Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2024ko abenduaren 27an

«ETBn audientziak agintzen du, baina ez zen horretarako sortu»

2021eko uztailaren 19an

Iñaki Beobideri elkarrizketa
«ETBn audientziak agintzen du, baina ez zen horretarako sortu»
IÑAKI BEOBIDE
Zumaiar hau Donostiara gaztetan etorrita lotu zitzaion kulturgintzari: antzerkia, diskogintza, liburugintza, telebista... Euskal kulturaren esparru gehienak jorratu ditu denbora honetan. Autodidakta bere lan anitzetan, euskal kultura zegoen egoeratik ateratzen laguntzeko jardun du urte luzetan. Gaur egun ETBko ekoizle, oso kritikoa da telebista ereduarekin, baina iritzi gehienak beretzat gordetzea nahiago du.
ARGIA. Nola sortu zen Jarrai antzerki taldea urte latz haietan?
IÑAKI BEOBIDE. 1958 aldera izan zen. Herrietatik Donostiara bilduriko hainbat gaztek genuen euskaraz zerbait egiteko kezka, eta bide errazena antzerkigintza izan zen. Donostiarrak ez ziren batere mugitzen. Antzerkia errezitatzen hasi ginen, taula gainean baino lehen. Zentsurarekin topo egin genuen, zerbait adierazi nahi izaten genuen. Baina itzulpenetan oinarritzen ginen batipat: Ionesco, T. Williams, Ibsen, O'Neill, Durrenmat... Ausardia handia zen, ez baitzegoen horiek prestatzerik. P. Lartzabal, Aresti, Monzon, Ugalde... eta beste euskaldun batzuenak ere eman genituen.
A. Nola erantzuten zuen jendeak?
I.B. Jendea antzerkira etortzen zen, zein talde zen edo zein lan zen jakin gabe. Aretoan bete egiten ziren. Gaur egun behintzat horri begiratzen zaio. Taldean Juan Antonio Arozena, Ramon Saizarbitoria, Arantxa Gurmendi, Xabier Lete eta beste hainbat ginen.
A. Profesionaltasunera iritsi zineten?
I.B. Ezta pentsatu ere. Guretzat antzerkia aitzakia zen euskaraz gauzak egiten hasteko. Hasieran ez zen arte moduan hartua. Gainera, ez zegoen inor antzerki ikasketak egin zituenik. Gaur egun lehenik ikasketak egiten dira eta gero taula gainera igo. Kanpoko esperientziak bildu egin genituen. Bartzelonatik ere aktore famatuak ekarri eta ikastaroa antolatu genuen Zaldibarren. Federazio baten antzekoa osatu genuen Hego Euskal Herriko 34 taldek eta Ipar Euskal Herriko 12k.
A. Gaur egun antzerki giroa zeharo aldatu da. Gainera, krisian murgildurik dago. Zein iritzi duzu egoera honetaz?
I.B. Herri txiki honetan zenbat jende bizi daiteke profesionalki antzerkitik? Beharrezkoa zen eskola bat sortzea, Antzerti, baina jende gehiegi egin da aktore. Telebistak batzuk bereganatu ditu, baina hogei baino gehiago ez. Bikoizketa, zinema... bide gutxi dituzte. Bestalde, muntaia handiagoak egiten ari dira eta ez dute edozein tokitara joan nahi, ez pilotalekuak, ez plazak... Gainera, gero eta leku prestatu gutxiago dago. Eta ez da kontuan hartzen zein den ikusleek nahi duten antzerki-mota.
A. Erakunde publikoek badute ardurarik antzerki-sare baten antolaketan?
I.B. Frakaso sonatuak izan dira, «Pinpin» adibidez, eta ikusteko dago «Kakatua berdea»ren emaitza. Nire ustez Diputazioak ehun milioi pezeta ematea gehiegikeria da. Obra handiak antolatzen badira, zail da Victoria Eugeniatik ateratzea.
Beste jendea kafe-teatro egiten hasi da, lan errazekin eta kalean egin daitezkeenak. Ikuslearengana hurbildu behar da. Herrietako talde eta talde munstroen artean diferentzia handiak sortzen ari dira. Goi mailako talde bat izan behar da, espezializatu eta beste herrietako taldetxoen formazioarekin konprometitu beharko lukete.
A. Zer gertatzen da Ipar Euskal Herrian?
I.B. Hemengoa baino folklorikoagoa da eta ez da bilakatu, trufa egiteko teatro erraza baino ez da. Jendea, berriz, joan egiten da nahiz eta lana ikusia izan. Alde honetan ez bezala, hangoa ez da profesionala.
A. Garai hartako kultur egoera egungoarekin konparatzerik badago?
I.B. Euskal kulturgintzako hainbat arlo jorratzen hasiak dira: artea, kantagintza berria, arkitektura, dantza... Mugimendu garrantzitsua da, borrokabide zen guretzat. Guk ere sentitzen dugu 68ko Maiatza gure inguruan. Borrokatzeko beharra nabari zen. Etsai bat zegoen eta bazegoen zeren alde borrokatu.
Gaur egun borrokatzea ez da hain erraza. Ez dago nori aurre egin. Orduan ez zegoen profesionaltasunik, orain ordea denak profesionalak dira, baliabideak daude. Normala da bilakaera, eta espezializazio handia eman da, lehen ez zegoena. Gazte izanik ausardia genuen denetatik egiteko, batere ez jakin arren. Kalitatez hobetu da, baina indibidualkeria edo taldekerian erortzen ari gara, nor bere aldetik jardunez. Kezka gutxiago sumatzen dut, gose eza; orduan behar gehiago zeuden eta honezkero dena antolatuta dago. Kulturgintza babestuegi dago. Lehen metroak korritzen hasi ginen arlo guztietan eta erraz antzera zen.
A. Espetxea jasan ondoren, diskogintzan sartu zinen.
I.B. Herri Gogoa abiatu egin zen musika herrikoia bildu eta kaleratzeko eta euskal kantariei ere euren kantuak argitaratzeko. Euskal aberastasun bat bildu eta kaleratu genuen eta dena agortu egin zen. Kaleko jendeak babestu zuen proiektu hau. Eta hemendik argitalpen mundura jauzia.
A. Hainbeste lanetan ibili eta hainbeste kultur arlo jorratu eta gero, nola definituko zenuke zeure jarduna?
I.B. Egin, betetzear zeuden esparruak jorratu, bultzatu, lagundu, bideak jarri. Orain ez daude zulo horiek, baina lehen dena egiteko zegoenez, edozein lanetarako prest egoten ginen.
A. Diskagintzatik telebistara eman zenuen jauzia.
I.B. Nahitaez jorratu beharreko eremua zen telebista. Hasieran telebista piratak egitea pentsatzen genuen. 1980an jadanik hasiak ginen ETB izango zena zehazten. Labaienek deitu zidan aholkulari gisa. Talde bat prestatzen hasi beharra zegoela sumatu genuen. Lehen lana eskola bat antolatzea izan zen, ez baitzegoen profesionalik.
A. Telebista eredu bat eraman da aurrera hamabi urte hauetan. Ekoizle izanik, zein iritzi duzu ETBren kalitateaz?
I.B. Teknikoki eta profesional mailan aurrerapen handia egin dela uste dut, eta sekulako baliabideak ditu. Azken batean, audientziari makurtu beharrak agintzen du telebista guztien nondik norakoan. ETBn audientziak agintzen du, baina ez zen horretarako sortu. ETB diru publikoarekin zertarako sortu zen gadetzen dut, beraz. Audientziarik ez badago euskara ez dela normalizatuko esango didate, futbola ere horretarako ona dela, baina agian futbola egunero emateko ez zen ETB sortuko, nahiz eta bere inguruko publizitateak dirua ekartzen duen. Ikusle aldetik kultur programek ez dutela arrakastarik esaten dute; eta ihes egiten laguntzen duten programak hobesten omen dituelako, katea pribatuen programazio kaskarrari jarraitzen zaizkie.
A. Zein joerak dituzte hemengo ikusleek?
I.B. Antena-3n, Madrilen, hemen inon baino zaletasun handiagoa dagoela mahainguruak eta informazio saioak jarraitzeko esan zidaten, badirudi sakonerako joera handia dagoela. Hala ere, dibertsio hutserako telebista-eredua bultzatzen ari dira, konpetentzia egin ahal izateko. Horretarako diru publikoa erabili?
A. ETBn zer motako programak bultzatuko zenituzke?
I.B. Kultur programek, «Balinda» kasu, badute jarraitzailerik, ez dira audientzi kopuru handiak, baina beti izaten da ikusle leialik. Telebista publikoa izanik izango luke funtziorik, gizartean dauden hutsuneak asetzen: kultur programak, elkarrizketak, mahainguruak... Eta ETB-2 beharrezkoa ikusten dut, lan-eremu zabala duela euskalduntzerako, Euskal Herriko herri erdaldunetako jendea euskal mundura hurbilarazteko, herria bera integratzeko... eta hortik ETB-1era hurbiltzea euskaldundu ahal izateko.
A. Barne-ekoizpenari dagokionez, hainbat enpresarekin egiten dira subkontratak programa berriak egiteko. ETBk ez luke barne-ekoizpena burutzeko ahalmenik izan behar?
I.B. Telebistaren arriskua da handitzen joan eta azkenean bere burua jatea. Dena barnetik eginik, erredakzioak badu gaitasunik urtean hainbat programa egiteko, baina hurrengo urtean zer? Ikuspegi eta ideia berriak behar dira. Kanpoan ibiliz, ideiak jasotzen dituzu eta aukeratu egiten duzu. Ideia falta nabarmena dago azken urteetan.
Gainera, telebista zenbat eta handiago izan, orduan eta errazago jango du Administrazioak. Hori da arriskua, eta telebista publiko guztietan gertatzen da. Ideiak eta programak batetik, bigarrenik ekoizpena eta hirugarrenik baliabide teknikoak dira telebista osatzen duten zutabeak, eta orain arte beti gertatu izan da Administrazioak _laugarren zutabea_ beste hirurak jan egin dituela, jabetu egiten dela. Diruak agintzen du. Pribatuek seguruenik askatasun handiagoa izango dute.
A. Telebista kate mailako aniztasunaren aldekoa zara, beraz
I.B. Dudarik gabe, telebista pribatuei esker, publikoa ez da munstro bat bilakatzen, eta programaketa aldetik, eskaintza ezberdina izan behar dute. Garbi dago publikoek beti ere baliabide handiagoak dituztela.
A. Hamalau urte hauetan zer eman dizu telebistak?
I.B. Oraindik asko dago egiteko, baina lasaitasun bat izatea lortu dut, euskal esparruan ahalik eta gehien sakontzen eta bultzatzen ahalegindu naizelako.
A. Badirudi amateur mailan edota profesionalean, harrotu dituzun arlo guztietan ekoizle lana burutu duzula besteen gainetik.
I.B. Hala da, hasieratik antzerki lanak aukeratu, itzuli, prestatu, makinaz pasatu eta abar egiten ibiltzen nintzenetik horixe izan da neure lana, euskal kulturaren arlo ezberdinetan zeuden hainbat gabezia asetzeko baliabideak jartzea. Arazo handiena da, nire ustez, ezjakintasunagatik bidean topaturiko hainbat hesi eta ate itxi nola iragan ez asmatzea.
Ritxi Lizartza
34-38

GaiezKomunikabidTelebistaETBBesteak
GaiezKulturaKulturgintz
PertsonaiazBEOBIDE1
EgileezLIZARTZA2Komunikabid

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Urko Apaolaza Avila

“Zaintza lanak ez dira jarduera zehatz bat; produkzio-erlazio patriarkalek ekoizten dituzte”

Danele Sarriugarte Mochales

Efemeridea: Bixente Lertxundi preso anarkista torturatuta hil zuten Martuteneko espetxean

ARGIA

Laborari palestinarrek jasaten dituzten indarkerien lekuko izan dira Via Campesinako ordezkariak

Estitxu Eizagirre

Larunbatean ospatuko dute Hatortxu Rock, Atarrabiako azkena

Jenofa Berhokoirigoin

Azkenak

2024-12-27 | Julene Flamarique

EuskarAbentura 2025: izena emateko epea zabalik martxoaren 5era arte

EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]

2024-12-27 | Leire Ibar

AEBek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako

AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]

2024-12-27 | Julene Flamarique

Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]

2024-12-27 | Mikel Aramendi

ANALISIA

Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.

2024-12-27 | Leire Ibar

Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.

2024-12-27 | Sabina Hourcade | Lucie Francini

Artzain soil

MULTIMEDIA - dokumentala

2024-12-27 | ARGIA

Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).

2024-12-27 | Euskal Irratiak

Benito Lertxundi

“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]

2024-12-27 | Gedar

Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.

2024-12-27 | Euskalerria irratia | Unai Lako Goñi

Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.

2024-12-27 | ARGIA

“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]

2024-12-27 | ELA sindikatua

Marinel bat hil da Bilboko portuan, bihotzekoak jota

2024-12-27 | Gasteizko Udala

Eskuin muturraren aurkako babes hesiaren amaiera?

MULTIMEDIA - solasaldia

2024-12-27

Komunitate energetikoak eta administrazio publikoa, kooperatibismoaren eta praktikaren ikuspuntutik

MULTIMEDIA - solasaldia

2024-12-26 | Danele Sarriugarte Mochales

Lore Lujanbio

“Zaintza lanak ez dira jarduera zehatz bat; produkzio-erlazio patriarkalek ekoizten dituzte”

Tesia amaituta, pozik dago Lore Lujanbio. Militantziarako denbora gehiago du, besteak beste. Mugimendu transfeministaren erronkez galdetuta, hauek identifikatzen ditu: neoliberalismoak mugimenduaz egin duen apropiazioari heltzea, faxismoaren eta erreakzio heteropatriarkalen... [+]

Eguneraketa berriak daude