Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

osteguna 2024ko urriaren 17an

«Genozidioaren aurrean aukera bakarra autodeterminazioa dugu»

2021eko uztailaren 19an

Afrika Berriaren bozeramaileei elkarrizketa
«Genozidioaren aurrean aukera bakarra autodeterminazioa dugu»
Makundu Akinyela eta Akinyele Umoja, Afrika Berriaren bozeramaileak:
Makundu Akinyela, Malcolm X Oinarrizko Komiteen koordinatzaileordea eta Akinyele Umoja, Afrika Berria erakundeko sortzailetariko bat eta erakunde honen garapen ideologikorako arduraduna ditugu. Jarrairen eskutik heldu dira Euskal Herrira masa mugimendu eta erakunde hauen helburuak azaltzera. Afrika Berria nazioaren autodeterminazioa lortzea da helburuotako bat.
ARGIA. Zer da Afrika Berria?
A. UMOJA. Afrika Berria guk aldarrikatzen dugun estatu-nazioa da. Honek gaur egun EEBB diren Loussiana, Mississippi, Hego Carolina, Alabama eta Georgia hartzen ditu.
M. AKINYELA. EEBB eta Afrika Berriaren arteko desberdintasunak handiak eta asko dira. Egitura gramatikala, sintaktikoa eta fonologia desberdinak ditugu, esate baterako; estatubatuarrek ingelesaren eragina eta guk Afrikaren eragina dugulako. Hizkuntza propioa ere badugu, ebonics edo afrihs izenekoa. Bestalde, oso desberdinak gara giza harremanei dagokienez. Guk afrikar eredu sozial batzuk mantendu ditugu eta, esklabutza eta arrazakeriaren ondorioz, beste batzuk sortu ere. Gure artean, adibidez, komunitate harremanak oso garrantzitsuak dira eta familia handietan, klan gisakoak, oinarritzen gara. Estatubatuarrek familia eredu itxia dute eta gu baino askoz ere indibidualistagoak dira.
Datuek nabarmentzen dituzte gure arteko desberdintasunak. Desberdintasun ekonomikoak handiak dira. 1990eko datuen arabera, EEBBetako zurien langabezia tasa % 4,1ekoa zen eta afrikar berrien artean % 11,3koa. Beste adibide bat: gizon zurien per capita errenta 30.500 dolarrekoa zen, afrikar berri gizonezkoena, berriz, 22.167koa. Emakumeen artean, zurienper capita errenta 20.759 dolarrekoa zen, eta Afrika Berriko emakumeena aldiz, 18.838. Berdin gertatzen da heziketa, osasuna eta gizarteko beste hainbat eremutan. Afrika Berriko familietan guraso biek lan egiten dute, beharrezkoa dutelako; aldiz, zurien artean, aukera eta erosotasun ekonomiko kontua da. Neokolonialismoaren ereduak dira.
A. Nola ulertzen duzue autodeterminazioa?
M.A. Malcolm X Oinarrizko Komiteetan bi dira ikuspuntu nagusiak autodeterminazioari buruz eta afrikar berrien etorkizunaz. Batzuek Afrikara itzultzea nahiago dute, jatorrizko herrira; eta beste batzuek uste dute egokiena dela EEBBetan independentzia lortzea eta Afrika Berria izeneko estatu-nazioa gauzatzea. Dena den, gure borrokaren helburua Afrika Berriaren autodeterminazio eskubidea lortzea da, eta horretan denok gaude ados. Eskubide hau eskuratuta, erabaki ahal izango dugu zein den etorkizunerako aukera.
A.U. Gu ados gaude Malcolm X Oinarrizko Komiteekin, baina gure ustez, genozidioaren aurrean daukagun aukera bakarra autodeterminazioa da; eta Afrika Berria estatu-nazioa eraiki behar dugu. Gure erakundeko partaide izateko baldintzak dira independentzia eta garapen sozialistaren aldekoa eta zapalkuntza sexistaren aurkakoa izatea. Ezinezkoa da jende gehienarentzat Afrikara itzultzea, EEBBetan 40 milioi afrikar berri baikara. Bestetik, ez diogu sozialismoaren eredu estuari jarraitu nahi, baina kapitalismoa ere ez dugu nahi, gaur egun kapitalismoan bizi garelako; eta badakigu zer den hori. Jakina, sozialismo honek Afrika Berrian dauden beste nazio batzuei _indioak esate baterako_ errespetoa zor die, kolonialismoa ez da gure eredua.
A. Zuen helburuak lortzeko, borroka armatuaren aldekoak zarete.
A.U. Gaur egun ez dago baldintzarik gerrila edo borroka armatu bat mantentzeko. Horregatik, ez gara ekintza armatuetan oinarritzen, gure borroka mota masa borroka gogorra da, masa indarkeria. Dena den, beharrezkoa da masa borroka honi talde txikiek egindako ekintzekin laguntzea. Talde armatu bat badago erakunde, manifestaldi eta beste ekitaldi batzuen defentsarako.
A. 100 preso politiko dituzue. Zein egoeratan daude?
M.A. Kuban ere errefuxiatuak ditugu. Euren egoerari dagokionez, bakartzea ezartzen zaie, presoen sakabanatzea ematen da: batzuetan bakar bakarrik egoten dira eguneko 23 edo 24 orduz, ez daukate inongo bisita edo kanpo harremanik eta badaude tortura kasu dexente. Emakumeen artean, adibidez, bortxaketa kasu asko salatzen dira.
A. Zein paper betetzen du erlijioak zuen mugimenduetan?
M.A. Izpiritualtasuna gure kulturaren parte oso garrantzitsua izan da, eta zapalkuntza garaian babesleku eta bilgune bezala funtzionatzen zuen. Baina gaur egun, erlijioak banatu egiten gaitu; horregatik gure mugimenduan erlijio guztietako eta sinesmenik gabeko pertsonak daude.
A. Zein da zuen iritzia Rodney Kingen kasuko epaiari buruz?
M.A. Nire barnean eta Afrika Berriaren barnean dagoen sentimendua amorrua da. Lau polizietatik bi izendatu dituzte errudun, eta jipoia ikusi zuten polizia buruak ez dituzte epaitu. Injustizia hau dela eta, udaberriko matxinadak edozein momentuan errepika daitezke. Ez zen hala gertatu bigarren epaia kaleratu zenean okupazio polizial izugarria izan zelako, eta ez geniolako Estatuari aitzakiarik eman nahi berriro ere afrikar berriak kriminaltzeko.
A.U. Nahiko argi geratu da bi justizia mota daudela EEBBetan. Azken matxinadaren ondorioz, beste batzuen artean lau beltz epaituko dituzte kamioi gidari bati emandako jipoiagatik. Egingo den epaiketa ez da udal mailakoa ezta estatu mailakoa ere izango, Epaitegi Federalak epaituko ditu. Honek esan nahi du bizitza osorako egon daitezkeela espetxean. Epaiketa hau erabiltzen dute beste gazte batzuk beldurtzeko, matxinadetan parte har ez dezaten. Hau kasu ezagunena da, baina badaude bide bera jarraituko duten beste asko. Izugarrizko eztabaida eman zen polizien kasuan, nork epaitu behar zituenentz; ez da berdin gertatu lau gazte hauen kasuan. Fidantza oso txikia jarri zen polizientzat eta, aldiz, gazte hauentzat, oso handia. Ez hori bakarrik, gazte hauetako baten ama diruarekin agertu zenean, epaileak erantzun zion lehenbizi ikertu egin behar zela diru hori ez zela droga trafikotik ateratakoa. Amorrua sentitzen dugu.
A. Malcolm X eta Martin Luther King bi mugimendu desberdinen bozeramaileak ziren. Zein da bi mugimendu hauen gaur egungo egoera eta haien arteko harremana?
M.A. Martin Luther Kingen mugimendua eskubide zibilen aldeko mugimendua zen, kristauak eta Mahatma Gandhiren filosofiaren jarraitzaileak ziren. EEBBetan eta Konstituzioan sinesten zuten eta estatu honen jarrera arrazista apurka apurka aldatzen joango zela espero zuten. Baina Martin Luther Kingek gero eta gehiago ulertzen zuen arazoa EEBBetako sisteman zegoela, eta jarrera aldatu zuen.
Malcolm Xren mugimendua iparraldean sortu zen eta bertako apartheid-a desberdina da eta, beraz, mugimendua ere bai. Bestalde, musulmana zen eta ez zituen gauzak kristauen erara ulertzen; eta EEBBetako hutsune eta akatsak salatzen zituen. Salaketa hauen ondorioz eta Malcolm Xren eraginez, Martin Luther Kingen mugimenduaren ordezkari batzuek jarrera aldatu zuten. Malcolm X EEBBetatik atera zenean, elkartasuna adierazten zioten pertsonekin egon zen, hauetako batzuk zuriak izanik, Che Guevara eta Fidel Castro, adibidez.
Une honetan Malcolm X eta Luther King gauza berdintsu ulertzen hasi ziren. Aldi berean, Malcolm Xren filosofia hegoaldera zabaldu zen eta jende asko eskubide zibiletatik, giza eskubide eta nazio eskubideen defentsara pasatu zen. Gaur egun, bi mugimendu horiek batuta daude eta borroka bera burutzen dute.
Myriam Gartzia
14-17

GaiezGizarteaSektore bazHerri indig
PertsonaiazAKINYELA1
PertsonaiazUMOJA1
EgileezGARTZIA3Gizartea

Irakurrienak

Matomo erabiliz

DBHra pasatzean mugikorrik ez duten gazteak gero eta gehiago dira, familiek hala adostuta

Mikel Garcia Idiakez

“Horrenbeste erromantizatu dugunez auzia, ez gara kontziente espetxeak sor ditzakeen ondorioez”

Leire Vargas Nieto

Urkuluko dorrearen misterioa

Imanol Satrustegi Andrés

Kontua ez da soilik Lidlek barruko errotulazioa euskaraz jarriko duen

Imanol Epelde

Abdallah: Israelen lagun amerikarrek kartzelan hilik nahiko luketen libanoarra

Jenofa Berhokoirigoin

Efemeridea: Milaka eta milaka lagun bildu ziren Ernesto 'Che' Guevararen hiletan

ARGIA

Azkenak

2024-10-17 | Gedar

Espainiako Gobernuak ez die etxebizitza-alternatibarik eskaintzen Gasteizen dauden Gazako bost familiari

Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]

2024-10-17 | Hiruka .eus

Lan-esplotazioa eta sexu-erasoak egotzita atxilotutako pertsonen taberna margotu dute, Getxon

Hainbat emakume-langile esplotatu eta horiei sexualki eraso egin dieten jabeen taberna pinturaz margotu zuten ezezagunek domeka gauean Getxoko Areeta auzoan. Pinturaz gainera, aldarri bat ere margotu zuten ondoko horman: "Erasoen aurrean klase batasuna".

2024-10-17 | Cira Crespo

Herriaren ahotsa onartuko duzu

Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]

2024-10-17 | Jenofa Berhokoirigoin

Lanaldi murrizketaren aurka agertu da Carrefour, Ikea eta Eroski parte dituen banaketa-enpresen elkartea

Espainiako Lan ministro Yolanda Diazen proiektuaren aurka agertu da Banaketa Enpresa Handien Elkartea (Anged): "Joko-arauen aldaketa" ez du onartzen.

2024-10-17 | Mikel Garcia Idiakez

Adur Larrea eta Gorka Bereziartua

“Haurrek errazago barneratzen dute magia eta ezustekoa”

"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]

2024-10-16 | Leire Ibar

TikTokek bazekien neska nerabeak gizonezkoen aurrean diru truke biluzten zirela

TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]

2024-10-16 | Julene Flamarique

Italiak lehen migratzaileak deportatu ditu Albaniara eta Von der Leyenek ekimena Europa osora zabaltzea proposatu du

Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]

2024-10-16 | Iñaki Murua

On Ángel!

Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!

Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]

2024-10-16 | Nagore Irazustabarrena Uranga

Tlatelolcoko sarraskiaren aitortza

Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]

2024-10-16 | Baleren Bakaikoa Azurmendi

Merkatu librearen mitoa

Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]

2024-10-16 | Nora Salbotx Alegria

Hezitopia dinagu zain

Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]

2024-10-16

Norenak ote dira munduaren akabuko uharteak?

2024-10-16 | Edu Zelaieta Anta

Bira osoa

Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]

2024-10-16 | Jose Ignazio Ansorena

Popuerzakoa

Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]

2024-10-16 | Jenofa Berhokoirigoin

Abdallah: Israelen lagun amerikarrek kartzelan hilik nahiko luketen libanoarra

Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]

Eguneraketa berriak daude