«Historian ikusi da zatiketetan parte hartu duten gehienak ez direla otsoak»


2021eko uztailaren 19an
"Euskadi ta Askatasuna" bildumako zehaztasunak
«Historian ikusi da zatiketetan parte hartu duten gehienak ez direla otsoak»
Luis Nuñez eta Iñaki Egaña, «Euskadi eta Askatasuna» bildumako egileetako bi:
Txalaparta argitaletxearen eskutik eta hainbat kazetari eta argazkilariren lanaz kalean dira jada «Euskadi eta Askatasuna» izeneko bildumako lau liburuki. Lasterrean argitaratuko dira beste lau eta baita lau bideo ere. Bilduma honetan ETAren historia aztertzen da, sortu zenetik gaur egunera arte. Zehaztasunak bildu asmoz Luis Nuñez lanaren koordinatzailea eta Iñaki Egaña hari nagusiaren idazlearekin aritu gara.
ARGIA. Bilduma hau azken urtera arte iristen da; ez al zaizue iruditzen distantzia txikiegia izan daitekeela gauzak objetibotasunez aztertzeko?
LUIS NUÑEZ. ETAren historia da, ETA gaur egun ere existitzen da, eta ondorioz, jendeak, normala denez, gaur egungo kontuak ere eskatzen ditu. Baina zentzu batean arrazoi duzu, agian hurbilegi gaude balorazioak egiteko, baina bilduma gertaeren kronika besterik ez da.
A. Nola garatu duzue ETAren historia?
IÑAKI EGAÑA. 1978tik aurrerako historia oraindik irekia dago, eta horregatik tratamentu ezberdina izan du. Lehenengo lau liburukitan gauza batzuk sakonago aztertuak daude eta protagonisten elkarrizketak ere badaude garaia biribiltzeko. Lehen zatian balorazioak egitea errazagoa da, eta horregatik sartu ditugu protagonista batzuk. Hori bigarren zatian ezin da egin oso irekia baitago, eta berotasun handia du. Tratamentua azkarragoa da, kronika da.
A. Zer dela eta entziklopedia itxurakoa?
L.N. Niri entziklopedia hitza ez zait egokia iruditzen. Batetik, ohituak gaude itxura honetako bildumei entziklopedia deitzera, eta zentzu horretan egokia da. Baina entziklopedia hitzak ikerketa lana, tesi bat esan nahi du eta ez da zabaltze lana. Gurea, ez da ikerketa lana, zabaltze lana baizik.
A. Liburu ugari egin dira ETAren inguruan. Zer berri ekar dezake honek?
I.E. Batetik, gaurkotasuna eskaintzen du. Orain arteko liburuak ETAren historiaren lehenengo zatikoak dira, eta guk oraingoa ere aztertzen dugu. Bestetik, garai bakoitzeko dokumentu interesgarrienak jasotzen ditu obrak. Elkarrizketak eta baita hildakoen biografiak ere berriak dira. Zerrenda mordo bat ere azaltzen da; alde horretatik gauza asko dira berriak. Beste liburuetan dauden gauza asko errepikatuko ditugula begi-bistakoa da. Beste liburuak asko erabili ditugu. Integratzaileak izan gara. Batzuetan ezker abertzalean oso itxiak garela esaten da eta nire ustez, lan honekin hori apurtzen dugu, gaia gogorra izan arren.
A. Bilduma hau egiteko orduan gauza berri asko ikusiko zenituen. Zer izan da gehien harritu zaituena?
L.N. Niri asko gustatu zitzaidan amnistiaren garaian Barne Ministerioak kaleratu zuen zerrenda erbesteratu guztiekin. Hori enbaxadetara bidali zen, eta izenen ondoan, bakoitzak exiliatua egoteko zer egin zuen azaltzen zen, eta benetan gauza bitxiak ageri ziren. Horrelako asko daude.
A. ETAren barnean urteetan banaketa ugari eman dira. Zaila izango da zatiketa hauek kontakizun grinatsua egin gabe azaltzea?
I.E. Banaketak gertatu diren garaian eztabaida ugariren sorburu izan dira, eta batzuk oso gogorrak izan badira ere, kronika egitean gauza hauek errespetuz tratatzea izan da garrantzitsuena. Historian ikusi dugu jende horietako hainbat bueltatu egin direla eta ikusi da gehienak ez direla otsoak. Gure nahia guztion iritziak azaltzea izan da. Lehenengo garaian banaketa ugari izan dira, gerora ez, eta ondorioz, distantzia historiko minimoa badago.
A. Elkarrizketak egiteak ez al dakar gaiaren pertsonalizazioa?
L.N. Gure helburua hain zuzen hori izan zen. Euskal Herrian sufrimendu asko izan da, istorio pertsonal ugari. Kontakizuna hotza da eta ondorioz, pertsonalizazio bat behar zen sentimendu horiek azaltzeko.
A. Dokumentu berririk eskaintzen al duzue?
L.N. Berriak testuan jasotzen ditugu. Gero orokorki tomo bakoitzean dokumetu interesgarrienak azaltzen dira. Hainbat dokumentu ezezagun kaleratu ditugu. Baina ez dago aurkikuntza berezirik, bilduma da garrantzitsuena eta ez zerbait berria ekartzen den edo ez.
A. Bilduman foto ugari daude. Ba al dago irudien aldetik oso deigarria iruditu zaizuen baten bat?
I.E. Entrenamenduak mendian Elorrrio inguruan eta hor azaltzen dira Mario Onaindia, Teo Uriarte eta beste zenbait pistola eta guzti. Argazki asko bitxiak dira eta beste asko berriak.
A. Ipar Euskal Herrian borroka armatuak ere bilakaera izan du, nola adierazten da hori liburuan?
I.E. Segimendua du liburuan zehar. Batetik bertako hildakoen biografiak ageri dira, baita egindako ekintzen zerrenda ere, eta une garrantzitsuak ere azaldu ditugu.
A. Borroka armatuak alde dramatiko ugari ditu. Irakurlea samintzeko arriskua al dago?
L.N. ETAren historiak alderdi negargarri handia du, baina baita pozgarria ere. Nik ez dut uste deprimentea izango denik.
A. ETAk oraindik bizirik darrai, bildumak ere aurrera jarraituko al du?
I.E. Jarraituko duela esatea gogorra da, arrazoiek ere hor dirautela adieraziko bailuke horrek. Ez naiz ausartzen hori esatera.
Aitziber Yarza
8-9

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakHistoria li
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakTalde armatETABesteak
GaiezKulturaArgitalgintArgiteletxeTxalaparta
PertsonaiazNUÑEZ2
PertsonaiazEGAÑA6
EgileezYARZA1Kultura

Azkenak
2025-01-08 | Julene Flamarique
Urteko lehen hilketa matxista salatzeko elkarretaratzeak egin dituzte Hego Euskal Herrian

2024an beste sei hilketa egon zirela gogoratu zuten. “Nazkatuta, nekatuta eta haserre” daudela adierazi du mugimendu feministak Barakaldoko Bide Onera plazan, eta biktimei arreta eskaintzeko sistemen eraginkortasun eza salatu dute. Barakaldoz gain, herri askotan izan... [+]


2025-01-08
IPUINA
Herrizoma

“Uste dugu distopien eta orokorrean errealitate indibidualista eta etsituaren ofentsiba kulturalaren aurrean utopiak irudikatu behar ditugula, mentalki eta emozionalki indartsuagoak izateko”, erranez banatu berri ditu ipuin eta itzulpen lehiaketako sariak Sukar Horia... [+]


2025-01-08 | Leire Ibar
Hazparneko Laborantza Lizeoan hiru irakasgai euskaraz irakatsiko dituzte datorren ikasturtetik aurrera

Hazparneko Armand David laborantza lizeo pribatuko ikasleek Agro-ekipamendua, Zientzia sozial eta ekonomikoak, eta Enpresa ekonomia irakasgaiak euskaraz ikasteko aukera izango dute. Horrek formakuntzaren ia erdia hartuko duela azaldu du Bertrand Gaufryau ikastetxeko zuzendariak.


2025-01-08 | Garazi Zabaleta
Aina Socies Fiol
“Balear Uharteetako irla bakoitzean besteetan ez dagoen landare barietate asko dago”

Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]


2025-01-08 | Leire Ibar
Israelgo Maccabi saskibaloi taldearen Gasteizko partida bertan behera uztea exijitu dute

Otsailaren 7an, Maccabi Tel Aviv taldeak Baskoniaren aurkako partida jokatzeko asmoa du Gasteizen. Palestinarekin Elkartasuna Plataformak salatu du Israelek kultur eta kirol ekimenak palestinarren aurkako krimenak estaltzeko erabiltzen dituela. Aurpegi zuriketaren aurka,... [+]


2025-01-08 | Nicolas Goñi
Nola bihurtu lurzoruak klimaren laguntzaile?

Muturreko lehorte eta euriteak normaltasun berria bilakatu zaizkigu. Areagotzen dituzten kalte ekonomiko eta ekosistemikoen artean, laborantzak pairaturikoak ez dira txikienak. Bereziki, lehorte garaietan zaluegi idortzen diren edota eurite handietan ur guzia xurgatu ezin duten... [+]


2025-01-08 | Julen Azpitarte
Harry Smith: AEBetako artea itxuraldatu zuen zinemagilea, folklorista eta magoa

Artista polifazetikoa izan zen Harry Smith (1923-1991). Inkonformista erradikala ere bai, bere biografia askotan nabarmentzen denez. Instituzio eta galeristetatik urrun, eskale baten itxura izan zuen urte luzez. Berari buruzko azken liburua, Cosmic Scholar: The Life and Times of... [+]


2025-01-08 | ARGIA
Buruko nahasmendua dutenentzako lan aukerak eskatu dituzte Nafarroako Parlamentuan

Arazo mentalak dituztenen kopurua haziz doa, oraindik ere estigma sozial handia dute atzean eta, horri aurre egiteko, buruko nahasmenduren bat dutenak lan mundura bideratzen saiatzen da Elkarkide, Nafarroako Parlamentuan azaldu duenez. Lan horretan jarraitzeko laguntza eskatu du.


2025-01-08 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Etxearen planetan

Gabonetan liburu berri bat utzi dute mesanotxean. Etxearen filosofia eta poztasunari buruzkoa, Emanuele Cocciak berriki idatzia. Coccia, filosofo italiarra, ezaguna egin da landareekin ditugun loturak ezagutarazten planeta osasungarri bat eraikitzeko bidean, eta esanguratsua da... [+]


2025-01-08 | Jon Alonso
Hiru abiadurako Euskal Herria

Iratzarri ginelarik, kulturalki eta administratiboki, paisaiak hiru abiadurako deserri bat erakusten zuen.

Kulturari dagokionez, hori baieztatzeko –berriro– aukera eduki nuen joan den azaroaren 14an, Ortzaizeko Menta liburu-denda goxoan. Hara bildu ginen... [+]


2025-01-08 | Castillo Suárez
Elurra

Elurrak lurra ezkutatzen du, baita laketu nahian dabiltzanen izakiek utzitako arrastoak ere. Elurraren edertasunaren azpian denbora dago, urteak, belaunaldiak, efemerideak, hitzorduak; baina denborak aurrera egiten duenean esan gabeko hitzak agertzen dira lehenago edo geroago... [+]


Palestinarenak (eta munduarenak) egin du

Munduarenak ere egin du, sinbolo bat delako aspaldi, zeren eta historian lehenago ere egin dira genozidioak eta egingo dira gehiago (zorte txarra, aizu, han jaiotzea egokitu zaizu), baina Palestinarenak ezaugarri bereziak ditu:

  • Aspaldikoa da, XIX. mendearen hondarrean... [+]

Teknologia
2025ak dakarrena?

2025erako teknologia aurreikuspenen azterketa arina egin dut. Urtero bezala, medioetan 2025ean teknologiak ekarriko duenaz hitz egiterakoan diskurtsoa oso antzekoa da. Teknologiaz idazten dugun askok badugu etorriko denarekiko gehiago jakiteko larritasuna, berria aurreratzeko... [+]


Eguneraketa berriak daude