«Literaturak ihes egin dio hemengo errealitateari»


2021eko uztailaren 19an
Xabier Aldai idazleari elkarrizketa bere azken liburuari buruz
«Literaturak ihes egin dio hemengo errealitateari»
Xabier Aldaik «Bala zeru urdina» bere lehen poesia liburua argitaratu du
Azpeitiarra, 18 urte, Enpresa ikasketak egiten hasi berria, Xabier Aldaik bere gaztetan poema liburua kaleratu du Susa argitaletxearen eskutik: ageriko pozen zeru urdina zartatzen duten 31 bala. Hauxe duzue elkarrizketaren mamia. Honezaz gain, belaunaldi berriaren ekarpenaz eta literaturaren gainean aritu da, oro har, mizto zorrotzez eta aurpegi emanez.
ARGIA. Nola sortu zaizu idaztearena?
XABIER ALDAI Jose Luis Otamendik ematen zizkigun euskarazko klaseak eta hark animatu ninduen zeozer egitera.
A. Zergatik poesia eta ez narratiba?
X.A. Narrazioan, idazten duenarengandik bereziko den pertsonaia bat sortu behar delako eta ez dut nahikoa heldutasunik horretarako.
A. Poesian, berriz, pertsonaia nagusia norbera al da?
X.A. Nire kasuan, poemei batasuna ematen dien elementua nitasuna izan daiteke, baina bestela ez dut uste nire irudiko batere dagoenik.
A. «Bala zeru urdina» izenburuak zer mezu dakar?
X.A. Poz giroa adierazten du zeru urdinak, gauzak ondo doazela; bala, horren aurka doan zerbait da (azalean poza, barrutik usteldura).
A. Zerk kezkatzen zaitu idazteko orduan?
X.A. Gai zehatzik ez dago. Burura datorkidan oro dut idazgai, batipat, momentu puntual bateko kontakizunak.
A. Liburuak bi zati ditu.
X.A. Lehenengoa gogorrena, kritikoena; bigarrena, askoz ere intimoagoa, diario baten egituraz. 31 poema guztira.
A. Poesia laburrak edo luzeak, zer nahiago?
X.A. Poesia narratiboaren bidetik jo dudanez, luzeak nahiago. Balore literarioari baino garrantzi handiagoa ematen diot mezuari eta horretarako luze aritzen naiz.
A. Jose Luis Otamendik egindako hitzaurrean zure poesia modernoa dela aipatzen du, Arestiren ondotik egin den modernoena.
X.A. Ezin da gure artean konparaziorik egin: gure poesiaren urteotako jarduera Arestiren jarraipena da; nik, aldiz, lan bat baino ez dut egin.
A. Literatura banda berririk badatorrela...
X.A. Lehenago ere, zenbait gaztek banda literarioak sortu zituzten, eta horrela arituta errazagoa zuten heldutasuna lortzea.
Lubaki-rekin ere gauza bera gertatuko da. Kalitateko jendea badago, eta bere fruituak berehala ikusiko dira.
Euskal literatura munduari freskura ekarriko dio. Euskal Herrian dinosauru asko daude, liburu asko eta politak egindakoak, baina ezer berririk ez dakarte.
A. Zergatik hain irakurle gutxi gurean?
X.A. Idazlea urruti dago herriarengandik. Idazlea oso ona dela esaten da bere hizkuntza oso aberatsa denean, objetu bat definitzeko hogei sinonimo ateratzen dituenean... baina gero, irakurtzen duenari oso zaila egiten zaio interpretazio bat egitea eta askotan ihes egiten dio.
Idazten denean gehiago erreparatu beharko litzaioke errealitateari eta gizarte honen beharrak asetu. Literaturak, hemen bizi den errealitateari ihes egin dio. Gehiago hartu izan da euskararen normalizazioa lortzeko arma moduan, ordea ezin da horretara bakarrik mugatu.
A. Idazle aritzeko asmorik?
X.A. Euskal literaturan dinosauru eta mesias asko dago eta ez dut nire burua horien moduan ikusten. Ez nuke nahi gainera. Esperientzia oso polita izan da, gauza asko atera ditut honetatik; haatik, beste esperientzia askotara irekita egon behar dut. Gauza gehiago daude nire bizitzan, une honetan inportanteagoak direnak.
A. Berdin tratatuko al zaitu kritikak (bere adina gogoratuz)?
X.A. Jendeak beti uste du 35 urteko bat askoz ere jakintsuago, helduagoa dela, eta hari bai, kritika egiten zaio, eta besteari, gazteari, ez. Horren kontra nago. 35 urte edo 18 izan, batari eta besteari berdin egin behar zaio kritika eta merezi badu egurra eman.
J.J. Petrikorena
48-49

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakALDAI1
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazALDAI1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
2024-10-17 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez die etxebizitza-alternatibarik eskaintzen Gasteizen dauden Gazako bost familiari

Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]


2024-10-17 | Hiruka .eus
Lan-esplotazioa eta sexu-erasoak egotzita atxilotutako pertsonen taberna margotu dute, Getxon

Hainbat emakume-langile esplotatu eta horiei sexualki eraso egin dieten jabeen taberna pinturaz margotu zuten ezezagunek domeka gauean Getxoko Areeta auzoan. Pinturaz gainera, aldarri bat ere margotu zuten ondoko horman: "Erasoen aurrean klase batasuna".


2024-10-17 | Cira Crespo
Herriaren ahotsa onartuko duzu

Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]


Lanaldi murrizketaren aurka agertu da Carrefour, Ikea eta Eroski parte dituen banaketa-enpresen elkartea

Espainiako Lan ministro Yolanda Diazen proiektuaren aurka agertu da Banaketa Enpresa Handien Elkartea (Anged): "Joko-arauen aldaketa" ez du onartzen.


Adur Larrea eta Gorka Bereziartua
“Haurrek errazago barneratzen dute magia eta ezustekoa”

"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]


2024-10-16 | Leire Ibar
TikTokek bazekien neska nerabeak gizonezkoen aurrean diru truke biluzten zirela

TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]


2024-10-16 | Julene Flamarique
Italiak lehen migratzaileak deportatu ditu Albaniara eta Von der Leyenek ekimena Europa osora zabaltzea proposatu du

Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]


2024-10-16 | Iñaki Murua
On Ángel!

Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!

Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]


Tlatelolcoko sarraskiaren aitortza

Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]


Merkatu librearen mitoa

Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]


Hezitopia dinagu zain

Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]


2024-10-16 | Edu Zelaieta Anta
Bira osoa

Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]


Popuerzakoa

Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]


Abdallah: Israelen lagun amerikarrek kartzelan hilik nahiko luketen libanoarra

Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]


Eguneraketa berriak daude