«Euskal gizartea normalizatu dela dioten arren, gatazka gehiago dago»

Carlos Garaikoetxea EAko lehendakarigaiari elkarrizketa
«Euskal gizartea normalizatu dela dioten arren, gatazka gehiago dago»
Carlos Garaikoetxea, EAko lehendakarigaia
Kamera aurreko lanetan Arrasate Telebistan hasia, ez zuen denbora askorik behar izan ETBko aurpegi ezagunenetakoa bihurtzeko. Hasiera, ez zen hain erraza izan, hainbat kritika gogorrak izan ziren eta. Orain Tele-5era joana da, bat baino gehiago harritu duen erabakian.
Tirabiren ostean zu izango zara lehendakarigai. Sasoian al zaude borroka politikoaren puntan jarraitzeko?
Beti bezala, Euskal Herriaren nazio nortasunean sinesten jarraitzen baitut, eta uste dut pena merezi duela borroka horretan tinko jarraitzea. Zergatik ez naiz, bada, sasoian egongo? Ez naiz hain zaharra...
Zu ordezkatzeko hauteskunde hauen atarian eman diren arazoak ikusita, politikagintzari uzten diozun egunean, liderrik ezean, alderdia desagertzearen beldur ez al zara?
Inola ere ez. Oso euskal alderdi gutxik dituzte guk adina alderdikide, hauetako asko formazio ederra dutenak, eta esperientziadunak gainera. Batzuk, apropos noski, topiko hori hedatu nahian dabiltza.
Azken hauteskundeetan boto jaitsiera nabaria jasan zenuten, orain ere inkestek hori erakusten dute. UDC joan zen bidetik al doa EA?
Azken hauteskundeetan EAk 40.000 boto galdu zituen, HBk 43.000 eta EAJk 56.000. Hauteskunde horiek oso txarrak izan ziren euskal alderdientzat, estatuko komunikabide handiek estatuko alderdiei eta CiU eta EAJri, PSOEren sozioei, egin baitzieten mesede.
Aurrez zabaldutako inkestek beti ematen dizkigute lortzen ditugunak baino emaitza txarragoak. Inkestetan betidaniko siglak hartzen dute aurre EA bezalako sigla berrien kaltetan.
EUErekin koalizioa apurtu ondoren, alderdi hau EAJra hurbiltzen joan da. Nola baloratzen duzu?
Norberak aldatzeko eskubide osoa du eta hori errespetatu egin behar da. Baina, egia esan, zail da aldaketa hori ulertzea. Aukera konserbadorearen aurrean eta EAJren monopolizazio nahiaren aurrean, EUEk beti alternatiba baten beharra aldarrikatu izan baitu.
Kolaborazio honek ez al du ekarriko hauek abertzaletasun demokratikoaren bandera hartzea eta EA zokoratzea?
Zinez, uste dut inork ez duela seriotzat hartzen hurbiltze hori. Bestalde, ikerketek diotenez, badirudi IUren botoak EE eta EUEren ingurutik datozela.
Espero al zenuen, EUEko buruak ezagututa, EAJra hurbiltzen joango zirela?
Buruzagi batzuen kasuan posible iruditu zitzaidan, baina ez nuen espero aldaketa hain azkar gertatzea.
Aspaldi proposatu zenuten Ajuria Eneko Ituna Legebiltzarrera eramatea. Orain EAJ eta PSE-EE Ituna berritu behar dela esaten ari dira. Itunak bere horretan porrot egin duela adierazten al du horrek?
Ajuria Eneko Mahaiaren gaia oso konplexua da. Nork bere gustura interpretatu du. Gu, han bildutako alderdi guztiak, euskal gizartearen ordezkariak errespetatzen genituelako joan ginen; gure herriarentzako bakea eta adiskidetzea eta gatazkari irteera politiko bat aurkitzen saiatu asmoz. Baina mahai hori propaganda tresna bat besterik ez da izan, liturgia bat, erretorika hutsa, eta gero bakoitzak nahi duena egin du. Bitartean Gobernuak eta alderdi espainolek tresna ezin hobetzat jo dute euskaldunon arteko kontraesanak azpimarratzeko, Madril eta Euskadiren arteko kontraesanak estaliz.
Nola bidera daiteke Ituna horrela joka ez dezan?
Eusko Legebiltzarrera eramatea proposatu genuen, teorikoki ez baitago EAJ eta PSOEren esku, Eusko Jaurlaritza bezala.
Gainera, han ateak irekiak leudeke HBrentzat. Azken batean ateak zabaldu beharra dago; adibidea Irlanda da, han ez baitira bi bloke monolitiko.
Ajuria Eneko Itunaren espirituarekin bat zatoztela diozue, baina Itunak biolentzia salatzen ez dutenen isolamendua aldarrikatzen duen bitartean, zuek esaten duzue kontaktuak ez direla itxi behar.
Itunaren hasierako espirituarekin bat gentozela esan dut: indarkeria eta honek sortzen dituen arazo politikoak gainditzearekin. Horregatik eskatu zuen EAk Itunean «estatua eta Euskadiren arteko gatazka eta gure herriaren autogobernuaren garapenaren beharra» aipatzea. Gero, HBren isolamenduaren aurka azaldu ginen, PSOE eta EAJk proposatzen zuten estrategiaren aurka.
Sinn Fein eta Gerry Adamsen jarrera ikusita, inmobilismoz salatu duzue HB. Baina Gerry Adamsez gain bestelako pertsonaia politiko garrantzitsurik izan da Ipar Irlandan; Carlos Garaikoetxeak John Humeren papera jokatzeko pausoak ematen al ditu?
Nik ez dut Hume izateko asmorik, nahiz eta aspaldian, artean ez Hume ez bere alderdia hemen inork ez zuenean aipatzen, nik Ipar Irlandan alderdi sozialdemokrata oso garrantzitsua bazegoela gogorarazten nuen. Carlos Garaikotxea beti izan da, Hume bezala, negoziaketa eta elkarrizketaren aldekoa. Ziur aski EA eta Carlos Garaikoetxea izan gara jarrera hori beti mantendu izan dugun bakarrak.
Zer esan nahi du elkarrizketa eta negoziaketaren aldekoa zarela?
Gure tesia zera da: biolentzia inoiz ez, helburuak zuzenak izan arren giza eskubideak zapaltzen dituelako. Baina aldi berean, ikusten dugu gizartean dagoen gatazkari irtenbidea bilatu behar diogula elkarrizketaren bidez normalizazioa eta bakea lortzeko. Konsensu berri bat bilatzen saiatu behar gara.
Nola baloratzen duzu Karmelo Landak adierazitakoa, Humeren zeregina EA edo EAJk hartu beharko luketela esan duenean?
Karmelo Landak bere zereginaz arduratu behar du: ETAren su-eten bat lortzea. EAk zer pentsatzen duen behintzat ongi daki: indarkeriaren arazorik gabe, Euskadiren autodeterminazioa eta independentzia lortzeko elkarlanean jarduteko prest gaude. Hori da gaur egun elkarlanerako dugun arazo nagusiena, eta bakarra esango nuke.
Elkarri-k alderdi guztiak inmobilistatzat jo ditu, EA ere bai.
EAren kasuan ez da hala. Inork ez du esan Madrilen, EAk bezain argi, Madrilgo itunaz hitz egiterakoan, su-eten baten beharra ikusteaz gain, autodeterminazio eskubiderako bide legalak irekitzeko elkarrizketa politikoak ere beharrezkoak direla.
Irlandako eredua ekar daiteke hona?
Nahiz eta egoerak berdinak ez izan, adibide ona dugu. Euskadin, berez, errazagoa izan beharko luke: abertzaleok gizarte mailako gehiengoa eratu dezakegu eta horrek, ETA eta Herri Batasuna politikagintzako bideak erabiltzera bultzatu beharko lituzke.
Hauteskunde ostean osatu beharreko gobernuan EA giltzarri izango dela azaldu izan duzu. Gauza bera esan zenuen Espainiako iazko hauteskundeetan PSOE eta PPren arteko orekaren giltza izango zinatekeelakoan, eta ez zen horrela gertatu.
Askoz ere errezagoa da indar erabakigarria Euskadin izatea Madrilen baino, noski. Guk orduan gure herriari paper hori betetzeko aukera ematea eskatu genion, baina ez zion euskal alderdi bati eman, egun CiUk besterik ez baitu botere hori.
Jasone Irarragorrik adierazi du datorren gobernuan nazionalistek egon beharko luketela. Azken legegintzaldiko gobernu hirukoitza gogora ekarrita, zer aldatu da gobernua abertzaleek osa dezaketela pentsatzeko?
Horretarako baldintzak ezagunak dira. Abertzaleok gehiengo soziala dugu, baina gero gehiengo hori ez da gobernuan islatzen. Duela hamabost urte norbaitek gaur egun daukagun egoera iragarri izan balu, inork ez zukeen, inondik inora ere, sinetsiko. Bide honetatik jarraituz gero, gehiengo hori galtzeko tenorean ere egon gaitezke.
Kinielak egiten hasita, zein izan daiteke datorren gobernuaren osaketa?
Utz ditzagun kinielak futbol eta zaldietarako, emaitzak jakin artean ez baitugu kinielarik egin behar. Nahia beste gauza bat da: EAJ-EA-HB izan liteke gobernu posible bat.
Bizi dugun giroa dela eta enfrentamendu zibilera hel gaitezkeela adierazi duzu; zer egin daiteke hau gelditzeko?
Probokazioak gertatuta, ez dugu beste probokazio batekin erantzun behar. Nik hori adierazi nuen, batzuek esaten dutelako euskal gizartea normalizatu dela, baina zoritxarrez gero eta gatazka gehiago ikusten ditugu.
Erronka handia du Carlos Garaikoetxeak bere alderdiari aurrikusten dioten boto kopuru jaitsierari aurre egiteko. Baina etorkizuna ezezik iragana ere aztertu dugu Garaikoetxearekin, eta Ajuria Eneko Itunaz balantze ezkorra egin ondoren, gaur egun euskal gizartean, zentzu guztietan, gatazka gehiago dagoela uste du.
AITZIBER YARZA
8-10,11

GaiezPolitikaEuskal HerrBozketakHauteskunAutonomi
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEA
PertsonaiazGARAIKOETX1
EgileezYARZA1Politika