«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»


2021eko uztailaren 19an
Rosa Montero espainiar idazleari elkarrizketa
«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»
Rosa Montero, idazlea eta «El Pais»eko kazetaria
Ehiztaria naiz». Ezezagunaren ehiza da idaztea, etengabe ihes egiten duen zerbaiten bila aritzea. Emakumezkook kultura ofizialaren konkistaren gaia betetzeke dugula pentsatzen du Rosa Monterok eta horretan saiatzen da egunero, mahaiaren bi aldeetan jokatuz, «El Pais» egunkariko kazetari, eta idazle ospetsu bezala.
ARGIA. Zure azken liburua kaleratu berri duzu, «Bella y oscura».
ROSA MONTERO.
Idazle guztiek diote azken liburuaz maitemintzen direla, eta ni berdin azken honekin, baina arrazoi nagusi batengatik, errealitatea eta fantasiaren arteko nahasketan oreka lortu baitut.
Idaztea jakintza bide bat da, eta zentzu honetan, liburu bakoitza pauso bat. Atzera begiratzen dudan bakoitzean nire bidea irudimenaren konkista bezala hartzen dut. Batzuetan errealitate zakar bat islatu nahi duzu, eta beste batzuetan istorio fantastikoa mundu fantastiko batean; baina oraingoan, erronka bi munduen nahasketan datzan.
A. Benetako bizimodurako denok beharrezkoa dugun fantasia dosi bat izango balitz?
R.M. Hori da. Gizakion irudimen ahalmena, jaiotzean, mugagabea da. Geroago, sozializazio prozesua dela medio dugun ahalmen hori murriztuz doa, munduaren interpretazio bakarra jasotzen dugulako. Ikuspegi horrekin bat ez datorrenari eroa esaten diogu. Idazleoi, ordea, ikuspegi zabalagoa izatea uzten digute.
A. Eleberrigintza kazetaritzatik ihes egiteko bidetzat hartzen duzu?
R.M. Ez. Nire burua munduarekin erlazionatzeko bi harreman mota dira. Baina ihesa ez dut atsegina. Fantasia ez da ihes egitea, errealitateak ere fantasia barneratzen duelako.
Errealismotzat jotzen dena ohiturakeria estuegia besterik ez da. Errealitatea askoz ere zabalagoa da, bertan gure barruan bizi diren deabruak zein desioak, beldurrak... biltzen dira. Nahiz eta hauek ukigarriak ez izan, bizitzaren funtsezko zatiak dira, eta ildo honetatik errealitatearen barruan bizi dira.
A. Esan izan duzu kazetaritza senartzat eta literatura maitaletzat hartzen zenituela.
R.M. Nik horrela sentitzen ditut. Kazetaritza lanbidea dut, ohizkoa, egunerokoa. Hala ere, izugarri gustatzen zait, denok oso mundu txikian bizi bagara ere, kazetaritzak mugak apurtzera behartzen gaitu, beste mundu batzuk ezagutzera. Eta ez bakarrik geografikoak, errealitatearen beste ikuspegi batzuk edota beste barne mundu batzuk eskaintzen dizkit. Baina azken batean, lanbide bat besterik ez da. Aldiz, ezin dut nire bizitza eleberrigintzarik gabe jasan. Erabat beharrezkoa dut, eleberrigintza bizitzeko era bat da, nire bizitzeko era.
Irakurle amorratua eta idazlea arraza berekoak dira. Arraza honetakoak errealitatearen moldera ez gara guztiz egokitzen, brintzadura edo egonezina bat jasaten dugu, eta hori betetzeko hitzez eginiko zubi batez baliatzen gara.
A. Espainiar kazetaritza eta emakumezko idazleen artean aitzindarietakoa zara.
R.M. Ez naiz horrela sentitzen. Aitzindariez hitz egitekotan, nire aurreko belanauldiaz hitz egingo nuke. Emakume horiek baziren itsaso ekaiztsu batean galduak, edo naufragoak. Basamortuaren zeharbidea egin dutenei ezker, gaurko emakume idazle edo kazetariak beste lasaitasun batez egon gaitezke. Nire belanauldiaz esango nukeena da normalitatearen lehen uhina izan ginela, baina ez gara aitzindariak.
A. Gaur egungo emakume idazleen arteko ezaugarri komunik ikusten duzu?
R.M. Gaur egun ez. Duela urte batzuk emakumeari buruzko literatur testimoniala egon zen, aurreko gabezia zela medio. Emakumearen hainbat gauzari izena jartzea beharrezkoa zen, baina epe labur hori amaitu zela uste dut. Gaur egun gizon zein emakume idazleen artean izugarrizko eklektikotasuna nabaritzen dut. Jadanik ez dago munduaren azalpen bakarra, bakoitzak norberaren estiloa, begirada edo literatur perspektiba pertsonalaren bila jarduten du.
Emakume idazleei dagokienez, berdin gertatzen da. Ikusten dudan ezberdintasun bakarra da emakumeok gure emakume izatearen kontzientziatik idazten dugula. Orain arte eginiko literatur guztia gizonezkoen moldetan mugitu denez, idazterakoan beti mimetismoaren beldur izan naiz, molde horiek oharkabean segitzearen beldur. Hauetatik at saiatzea ez da izan gauza erraza. Normalkuntzaren bidean gaudenez, emakume idazleen pausoak gure emakume kontzientziaren dimentsiotik ematen ditugu.
Ainhoa G. Etxaniz
48-50

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakMONTERO3
GaiezKomunikabidPrentsaEgunkariakEl Pais
PertsonaiazMONTERO3
EgileezETXANIZ4Kultura

Azkenak
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du

Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.


2024-12-24 | Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera

NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere

Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.


Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak

Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.


Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Eguneraketa berriak daude