«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»


2021eko uztailaren 19an
Rosa Montero espainiar idazleari elkarrizketa
«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»
Rosa Montero, idazlea eta «El Pais»eko kazetaria
Ehiztaria naiz». Ezezagunaren ehiza da idaztea, etengabe ihes egiten duen zerbaiten bila aritzea. Emakumezkook kultura ofizialaren konkistaren gaia betetzeke dugula pentsatzen du Rosa Monterok eta horretan saiatzen da egunero, mahaiaren bi aldeetan jokatuz, «El Pais» egunkariko kazetari, eta idazle ospetsu bezala.
ARGIA. Zure azken liburua kaleratu berri duzu, «Bella y oscura».
ROSA MONTERO.
Idazle guztiek diote azken liburuaz maitemintzen direla, eta ni berdin azken honekin, baina arrazoi nagusi batengatik, errealitatea eta fantasiaren arteko nahasketan oreka lortu baitut.
Idaztea jakintza bide bat da, eta zentzu honetan, liburu bakoitza pauso bat. Atzera begiratzen dudan bakoitzean nire bidea irudimenaren konkista bezala hartzen dut. Batzuetan errealitate zakar bat islatu nahi duzu, eta beste batzuetan istorio fantastikoa mundu fantastiko batean; baina oraingoan, erronka bi munduen nahasketan datzan.
A. Benetako bizimodurako denok beharrezkoa dugun fantasia dosi bat izango balitz?
R.M. Hori da. Gizakion irudimen ahalmena, jaiotzean, mugagabea da. Geroago, sozializazio prozesua dela medio dugun ahalmen hori murriztuz doa, munduaren interpretazio bakarra jasotzen dugulako. Ikuspegi horrekin bat ez datorrenari eroa esaten diogu. Idazleoi, ordea, ikuspegi zabalagoa izatea uzten digute.
A. Eleberrigintza kazetaritzatik ihes egiteko bidetzat hartzen duzu?
R.M. Ez. Nire burua munduarekin erlazionatzeko bi harreman mota dira. Baina ihesa ez dut atsegina. Fantasia ez da ihes egitea, errealitateak ere fantasia barneratzen duelako.
Errealismotzat jotzen dena ohiturakeria estuegia besterik ez da. Errealitatea askoz ere zabalagoa da, bertan gure barruan bizi diren deabruak zein desioak, beldurrak... biltzen dira. Nahiz eta hauek ukigarriak ez izan, bizitzaren funtsezko zatiak dira, eta ildo honetatik errealitatearen barruan bizi dira.
A. Esan izan duzu kazetaritza senartzat eta literatura maitaletzat hartzen zenituela.
R.M. Nik horrela sentitzen ditut. Kazetaritza lanbidea dut, ohizkoa, egunerokoa. Hala ere, izugarri gustatzen zait, denok oso mundu txikian bizi bagara ere, kazetaritzak mugak apurtzera behartzen gaitu, beste mundu batzuk ezagutzera. Eta ez bakarrik geografikoak, errealitatearen beste ikuspegi batzuk edota beste barne mundu batzuk eskaintzen dizkit. Baina azken batean, lanbide bat besterik ez da. Aldiz, ezin dut nire bizitza eleberrigintzarik gabe jasan. Erabat beharrezkoa dut, eleberrigintza bizitzeko era bat da, nire bizitzeko era.
Irakurle amorratua eta idazlea arraza berekoak dira. Arraza honetakoak errealitatearen moldera ez gara guztiz egokitzen, brintzadura edo egonezina bat jasaten dugu, eta hori betetzeko hitzez eginiko zubi batez baliatzen gara.
A. Espainiar kazetaritza eta emakumezko idazleen artean aitzindarietakoa zara.
R.M. Ez naiz horrela sentitzen. Aitzindariez hitz egitekotan, nire aurreko belanauldiaz hitz egingo nuke. Emakume horiek baziren itsaso ekaiztsu batean galduak, edo naufragoak. Basamortuaren zeharbidea egin dutenei ezker, gaurko emakume idazle edo kazetariak beste lasaitasun batez egon gaitezke. Nire belanauldiaz esango nukeena da normalitatearen lehen uhina izan ginela, baina ez gara aitzindariak.
A. Gaur egungo emakume idazleen arteko ezaugarri komunik ikusten duzu?
R.M. Gaur egun ez. Duela urte batzuk emakumeari buruzko literatur testimoniala egon zen, aurreko gabezia zela medio. Emakumearen hainbat gauzari izena jartzea beharrezkoa zen, baina epe labur hori amaitu zela uste dut. Gaur egun gizon zein emakume idazleen artean izugarrizko eklektikotasuna nabaritzen dut. Jadanik ez dago munduaren azalpen bakarra, bakoitzak norberaren estiloa, begirada edo literatur perspektiba pertsonalaren bila jarduten du.
Emakume idazleei dagokienez, berdin gertatzen da. Ikusten dudan ezberdintasun bakarra da emakumeok gure emakume izatearen kontzientziatik idazten dugula. Orain arte eginiko literatur guztia gizonezkoen moldetan mugitu denez, idazterakoan beti mimetismoaren beldur izan naiz, molde horiek oharkabean segitzearen beldur. Hauetatik at saiatzea ez da izan gauza erraza. Normalkuntzaren bidean gaudenez, emakume idazleen pausoak gure emakume kontzientziaren dimentsiotik ematen ditugu.
Ainhoa G. Etxaniz
48-50

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakMONTERO3
GaiezKomunikabidPrentsaEgunkariakEl Pais
PertsonaiazMONTERO3
EgileezETXANIZ4Kultura

Azkenak
PAIren biktima guztiak

PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]


Erriberarako kalitatezko trenbide zerbitzu publikoaren alde

Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]


Ez goaz gerrara. Gerrarik ez, ez gure izenean!

Gerra Urte, Gezur Urte!

Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.

Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]


Laga hondartza leheneratzea

Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.

Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]


135 preso politiko daude eta 66 ateratzen dira kalera baimenen batekin

Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]


Lortu da. Lortu duzue! Lortu dugu. Zorionak eta eskerrik asko

Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]


Estatu aparatuetatik Juan Mari Jauregi eta bera hil nahi izan zituztela esan du Maixabel Lasak

Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.


Noizko berrikusi ANren prozesuak eta epaiak

Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.

Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]


Espainiako monarkiak Nafarroako Vianako Printzearen sarietan parte hartzeari ezetz esan dio Parlamentuak

PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak bat egin dute  Borboiak Nafarroako kultura sari nagusitik at gera daitezen. Espainiako erregeak 2015etik, Uxue Barkos lehendakari zenetik, ez daude ekitaldi handi honetara gonbidaturik.


2025-01-10 | Gedar
Ate birakariak: Gasteizko klinika pribatu bateko zuzendari izango da Gotzone Sagardui

Vithas San José klinikak fitxatu du Jaurlaritzako Osasun sailburu ohia, kargu publikoa utzi eta urte eta erdira.


Hodeiak murrizten ari dira, klima-aldaketaren kalterako

Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]


Arartekoaren ustez, Martuteneko Agustindarren eraikineko operazioa barruan zeudenak identifikatzeko egin zuten

Iazko martxoaren 14an, polizia operazio handi bat izan zen Martuteneko Agustindarren eraikin okupatuan, Udaltzaingoaren, Ertzaintzaren eta Espainiako Poliziaren eskutik: 56 lagun atera zituzten eraikinetik eta 29 Espainiako Poliziaren komisariara eraman zituzten,... [+]


2025-01-10 | Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe

Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]


Erizain indigenek herri zapalduentzat ekitatezko osasun zerbitzua aldarrikatu dute

Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]


Eguneraketa berriak daude