponbide bakarra du. Legelbiltzarrak lege berezi bat onartu behar du eta irakasle izandako hauek eskatzen duten figura sartzea. Tartekorik ez dago. Guri ezin digute eskatu legez bete ezin duguna.
Gaur bertan eurek sinatutako eskutitza agertu da «Egunkaria»n, eta aingerutxoen irudia ematen dute. Eta hori ez da horrela; hemen denok ezagutzen dugu elkar. Nire kontra esaten dituztenen artean batzuetan arrazoi izango dute eta beste batzuetan ez, baina gu beraientzat aingeruak ez garen bezala, haiek ere ez dira izango.
Gai honetan, eurek kontrakoa esanagatik, bakezaletasun gutxi izan da. Aski da inguruan daudenei galdetzea. Badira hainbat gauza bitxi... Guk ateratzen ditugun plaza publikoek halako baldintzak eskatzen dituzte, onartzen badituzu ondo eta ez badituzu onartzen ez aurkeztu. Beti esan dut irakaslego propioaren alde nagoela, eta esate baterako, Galizian badira antzeko figura betetzen duten irakasleak, hauen eskakizunekin zerikusirik ez duten arren.
Dena den, bere garaian Gobernu Batzarra izan zenean nik kontra bozkatu nuen bozkatu beharrekoak hiru atal zituelako. Lehenengo biak legez kanpokoak ziren, eta hirugarrena irakaslego propiaren aldeko proposamena zen. Nik, dudarik gabe, horren alde bozkatuko nuke eta nik bezala jende askok. Ezin genien diru publikorik eman ilegaltasunean murgiltzen diren pertsonei. Ez dut ulertzen nola ez diren Legebiltzarrera hurbildu, irtenbide bakarra hori baita: Legebiltzarrak onartu behar du figura hori. Madrilen errekurritu egingo balu, orduan Madrilen konpondu beharreko afera izango litzateke.
MYRIAM GARTZIA
28-32

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaEHUErrektoreak
PertsonaiazSALABURU1
EgileezGARTZIA3Gizartea

Azkenak
2025-01-08 | Leire Ibar
60 urte bete ditu Larrabetzuko Hori Bai gaztetxeak, Euskal Herriko zaharrena

1965ean sortu zen Larrabetzuko Hori Bai gaztetxea, frankismo garai betean. Ordutik ez ditu ateak itxi, eta 2025ean 60 urte bete ditu. “60 urte lotu barik” lelopean eman diote hasiera urteurrenari gaztetxeko kideek.


Irakasle baten klaseetatik seme-alabak ateratzea erabaki dute Atarrabian: “Izuak jota ditu haurrak”

Irakasle hau egokitzen zaielarik, 6-9 urteko haurrengan beldurra, amesgaiztoak, antsietatea, negarra… orokortzen direla salatu dute Atarrabiako Atargi ikastetxeko gurasoek. Urtetako arazoa konpontzen ez dela-eta, haren klaseei planto egitea erabaki dute. Guraso elkarteko... [+]


2025-01-08 | Julene Flamarique
Urteko lehen langile hila, Alaves-Baskoniaren egoitza eraikitzeko lanetan

Beharginak Excavaciones Mendiola enpresarako ari zen lanean, Construcciones Urrutia enpresaren azpikontrata. Langilearen lehenengo eguna zen sektorean lanean.


2025-01-07 | Julene Flamarique
Itxiera mehatxua gainean dutela itzuli dira lanera Ezkirotzeko BSHko langileak, ostiraleko bileraren zain

Abenduaren 16an iragarri zuen multinazionalak Nafarroako lantegiaren itxiera. Ekoizpenari “normaltasunez” ekitea eskatu die langileei Ezkirotzeko zuzendaritzak, baina sindikatuek “ezinezkotzat” jo dute. Lan Ministerioak bilera deitu du ostiralerako... [+]


Gazteen soldata %10 igo den bitartean, prezioak %31 garestitu dira 2010etik

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, 18 eta 34 urte bitarteko gazte soldatadunen hileko batez bestekoak lehenbiziko aldiz gainditu du 1.500 euroko langa. 2010arekin alderatuta, ordea, 142 euro besterik ez da igo.


2025-01-07 | Leire Ibar
‘Behin betiko’ lelopean egingo du Sarek urtarrilaren 11n Bilboko manifestazio nazionala

Konponbide prozesuari eta etxeratze prozesuari behin betiko amaiera emateko aldarrikatuko dute, eta euskal preso behin betiko etxean nahi dituztela. Laguntza ekonomikoa jasotzeko Bizumkada Nazionala ekimena jarri dute martxan.


2025-01-07 | ARGIA
Robert Hirigoien hil da, Herri Urratsen sortzaileetakoa

Urtarrilaren 4an hil zen Robert Hirigoien euskaltzalea (Larresoro, Lapurdi, 1944). Ostegunean eskainiko diote azken agurra, jaioterrian (10:00etan). Herri Urrats festaren sortzaileetako bat izan zen, baita Lapurtarren Biltzarrarena, Kanboko ikastolarena eta euskara eta euskal... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Baztango Batzar Nagusiak elkartasuna adierazi die Aroztegiko obra gelditzeagatik auzipetutako zazpi herritarrei

Aroztegiko auzipetuei elkartasuna adierazi eta absoluzioa eskatzeko mozio bat onartu du Baztango Batzar Nagusiak. Urtarrilaren 2an egindako bileran, mozioaren aldeko bozketan aldeko 25 bozka, kontrako bi eta hiru abstentzio izan dira.


Ultraeskuinari proposatu diote gobernua osatzeko Austrian, hesia ezarri ziezaioketen arren

Irailean egin ziren hauteskundeak eta aise nagusitu zen FPÖ alderdia, botoen ia %30 eskuratuta. Bazen aukera ultraeskuinari hesia ipintzeko, baina ez dira ados ipini demokristauak eta sozialdemokratak.


Laborantza bozen usaina

Berriz hasi dira laborarien manifestaldiak frantses estatu guzian. Sindikatu desberdinek aldarrikapenak hedatzen badituzte ere, entzun den lehena eta komunikabide nagusietan gomit izan dena, FNSEA "nagusia" izan da. Zer du saltzeko? Gezur andana bat ahal bezainbat boz... [+]


2025-01-07 | Jon Torner Zabala
Autobus zerbitzua zabaldu dute Ipar Euskal Herrian, mugikortasuna hobetzea helburu

Urtarrilaren 6az geroztik autobus linea berriak daude Zuberoan, Nafarroa Beherean eta Lapurdin. Halaber, zerbitzuen maiztasuna ere hobetu da, Euskal Hirigune Elkargoko Mugikortasun Sindikatuak eta RATP konpainiak elkarlanean bultzatutako egitasmoari esker. Bestetik, 12 urtez... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Barakaldoko hilketa matxista salatzeko asteartean mobilizazioak antolatu dituzte

84 urteko andrea erail zuen bere semeak urtarrilaren 3an euren etxebizitzan. Kolpeka hil zuela azaldu dute zenbait iturrik. Astearte arratsaldean egingo dira elkarretaratzeak Barakaldon eta Euskal Herriko lau hiriburutan.


2025-01-07 | Gedar
Beste eraso arrazista bat Miarritzen

 Uber gidari batek jasan zuen erasoa: bortizki jo eta irain arrazistak egin zizkion bezero gazte batek. Baionan eta Arrigorriagan ere izan dira eraso arrazistak berriki.


2025-01-07 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Itsasontzigintzaren itzal luzea ageri da Hego Koreako krisian

Hego Koreako krisia autoktonoa ala inportatua ote zen galdetzen nion neure buruari duela hilabete hura sutu zenean. Baretu ez baizik mindu egin denez auzia, batere argi ez dudan erantzunaren bila jarraitu beharko dugu. Geografikoki urrutiko kontua bada ere, oso gertuko ondorioak... [+]


Eguneraketa berriak daude