«Enbargua altxatu eta gerra jarraitzen utzi, edo lehenago esku hartu behar zen»

Mariano Agirre,"Papeles para la paz"aldizkariko zuzendariari elkarriz
«Enbargua altxatu eta gerra jarraitzen utzi, edo lehenago esku hartu behar zen»
Mariano Agirre «Papeles para la Paz»en zuzendaria
Mariano Agirre, 43 urteko argentinarra, duela hogei urte Madrilen bizi da. Kazetaria, nazioarteko erakundeak, gerra, bakea eta armagintzan aditua eta prentsa komentarista. «Papeles para la Paz» aldizkariko zuzendaria, Bakerako Ikerketa Zentroko koordinatzailea eta Amsterdameko Trasnational Instituteko zuzendari laguntzailea ere bada. Bosniako gatazka gertutik jarraitu du eta une erabakigarri honetan bertan gertatzen ari denari buruz bere iritziaren bila jo dugu.
ARGIA. Zer iruditzen zaizu Bosnian militarki esku hartzea?
MARIANO AGIRRE. Erasoa, gertatzen bada, Clinton bere iritzi publikoarekin eta frantsesekin ondo geratzeko izango da. Eraso hori, nolanahi ere, Europa eta Estatu Batuek Bosniaren lurraldekotasuna mantentzeko izan duten ezintasunaren agerpena izango da.
Bonbardaketekin, batetik kasko urdinak egoera ahulagoan uzten dira; bestetik, Bosniako populazioa ere arrisku handiagoan uzten da, laguntza humanitario barik eta nazioarteko babes gabe geratzen delako. Banbardaketa baino lehenago kasko urdinek, laguntzarako indar izateaz gain, hurkoen arteko bake indar moduan funtzionatu behar izango zuketen. Indar honek erabaki sendoz funtzionatu beharko luke eta laguntza humanitario eta EBk eta NBEk bere babesean jarritako hiriak babestu beharko lituzke.
A. Diozunaren arabera, lehenago esku hartu behar zela antzeman liteke.
M.A. Noski. Une batean nazioarteko komunitateak kontzeptuak aldatu zituen: hasieran erasotzaile bat eta erasotu bat zeuden; gero «gatazkaren alde desberdinak» kontzeptua erabiltzen hasi zen. Harrezkero alde desberdinek arrazoi maila berdina dutela onartutzat ematen da. Hau akats diplomatiko guztiz inmorala izan da. Bestetik, herritarren bizitza babestu beharrean, janaria eta medikamentuak ematen zaizkie bizirauteko, gero mendietatik tiroz hil ditzaten. Edo nazioarteko indarrak atera, enbargua altxatu eta gerrari jarraitzen utzi behar zitzaion, edo bestela esku hartzea zuzenago eta lehenago egin behar zen, egungo usteldura mailara heltzen utzi barik.
A. Hasieran mugimendu bakezalea, beste gatazka askotan legez, eskuhartzearen aurka agertu zen. Orain, aldiz, badirudi oro har partehartzearen alde ageri dela.
M.A. Lehenbizi argitu behar da mugimendu bakezalea bakar moduan ez dela existitzen, mugimendu desberdinak daude eta, beraz, iritzi oso desberdinak. Hala ere, talde gehientsuenak eskuhartzearen aurka daudela uste dut. Heldu garen puntura helduta, pertsonalki indarra hein batean erabili behar delakoan nago, herritarren bizitza babesteko behintzat. Noski, honekin batera berehalako su-etena ekarriko luketen negoziaketa batzuk eratu beharko lirateke. Su-etenik gabe, akordio politikoaren zain bagaude, sarraskiak urtetan izango ditugu.
A. Sarajevoko azken sarraski hura erabakigarria izan da, edo beste arrazoi batzuk ere badaude?
M.A. Estatu Batuak eta Europako _Frantzian batez ere_ iritzi publikoen presioa handia da sarraski hauen aurka zerbait egin dadin. Baina, bestetik, esku hartu eta hildakoak izanez gero, gobernuak iritzi horren salaketen beldur dira.
Horrez gain, Mendebaldearen azaluskeria maila ere ikusten da. Sarajevoko sufrimendua gutxietsi barik, galdetu beharrean gaude zergatik Angolarekin ez den berdin jokatzen. Angolan hauteskunde libreak izan ziren, alde bati ez zitzaizkion emaitzak gustatu eta orain sarraski izugarri eta onartezinak egiten ari da. Alabaina, NBEk bere so egileak bertatik erretiratu ditu eta ia inongo estatuk ez du bertan gertatzen denarekin interesik agertzen. Honek ez du esan gura Angolan ezer egiten ez delako Sarajevon ere ez dela ezer egin behar. Alderantziz, Sarajevon egin behar da, baita Angolan ere.
A. Baina NBEk nazioarteko gatazka guztietan parte hartu behar al du?
M.A. Ez, noski. Eskuhartzeak ekiditeko, gatazken prebentzio politika landu behar da. Politika hau puntu askotan oinarritu liteke, baina batez ere NBEri eta bere idazkari nagusiari botere maila handiagoa eman beharko litzaioke, behar denean sendotasunez eta azkar parte har dezan.
A. Europako mendebaldeko zenbait estaturi atea itxi berri die NATOk. Nola interpretatzen duzu?
M.A. Gerra Hotzaren amaierarekin NATOk helburu krisia bizi du. Bere lehengo etsaiak jadanik ez dira arerioak. Horrez gain, Itun Trasatlantiarra (Mendebaldeko gidaritza Estatu Batuen esku uzten duena) ere apurtuta dago: Europa Estatu Batuen aliatua da baina lehiakidea ere bai, Japonia bezala, eta gainera Europak bere defentsa sistema eraiki gura du. Beraz, armada txiroak, barne egonkortasun eza, balore krisia eta Errusiarekiko beldurra agertzen duten lau estatu horiek sarrera une kaskarrenean eskatu dute. Areago, Mendebaldeak Errusiaren etsai baino laguna izan gura duenean. Herrialde hauentzat, garrantzitsuena nola-hala Europako Mendebaldeko estatuekin lotura sendotzea da, eta NATO horretarako bide bat izan liteke. NATOn sartzea baino emankorragoa ikusten dut EBn sartzea eta CSCEren babes maila handiagoa izan dezaten.
A. Azkenik, zein da Jugoeslavia ohirako konponbidea?
M.A. Egoera horrenbeste okertu da ezen oso zaila baita konponbideez berba egitea. Egun eska litezkeen gutxienekoak hauek lirateke: su-etena; su-eten hori eta pertsonen segurtasuna bermatuko lituzkeen NBEren indarren konpromezu tinkoa; eta inguruko estatuek, EBk eta EEBBek so egile gisa parte hartuko luketen nazioarteko konferentzia berria. Garrantzitsuena gerra geratzea da eta horretan saiatu behar dugu.
Xabier Letona
16-17

GaiezPolitikaNazioarteaGerra/IraulBosnia
GaiezKomunikabidPrentsaAldizkariakPapeles par
PertsonaiazAGIRRE18
EgileezLETONA1Komunikabid