«Hemengo Elizak oraindik ez du arazo sozialetan sakontzen»


2021eko uztailaren 19an
Victor Garaigordobil Urkiolako abadeari elkarrizketa
«Hemengo Elizak oraindik ez du arazo sozialetan sakontzen»
Victor Garaigordobil
Urkiolako abadeak bere ohizko lo-kuluska orduan hartu gaitu. Hala ere, ez da lokartu gure galderak erantzutean. Aiztitik, zorroztu egin ditu iritziak Ekuadorren pasatutako 32 urteak zorrozkailu legez erabiliz. Hemen daramatzan azken 12 urteek ez diote mihia kamustu. Euskal Herria ez baita Ekuador, baina ezta paradisua ere.
ARGIA. Nekazari giroan hazi zinen. Maiorazkoa zinen. Hala ere, 14 urte betetzerako apaizgaitegira joan zinen Arteara. Gero Gasteizera, baina tarte horretan gerra lehertu zen.
VICTOR GARAIGORDOBIL. Gerra sortu bezain pronto, Otxandio eta Gasteiz bitartean zen muga. Gure baserria bertan zen. Lehenik bolondresak etorri ziren, eta ez ziren hain itxura oneko pertsonak. Gero, Gipuzkoako gudariak etorri zirenean, beste era batera joan zen dena. Eusko Jaurlaritzak aukeratuak, urtebetez egon ziren gure baserrietan. Eurekin etortzen nintzen ni domeketan Urkiolara meza entzutera. Orduan oso ongi pasatu genuen. Negu horretan ez zen hainbeste liskarrik izan. Apirila arte ez zen hegazkinik ageri, eta hemengoek ez zuten egiteko ezer izan. Berehala sartu ziren. Seigarrenean sartu ziren gure etxean eta ni Gasteizera eraman ninduten. Han, nazionalekin aritu nintzen. Ez zen beste aukerarik. Gero, gerra amaitu arte. Bi urtez, Otxandiotik «Liberadores de Bilbao»ra, hortik Asturiasera, Picos de Europa, Teruel, Lleida...
A. Bokazioa duen batek nola bizi du gerraren sarraskia?
V.G. Orduan ez da lar pentsatzen. Derrigorrez eramaten zaituzte. Lehenik atxilotu legez eta gero soldadu bezala zuzen-zuzen gerrara. Izan zen ospa egin zuenik, beldurragatik. Gauza gogor asko gertatu baitzen. Herrietan, salaketek bultzatuta heriotza asko izan ziren. Baina Euskal Herrian ez hainbeste. Esate batera, nazionalak sartu arte hemengo Gobernua zen. Hor ez zen Elizaren aurkako gauza handirik egin.
A. 1936an, 21 urterekin, apaizgaitegira itzuli zinen. Zer giro bizi zen bertan gerra ostean?
V.G. Gogorra, batez ere jan aldetik. Gose handia. Baita baserrietan ere. Hala ere, herrietan gose handiagoa izan zen. Apaizgaitegian ere bai.
A. Diktaduraren lehen urteak ezagutu zenituen, 1948an Ekuadorrera joan baino lehen.
V.G. Baina ez gehiegi. Diktaduraren urterik gogorrenak gero etorri ziren. Nik gerra osteko giroa ezagutu nuen batez ere, eta hori beti da gogorra, irabazi duenak irabazita ere. Ondoren, Ekuadorretik noizbehinka etortzen nintzenean, orduan bai diktadura sentitzen zela. Ordurako gotzain legez askatasun batekin hitz egin nezakeen, eta Polizia atzetik izaten nuen. Erregimenaren aurka ezin zen ezer esan. Are gutxiago Kontzilioa eta gero, gauza asko esan baitziren bertan hemen esan ezin zitezkeenak.
A. Ekuadorren beste errealitate bat ezagutu zenuen. Baina ez erabat desberdina.
V.G. Haisera batean bai. Han gero gogortu ziren gauzak. Herriko bizitzan arazoak hastean Elizak zerbait argi eta garbi esan zuenean gogortu ziren harremanak.
Aldaketa asko izan ziren. Baita Elizaren baitan ere. Ordura arte, zerura begira egoten zen, lurrera begira beharrean. Kontzilio ostean, Elizak berak esan zuen pertsonak nola bizi diren begiratu behar dela. Lagun asko gosez, askatasunik gabe, zapaldua ikusten baldin baduzu, hori kontuan hartu eta konpontzen saiatu behar duela Elizak. Salaketa horiekin hasi ziren problemak. Agintariak oztopoak jartzen hasi ziren.
Talde txiki bat onenen moduan bizi zen han. Baina jendeak berak ere pentsaera aldatu du. Lehen txiroek esaten zuten euren sufrimendua Jainkoaren borondatea zela. Geuk ere esaten genien harrokeria zela aberats izan nahia. Baina orain ez da horrela pentsatzen. Mentalitate aldaketa eman da. Orain, lehenik erosten duten gauza transistore txikia da. Lurra lantzen ari direnean ere entzuten dute, munduan gertatzen dena jakinez. Horrela, eta pertsonak geure kabuz ere horrelako ondorioetara hel gaitezkeenez, aldaketa giroa eman da.
A. Espetxera ere eraman zintuzten, 1978an, salaketak egiteagatik.
V.G. 17 gotzain eta abade egon ginen taldean. Batzar batean geunden, hango egoera aztertzeko bilduak. Beste nazio batzuetatik ere etorri ziren, eta azterketa sakon baten ondoren agintariak normalean gaizki geratzen dira. Guk esan egin genuen, eta poliziak kanpoan zain zeuden. Bazuten, horrelakoetan beti gertatzen den bezala, norbait barruan. Batzartuta geundela sartu egin ziren, zakur, pistola eta guzti, eta paper guztiak eraman zizkiguten. Hori dela eta «iraultzaileak» deitu ziguten.
48 ordu besterik ez genituen egin. Asko ginen, eta hainbeste gotzain espetxeratzea notizia bilakatu zen. Nuntzioa, kardenala eta enbaxadore batzuek eskua sartu zuten.
A. Askatasunaren Teologia sortzen ari zen garai hartan. Ildo berekoak al zineten?
V.G. Ildoa ez zen guztiz berdina. Iraultza armatua egitea ez genuen aldarrikatzen, baina iraultzaren ideia gure kontzientzietan sartu egin behar zela bai. Ez iraultza izatearren, sinesmena sakonean agertzearren baizik. Gauza bi dira. Elizak eta erlijioak politikan ezin du sartu? Noski, derrigorrez. Pertsonen bizitzan sakonean sartzen baldin bada, beti elkarrekin topo egiten dutelako. Agintariek zibilak euren bidetik ez doazela pentsatzen dutenean, espetxean sartzen dute jendea, hil ere bai. Erlijioak, hori ikusita, eta sakonean sartuko baldin bada pertsonen eta herriaren bizitzan, txarto dagoen lekuan txarto dagoela esango du.
A. Guzti hori alde batera utzita, Euskal Herrira itzuli zinen 1982an. Ezagutu zenuen diktadura atzean utzi eta trantsizioa zegoen.
V.G. Diktadura bukatua zen, baina hemen erabateko aldaketarik ez zela izan ikusten zen. Bertakoak ere ongi ez zirela konpontzen nabarmen zen. Hemen ere bazen desberdintasunik, eta oraindik badira.
A. Elizak edozein motako indarkeria salatu behar duela esan duzu lehen. Hemengoak betetzen al du behar bezala paper hori?
V.G. Asko aldatu da, baina han bezala, sakonean sartu eta bertako egoera salatzen, ez. Argi ikusten da. Egoera ez da berdina.
A. Hala ere, hemengo gotzainak hainbat gaitan gehiegi sartzen direla esaten da.
V.G. Gotzain moduan onak direla uste dut. Argi berba egin dutenak hemengoak dira. Hemen sentimendu bi daude: pobre eta aberatsena bat, eta gure herria nola aurkitzen denarena bestea. Hemengo gotzainek argi esan dute zapalduak gaudela eta gure etorkizuna gure artean erabakitzen utzi behar digutela. Hor sortu dira hemengo nahasteak. Ez dute oraindik inor espetxean sartu, baina Bilboko gotzaina estu ibili zen. Kanpora bidali nahi izan zuten. Orain Setien izan da, baina eraginik handiena izan duena Bilboko Añoveros izan zen.
Baina horretan aurrerakoiak izan arren, aberats eta txiroen arteko arazoak bertan darrai. Ekuadorren, azken urteetan, aberatsak ez ziren elizara joaten. Hemen guztiak batera dira oraindik. Hemen ez da hain argi ikusten: zeintzuk diren pobreak, zeintzuk diren errudunak.
A. Normaltzat ikusten al duzu azken urteetan eman den beherakada katolikoen artean?
V.G. Ez dut uste fedea galdu denik, denok daukagulako norbait edo zerbaitengan. Lehengo moduko sinesmena galdu dela? Bai. Baina beste moduak sortu dira. Bestelakoa da Eliza erakunde bezala. Normala ikusten dut Eliza atzean geratzea. Eliza lehen lar jainkotuta zegoelako gure artean. Orain jendeak ikusten du Elizak esaten dituen hainbat gauza ez direla hain argiak; gotzainek ere lelokeriak esan ditzaketela. Bere tokia topatu behar du une honetan. Elizgizonak edo emakume baino lehen pertsonak garelako, gure akats eta guzti. Hori ez da txarra. Leku guztietan gertatzen da. Gizatasuna da bideratu behar dena, ez Eliza, hori ongi bideratzen denean Eliza ongi joango baita. Hemen, gizatasunean, gauza batzuetan irabazi egin dugu, baina baita galdu ere. Gauzak egiteko ahalmena galdu dugu. Herri bezala funtzionatzeko era ere aldatu egin da.
A. Aldatu egin al da gure herri sentimendua?
V.G. Ez dakit zer den. Herri elkartua ginela esan izan da. Ez dakit egia ote den. Lehen ere euskaldunak bakoitza bere aldetik joan izan gara. Herri elkartu bat nahi dugu orain, eta hor dago arazoa. Elkartua nahi dugu, baina nork bere buruaz pentsatuz. Begirunez ikusi behar dira besteen buruak, baina denak gara desberdinak. Guztiok ondo bizi gura dugu, eta sarritan ez besteei lagunduz. Alderdi horretatik ez zait pozgarria Euskal Herriaren egungo egoera. Alde batetik euskaldun espainolistak daude, beti izan ditugunak egun agian ugariago direnak. Bestetik, abertzaleok ezin dugu elkar aditu. Euskal Herrian hiru alderdi baino gehiago ez genituzke beharko. Baina orain, eskuina diogunean, edo ezkerra, ez dakigu zer diogun.
AMAGOIA IBAN
34-38

GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
PertsonaiazGARAIGORDO1
EgileezIBAN1Gizartea

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude