«Golkoko gerrak jarri zuen martxan bake prozesua»

Carlos Varea-ri elkarrizketa Palestinako bake prozesuari buruz
«Golkoko gerrak jarri zuen martxan bake prozesua»
Carlos Varea, Comite de Solidaridad con la Causa Arabe elkarteko kidea
Madrilgo Unibersidad Complutensen Antropologia irakaslea da Varea, baina dituen 35 urteetatik mordoxka bat herri arabiarren urratsak jarraitzen eman ditu. Elkarrizketan PAE eta Israelen arteko negoziaketaz jardun dugu batez ere.
Zer aldatu da Ekialde Erdian bake prozesua gauzatu ahal izan dadin?
Egoera aldatu duen partehartzea izan da Ekialde Hurbilean. Iraken aurkako gerrak bake prozesua martxan jarri du. Negoziaketa prozesu bat aurrebaldintza barik eta oreka egoera batean eraman beharko litzateke aurrera. Gerrak mundu arabiarraren apurketa dakar eta honek negoziaketa mahaira ahultasun egoeran joan beharra, batez ere palestinarren eta jordaniarren kasuan. Siriarenean gutxiago, honek Iraken aurkako koalizoian parte hartu baitzuen. Golkoko gerrak, arabiarren zatiketa, Estatu Batuen izaera militarra zonan, Israelen indartzea, inguruko herrien ahultze ekonomikoa... ekarri ditu.
Nola lotzen da hori guztia Irakekin.
Kolonialismoaren ereduaren ondoren, Ekialde Erdian errenta eta baliabideen arteko banaketa handia dago; hots, herri arabiar batzuk oso populatuak baina baliabide gutxikoak dira eta beste batzuek oso populazio gutxi eta, petrolioaren ustiaketa medio, oso errenta handiak dituzte. Erregio-integrazioaren bidez bakarrik konpon daitekeen egiturazko desoreka ekonomikoa.
Nola izan da negoziaketa prozesua?
Lehenbiziko formulazio idatzia Oslokoa da, Washintongen sinatu zena. Hura garatzen ari dira. Baina PAEk sinatzen dituen agiriak, negoziaketetan duen indarraren arabera lortzekoak dira, eta PAEk egoera ahula bizi duenez emaitza kaskarrak lortu ditu. Agiri berri bakoitzak aurrekoaren zehazgabetasunak nabarmentzen ditu, palestinarrak desabantailan utziz.
Bitxia da negoziatzaile palestinarrak nola ari diren erretiratzen. Washintongeko agiria sinatu zuenak, maiatzean sinatutako Kairoko agiritik erretiratu zen eta Kairoko agiria _Gaza eta Jerikoko autonomia martxan jartzen duena_ sinatu zuen Abu Abla ere_Arafaten kontseilari ekonomikoa_ erretiratu egin zen. Zergatik? Prozesua inoiz uko egin ez zaion estatu independenterantz ez delako bideratzen, edo bestela negoziatzaileen eta Arafat beraren artean desadostasunak daudelako.
Gaur egun erregio integrazio eredu bat ari da gailentzen. Zeintzuk dira bere ezaugarriak eta zein litzateke erregio-integrazio eredu egokia zure ustez.
Integrazio prozesua Israelen inguruan dauden herriekin gauzatzen ari da eta Israelen nagusitasunarekin. Baina oraingoz Irak alde batera uzten da eta, beraz, Ekialde Erdiko konponbidea modu artifizialean zatitzen.
Baina bideraezina da, politikoki zein ekonomikoki, Israelekiko bakean oinarrituta dagoelako. Lehenbizi estatu arabiarren arteko integrazio ekonomikoa bultzatu behar zen, eta batez ere estatu arabiarren lan indarraren merkatuaren integrazioa. Merkatu hori apurtu egin da, Irakekiko harreman ekonomiko eta teknologikorako aukerak apurtu egin diren moduan. Ezin dira integrazio ereduak inposatu, adostasunean lortutakoak bakarrik aterako dira aurrera.
Zein da PAEri negoziaketekiko egiten zaion kritika nagusiena?
Arlo ekonomikoa oso agudo negoziatzen ari dela eta politikoa, aldiz, oso geldo. Ekonomiaz negoziatutakoa Israelek menperatutako erregio ereduan oinarritzen da, baina gai politikoak, Jerusalen, burujabetza, asentamenduak... atzean geratzen ari dira. Orduan, eremu ekonomikoan azkar eta politikoan polito joatean, politikora heldu orduko estatu palestinarra ia bideraezina izatea gerta liteke.
Hitzaldian palestinar eta arabiarren porrotaz mintzo zara? Zure ustez bake prozesua errefusatu egin behar da?
Ez, baina nik uste dudan moduan Iraken aurkako gerra eta bake prozesua lotuta badaude, ezin ditugu begiak itxi gerra ostean geratu den egoeraren aurrean. Orduan, egoera horretan negoziaketa mahaira doanak badaki negoziaketarako indar gutxirekin doala. Negoziaketara ez joatearen alternatibak? Oso mugatuak dira, besteak beste, Golkoko gerrak errespetatu behar den erregio ordena hor dagoela erakutsi zuelako. Hori guztia konpondu ez eta militarki galdu egin denean, arabiarrak egoera txarretik ahalik eta gehien ateratzera doaz. Palestinarrena sinbolikoki oso garrantzitsua da arabiarrentzat, baina Israelentzat garrantzitsuena Siriarekin negoziatzea da.
Hamasek hartuko al du PAEren lekua?
Hamas lurralde okupatuetako bigarren indarra da, ez dago zalantzarik. Baina bake prozesuaren aurka dauden talde guztiek, PAE barruko edo kanpokoa izan, bake prozesua atzeraezina delakoan daude. Hauteskunde prozesua etorriko da laster, eta indar guztiak horretarako prestatzen ari dira, ez baitut uste ez Hamas ez beste indarrak prozesu horretatik kanpo geratuko direnik. Hamasek, gainera, PAEk orain onartu duen bake ereduaren oso antzekoa onartu du aurretik ere, baina une honetan, PAEko beste erakunde batzuk legez, Israeli militarki presioa egiten jarraitu behar dela uste dute.
XABIER LETONA
14-15

GaiezPolitikaNazioarteaGerra/IraulPalestina
PertsonaiazVAREA1
EgileezLETONA1Politika