«Estatutuaren sistemak ez du luze iraungo, agortzear da»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Miguel Unzuetari elkarrizketa, politikaz, ...
«Estatutuaren sistemak ez du luze iraungo, agortzear da»
MIGUEL UNZUETA
Gai desberdinez eta sakon hitz egin daiteke Euskal Herriaren Adiskideen Elkarteko lehendakaria den Miguel Unzuetarekin. Eusko Alderdi Jeltzalearekin lotura estua duen izena, EAEko autonomi estatutua negoziatzen aritu zen. Bilbon beste abokatu batzuekin duen bulegoan bera lehendakari duen elkarteaz, Europaz eta autonomi estatutuaz aritu gara solasean.
ARGIA. Euskal Herriaren Adiskideen Elkartea elitistatzat jo izan da. Gizartetik hain urruti al dago?
MIGUEL UNZUETA.
Berrehun urtetik gora dira elkartea jaio zela, eta egungo Euskal Herri ikaragarri honetan aurrera ateratzea ia miraria izan da. Garai batean gure lana herri honen historiaren ezagutza mantentzea zen gehienbat. Gaur egun gauzak aldatu egin dira, eta beste zerbait egin behar da. Ahal den neurrian behintzat, elkartearen hasierako izpiritua berreskuratu beharko genuke.
Peñafloridak eta bere lagunek, elkartea sortzean, hezkuntza herritartu beharra aldarrikatzen zuten. Ez zuten elkartea bakarrik sortu, Bergarako Mintegia eta hainbat eskola beren ekimenez jaioak dira: hasi auzo eskoletatik eta edozein etxeguneetaraino. Sorburuari erreparatuta, gu elitistatzat jotzea zentzugabea da. Arrazoizkoa litzateke baldin eta Euskal Herriko bururik azkarrenak gure elkartean baleude. Horrela balitz, gustatuko litzaidake elitista izatea.
A. Zein da elkarteak egun duen zeregina?
M.U. Gogoetarako gunea izan behar du, glamour historikoa duen tribuna, alegia. Kanpoko zein bertako jendearekin lan egin behar da. Hemen jende askok dauzka burutapenak, baina gero, arrazoi ezberdinak medio, isiltzen ari da. Guzti hori Euskadin ernetu egin behar da.
A. Zer harreman duzue Eusko Ikaskuntzarekin?
M.U. Eusko Ikaskuntza gure elkartearen beherakada une batean jaio zen. Une txar horretan jende batek beste proiektu bat sortu zuen. Beti gorde izan dira harreman onak gure artean. Ona da lehia izatea, baina ez lehia handiegia. Gregorio Monreal eta bere taldearekin ahaleginak batzen saiatuko gara. Eurekin arratsalde batez gogoeta saio bat egiteko zain gaude, eurak ere hausnarketa prozesu batean baitaude.
A. Autonomi estatutua negoziatzen aritu zinen. Nola ikusi duzu gaur bitarteko bilakaera?
M.U. Autonomi estatutua jaio zenean alde positibo batez eta zalantza batzuez etorri zen; eta denboraz aurrikuspen biak bete dira. Ukaezina da, nahi zen estatutua ez izan arren, gorputz juridiko baliagarria dela gaur egun.
A. Negoziatzen aritu zineten sasoian, gauzak egun dauden legez egongo zirela uste al zenuten?
M.U. Ez zen horretaz pentsatu, orduan inoiz ez baitzen asmakizun gogaikagarria den autonomien estatuaz hitz egin. Kontrakoaz hitz egin genuen: Konstituzioaren 8. atalak sistema autonomikoa ahalbidetzen zuela. Garai hartan autonomia bi besterik ez zeuden hala izateko arrazoiez. Euskadi eta Kataluniako kolektibitateek estatuarekiko zuten atxikimenduak aukera bakarra zeukan oreka lortu eta bideragarria izateko: autonomi estatutu zabala. Prozesuak 20 urteko iraupena izan zezakeen, gero benetako planteamendu autonomikoa izanez gero. Autonomi estatutua ez da administrazioa zilegiztatzeko tresna, ezta administrazioa herritarrari gehiago hurbiltzeko ere. Estatutu honek oinarri politikoa dauka.
A. Eskuduntzenak amaierarik gabeko soka dirudi. Zein irakurketa du horrek?
M.U. Estatutuaren sistemak ez du luze iraungo, agortzear da. Transferentzien inguruko tirabirek alderdi politiko batzuen arteko liskarrena baino esanahi sakonagoa dute. Orduan pentsatutako diseinuak bideragarria izateko oso aukera gutxi dauzka jada. Estatutua atxiki zeneko eskema juridiko-konstituzionala horrenbeste aldatu da ezen sistemaren bideragarritasuna zalantzan dagoen. Duela hamabost urte agindutako transferentziak ez heltzea ez da arazo dialektikoa, patologia konstituzional bat adierazten duen arazoa baizik.
A. Zein da Euskal Herriaren tokia Europan?
M.U. Estatutuarekin eskema bat egin zen, gero aldatu egin dena. Europaren kasuan, ordea, ez dago eskemarik, eta gainera egungo egitura politikoa _estatuetan oinarritua_ egitura politiko berrietara egokitzea eragozten duten indarrak daude. Badira ezberdintasun kultural eta etnikotako herrialdeak, baina gauza komun asko ere badituzte, bai kultura baita interes aldetik ere. Munduaren antolaketak bloke handiak osatzera jotzen du. Egitura berriak sortu beharra dagoela ikusi behar du Europak ere.
A. Nazio gutxiagotuetakook bigarren mailako herritarrak izan behar dugu nahitaez?
M.U. Etorkizuneko Europa ez da izango ez estatuena ez herriena. Estatuak ez dira jada izan direna, eta herri guztiak ere ez dira nazio-estatu bihurtuko. Europako nazio eta herriak, Erromako Itunak seinalaturiko askatasunaren baitan, gehiago elkartuko dituzte egiteko gai diren gauzek egungo eskema politikoak baino. Zeresana duten eta elkarrengana biltzeko gauza komunak dituzten kolektiboak izango dira aurrera egingo dutenak. Argigarria da oso Italiako hego eta iparraren artean jazotzen ari dena: nork bere interesak gorde nahi ditu.
A. Ulsterren prozesu itxaropentsua ireki da. Antzeko zerbait gerta al daiteke Euskal Herrian?
M.U. Amorratzen nago Downing Street-en sinatutakoaren edukia irakurtzeko. Egunkari guztiak irakurri ditut eta bakoitzak bere erara eman du albistea. Ez daukat, beraz, jazotakoaren ideia tajuzkorik. Major eta Reynolds-ek egin berri dutenak zera berretsi du: egungo errealitate politiko eta juridikoek ez dute Europaren etorkizuna baldintzatuko; errealitate sozialak dira elementu erabakiorrak.
A. Euskal Herrian hiru administrazio desberdin ditugu. Posible al da zazpiak bat hura Europan lortzea?
M.U. Oker ez banago, «zazpiak bat» leloa Donibane Lohizuneko lore jokoetan asmatu zen. Irakurri dut zerbait haiek pentsatzen zutenari buruz, eta nire ustez gu baino baikorragoak ziren. Etorkizunari lasaitasun handiagoz begiratzen zioten. Duela gutxi Alli, Ardanza eta Akitaniako lehendakaria elkartu dira; hori duela hamar urte pentsaezina zen, eta norbait horretaz aritu izan balitz utopista zela esango genukeen.
Guzti honek, azken batean, betiko Europa indarrean dagoela frogatzen du. Betiko Europa horren gaurkotasunak azal dezake, esaterako, Yugoeslaviako gatazka. Hau errealitate artifiziala _arlo politiko eta juridikoa_ baino garrantzitsuagoa da. Betiko Europa hori orain hasiko da loratzen, bere gainean egitura berria eraikiko da, eta hor guk ere lekua izango dugu. Hori bai, ez XIX. mendeko estatu egiturarekin, horrelakorik ez baita mantenduko.
A. Frankismoaren ondoren Euskal Herriko egoera politikoak bilakaera hau izango zuela esango zenukeen?
M.U. Bagenekien garai latzak etorriko zirela, baina ez egoera hain dramatikoa bihurtuko litzatekeenik. Baikortasuna eta itxaropena ziren orduan nagusi. Ez dugu besteei jazotakotik ikasi, kanpotik zetozen errealitate berrietara egokitzen ez dugu asmatu. Politikariak, sindikatuak, enpresariak... dogmatiko samarrak izan gara denak. Horren emaitza da orain ikusten duguna.
Nere Portillo
34-38

GaiezPolitikaEstatuakEspainiaErakundeakAutonomiak
PertsonaiazUNZUETA4
EgileezPORTILLO1Politika

Azkenak
2024-11-08 | Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak

Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]


Volkswagen: Alemaniako itxierek kezka barreiatu dute Nafarroan

María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.


2024-11-08 | ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea

Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.


2024-11-08 | Euskal Irratiak
Iñaki Berhokoirigoin
“Oraingo munduan, iruditzen zaigu kontsumitzailea ere ez dela irabazle”

Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]


Oasi bat hiri erdian

Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.

---------------------------------------------

Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]


Ipuinak idazten ikasten: nondik hasi eta zeri jarraitu?

Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]


2024-11-08 | Leire Ibar
Farmazia enpresen erdiak baino gehiagok adimen artifiziala erabiltzen du

Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.


Karine Jacquemart (Lurramako aurtengo gomita berezia)
“Egungo elikadura- eta nekazaritza-sistemek ez gaituzte autonomo bihurtzen”

Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]


2024-11-08 | Euskal Irratiak
AirBnb motako epe laburreko alokairuen abantaila fiskala murriztu dute Ipar Euskal Herrian

Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.


2024-11-08 | Irutxuloko Hitza
KASen kontrako elkarretaratze berria egingo du LQNTCDD taldeak datorren astelehenean Donostian

Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]


2024-11-08 | Hala Bedi
Errota Zaharra auzo elkartea
“Arrazoi eta interes askok eraman gaituzte oraingo egoerara, baina kaltetuak bizilagun guztiak gara”

Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.


“Atera ala hil”, Gaza iparralderako Jeneralen doktrina

Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]


Bilboko Etxaniz Suhiltzailearen anbulatorioko sexu-transmisiozko infekzioen zentroa “gainezka” dagoela salatu dute

Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.


Eguneraketa berriak daude