«Biltegi hutsa baino, museoek kultur proiektua izan behar dute»


2021eko uztailaren 19an
San Telmo museoko zuzendari berria den Rafael Zulaikari elkarrizketa
«Biltegi hutsa baino, museoek kultur proiektua izan behar dute»
Rafael Zulaika da Donostiako San Telmo Museoaren zuzendari berria
Donostiako Kultur Udal Patronatuko Museoen arduradun nagusia izendatu berria, Rafael Zulaikak, besteak beste, aurrerantzean San Telmo Museoaren ardura izango du. Arte Historian lizentziatua, lehenago Bilboko Arte Ederretako Museoan, zabalkunde arloan 5 urtez, eta Donostiako Untzi Museoan arlo berean 3 urtez aritu da. Museoek bete beharreko funtzioa eta, oro har, museogintzaz duen ikuspegia azaldu digu ondoko elkarrizketan.
ARGIA. Donostiako San Telmo Museoan zubi lana egitea tokatu zaizu.
RAFAEL ZULAIKA. San Telmo aldaketa garaian dago. Eusko Jaurlaritza, Gipuzkoako Aldundia eta Donostiako Udalak sinatutako hitzarmenaren bitartez, jada gauzatutako lehiaketaren bitartez sei enpresak aurkeztutako proiektuen artean, urtebete barru inguru bat aukeratuko da museo berria egiteko. Beraz, Donostiako Udalak San Telmorekiko zein harreman izango duen ikusteke dago, baina ia ziur, oraingoa _bere esku erabat_ baino txikiagoa izango da.
A. Zeintzuk dira San Telmok dituen behar nagusiak?
R.Z. Bi arlotakoak izan daitezke: kanpora eta barrura begira. Barrura begira, konfiantza berreskuratzeko proiektu bat guztion artean osa dezakegu, jakinik urtebete edo epe laburrekoa izan daitekeela. Erreleboa ziurtatu behar dugu, beste proiektu zabalagoa laster etorriko zaigulako.
Kanpora begira, gizartearen ekarpenean konfiantza handia dut. Museoekiko egon ohi den irudi txar horretan gizartea ere bada maila batean erruduna. Gizarteak _erabiltzaile gisa_ ardura ere badu, eta bere ideia eta eskaerak helarazi behar ditu. Museoarekiko harremana eta eztabaida beharrezkoak dira.
A. Museo berrien definizioan, zein da zure ustez atalik garrantzitsuena: zainketa, ikerketa ala zabalkunde lana?
R.Z. Hiruren arteko oreka behar da. Aldi berean, museoen lana gehiago gizarteratu behar da. Hala ere, ondarea da museoen arima, eta horren gainetik egin behar da lan guztia.
A. Museo baten baliagarritasun publikoa zeren arabera neur daiteke?
R.Z. Kultur arloan garbi dago inork ez duela zalantzan jartzen. Eskolako lanaren osagarria izan behar luke. Museoak eskaintza zaindu behar du eta jendeak probetxua atera behar dio, eta horretarako lehen aipatutako hiru atalak zaindu behar dira.
A.Museoen artean elkarlana bideragarria izan daitekeela iruditzen al zaizu?
R.Z. EAEn Eusko Jaurlaritzari dagokio lege berriaren bitartez hori burutzea. Oraindik ere, LTHren bitartez, konpetentziak modu zabal batean diputazioei dagokie. Horrela, bada, gaur egun lurraldekakoek _diputazioen esku direnak_, gehi Jaurlaritzarenek _sail desberdinetakoak gainera_, udal mailakoek... inolako harremanik gabe dihardute. EAErako Eusko Jaurlaritzaren Kultur Sailaren partaidetza handiagoa behar da. Bestalde, oraingoz ez dugu _Frantzian bezala_ museo homologatuen sarerik, jabegoa edozeinena izanda ere... Sare hori elkarlana bideratzeko abiapuntua izan liteke.
Euskal Herri osorako, berriz, hainbat lagunek Museoen Nazioarteko Kontseiluaren barruan euskal taldea osatu dugu, eta gure ekimen nagusia horixe da: museoen arteko elkarlana bultzatzea. Oraingoz Euskal Herriko museo guztien direktorio bat osatzen ari gara, eguneratutako datuekin, eta museo guztietara bidaliko dugu. Gobernuz kanpoko erakundea denez, EAE, Nafarroa eta Iparraldeko museoak koordinatzeko aukera bat izan liteke.
A. Zeintzuk dira une honetan beharrezkoagoak: museo interdiziplinarrak ala gai baten ingurukoak bakarrik?
R.Z. Denak dira beharrezkoak. Nik interdiziplinartasun hori oso ontzat hartzen dut, beharrezkoa da gainera. Kultura gauza zabala da, gehiegi zehazterakoan pobretzen da. Arloak nahasten dituen kultur ikuspegia aberatsagoa iruditzen zait. Lehengo kontserbadurismo horretatik atera behar du kulturaren kontzepzioak.
A. Museoak ustez bizi diren marjinaltasunetik atera daitezen, zein litzateke jorratu beharreko bidea?
R.Z. Museoak aldatu eta gizartearentzat baliagarriak egin behar ditugu. Gizarteak dauzkan interesguneak zehatz jakin behar ditugu. Gure arazoez hitz egin behar digu museoak. Zentzu honetan, ez bakarrik kanpoko atea, barrukoak ere irekita eduki behar ditu: mintegia, liburutegia, berriztapen laboratorioa, biltegia... mezu zabalagoa eman behar du. Museoak ez dira biltegi hutsa, eraikuntza bat objetoak bere baitan dituena, baizik eta kultur proiektua izan behar dute museoek. Gaur egun, gizartean, behar hainbat eragiten ez badute ere, hala ere, gauzak aldatuko direla eta epe laburrean askoz eragin handiagoa izango dutela uste dut.
A. Murrizketa garai honetan, Guggenheimi dagokionez, baliabide eta lehentasunen arteko orekarik ikusten al duzu?
R.Z. Dagoeneko gainditu behar dugu alde eta aurka egoteko garaia. Bertan dago, eta ondorioz, zentzu honetan ontzat eman behar dela uste dut. Bere tokia duela ez dut zalantzan jartzen. Hala ere, lehentasun aldetik, gehiegizkoa eman diotela iruditzen zait, jakinik bestelako beharrak ere badaudela, eta oso nabarmenak, San Telmo esate baterako. Jarrera kritiko batetik ere, Gugenheimetik ikas dezakegula iruditzen zait, metodologia aldetik berritasunik ekarriko digute. Beraien esperientziarekin aberastu gaitezke, azken batean beraiek ere guregandik ikasten arituko direlako, eta gure errealitatearen zenbait atal ere ikertzen arituko direlako. Hor trukea egon daiteke, eta aberatsa gertatu.
Patxi Sarriegi
46-47

GaiezKulturaArteaAretoakMuseoakSan Telmo M
PertsonaiazULAIKA2
EgileezSARRIEGI1Kultura

Azkenak
2025-01-08 | Leire Ibar
60 urte bete ditu Larrabetzuko Hori Bai gaztetxeak, Euskal Herriko zaharrena

1965ean sortu zen Larrabetzuko Hori Bai gaztetxea, frankismo garai betean. Ordutik ez ditu ateak itxi, eta 2025ean 60 urte bete ditu. “60 urte lotu barik” lelopean eman diote hasiera urteurrenari gaztetxeko kideek.


Irakasle baten klaseetatik seme-alabak ateratzea erabaki dute Atarrabian: “Izuak jota ditu haurrak”

Irakasle hau egokitzen zaielarik, 6-9 urteko haurrengan beldurra, amesgaiztoak, antsietatea, negarra… orokortzen direla salatu dute Atarrabiako Atargi ikastetxeko gurasoek. Urtetako arazoa konpontzen ez dela-eta, haren klaseei planto egitea erabaki dute. Guraso elkarteko... [+]


2025-01-08 | Julene Flamarique
Urteko lehen langile hila, Alaves-Baskoniaren egoitza eraikitzeko lanetan

Beharginak Excavaciones Mendiola enpresarako ari zen lanean, Construcciones Urrutia enpresaren azpikontrata. Langilearen lehenengo eguna zen sektorean lanean.


2025-01-07 | Julene Flamarique
Itxiera mehatxua gainean dutela itzuli dira lanera Ezkirotzeko BSHko langileak, ostiraleko bileraren zain

Abenduaren 16an iragarri zuen multinazionalak Nafarroako lantegiaren itxiera. Ekoizpenari “normaltasunez” ekitea eskatu die langileei Ezkirotzeko zuzendaritzak, baina sindikatuek “ezinezkotzat” jo dute. Lan Ministerioak bilera deitu du ostiralerako... [+]


Gazteen soldata %10 igo den bitartean, prezioak %31 garestitu dira 2010etik

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, 18 eta 34 urte bitarteko gazte soldatadunen hileko batez bestekoak lehenbiziko aldiz gainditu du 1.500 euroko langa. 2010arekin alderatuta, ordea, 142 euro besterik ez da igo.


2025-01-07 | Leire Ibar
‘Behin betiko’ lelopean egingo du Sarek urtarrilaren 11n Bilboko manifestazio nazionala

Konponbide prozesuari eta etxeratze prozesuari behin betiko amaiera emateko aldarrikatuko dute, eta euskal preso behin betiko etxean nahi dituztela. Laguntza ekonomikoa jasotzeko Bizumkada Nazionala ekimena jarri dute martxan.


2025-01-07 | ARGIA
Robert Hirigoien hil da, Herri Urratsen sortzaileetakoa

Urtarrilaren 4an hil zen Robert Hirigoien euskaltzalea (Larresoro, Lapurdi, 1944). Ostegunean eskainiko diote azken agurra, jaioterrian (10:00etan). Herri Urrats festaren sortzaileetako bat izan zen, baita Lapurtarren Biltzarrarena, Kanboko ikastolarena eta euskara eta euskal... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Baztango Batzar Nagusiak elkartasuna adierazi die Aroztegiko obra gelditzeagatik auzipetutako zazpi herritarrei

Aroztegiko auzipetuei elkartasuna adierazi eta absoluzioa eskatzeko mozio bat onartu du Baztango Batzar Nagusiak. Urtarrilaren 2an egindako bileran, mozioaren aldeko bozketan aldeko 25 bozka, kontrako bi eta hiru abstentzio izan dira.


Ultraeskuinari proposatu diote gobernua osatzeko Austrian, hesia ezarri ziezaioketen arren

Irailean egin ziren hauteskundeak eta aise nagusitu zen FPÖ alderdia, botoen ia %30 eskuratuta. Bazen aukera ultraeskuinari hesia ipintzeko, baina ez dira ados ipini demokristauak eta sozialdemokratak.


Laborantza bozen usaina

Berriz hasi dira laborarien manifestaldiak frantses estatu guzian. Sindikatu desberdinek aldarrikapenak hedatzen badituzte ere, entzun den lehena eta komunikabide nagusietan gomit izan dena, FNSEA "nagusia" izan da. Zer du saltzeko? Gezur andana bat ahal bezainbat boz... [+]


2025-01-07 | Jon Torner Zabala
Autobus zerbitzua zabaldu dute Ipar Euskal Herrian, mugikortasuna hobetzea helburu

Urtarrilaren 6az geroztik autobus linea berriak daude Zuberoan, Nafarroa Beherean eta Lapurdin. Halaber, zerbitzuen maiztasuna ere hobetu da, Euskal Hirigune Elkargoko Mugikortasun Sindikatuak eta RATP konpainiak elkarlanean bultzatutako egitasmoari esker. Bestetik, 12 urtez... [+]


2025-01-07 | Leire Ibar
Barakaldoko hilketa matxista salatzeko asteartean mobilizazioak antolatu dituzte

84 urteko andrea erail zuen bere semeak urtarrilaren 3an euren etxebizitzan. Kolpeka hil zuela azaldu dute zenbait iturrik. Astearte arratsaldean egingo dira elkarretaratzeak Barakaldon eta Euskal Herriko lau hiriburutan.


2025-01-07 | Gedar
Beste eraso arrazista bat Miarritzen

 Uber gidari batek jasan zuen erasoa: bortizki jo eta irain arrazistak egin zizkion bezero gazte batek. Baionan eta Arrigorriagan ere izan dira eraso arrazistak berriki.


2025-01-07 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Itsasontzigintzaren itzal luzea ageri da Hego Koreako krisian

Hego Koreako krisia autoktonoa ala inportatua ote zen galdetzen nion neure buruari duela hilabete hura sutu zenean. Baretu ez baizik mindu egin denez auzia, batere argi ez dudan erantzunaren bila jarraitu beharko dugu. Geografikoki urrutiko kontua bada ere, oso gertuko ondorioak... [+]


Eguneraketa berriak daude