«Vietnamekoaren ondoren agintariek kazetarien lana kontrolatzen dute»
Donibane Lohizunen sortu zen, 1931n, mundu osoan zehar ibilitako erreportari ezagun hau. Arkitekturaz liburu bat ere agertu zuen orain dela bi urte. Argazki eta aktualitate giroan buru belarri sartuta egon ondotik, bere herrian bizitzeko asmoak aipatu dizkigu. Baita kazetariek ezagutzen dituzten lan baldintzen aldaketak ere. Agintariek informazioaz duten kontrola aipatu arren, erreportari grafikoen beharra ezinbestekoa ikusten du oraindik.
Nire lehen agentzia Rapho deitzen zen. Gerra ondoko agentziarik garrantzizkoena zen. Gero Gama sortu zen, eta honetatik sortu zen Sigma izenekoa, banaketa baten ondorioz. Ni Sigmara joan nintzen. 1974. urtea zen, eta geroztik hor nago.
Oso lan aberasgarria da: medio inportanteak, bidaia anitz, denetan parte hartu, gertakizun nagusi guztiak jarraitu...
24 aldiz egon naiz bertan hamar urtetan zehar, hilabeteko egonaldiekin. Horren inguruan egin behar zen lan, antolaketa eta jostaketa aipatu gabe. Hango sisteman sartu nintzen eta ahalmen asko eskaini zizkidan jarrera horrek. «News Week» eta «Time» aldizkarien laguntza ukan nuen aldiro. Isilean geratzen nintzen. Hilabete edo hilabete t'erdiz egotea lortzen nuen, eta guda eraso bat gertatzen zelarik han nintzen. Lehen planoan nintzen. Horrela lortzen nituen irudi interesgarriak. Orduan, bertako agintariek nire lana onartzen zuten, nire informazioa zabaltzea interesatzen zitzaielako. Bereziki garaile ateratzen zirenean. Horrela jokatuz aukerak daude beti. Irautea zen inportantea niretzat.
Niretzat esperientzia hau Golkoko gerra baino lehen bukatu zen. Joateko esan zidaten, kazetarien kuota gainditua baitzen, eta Golkoko gerra hasi zelarik ez zen bisarik izan niretzat. Nire azken lanak ez ziren beharbada beraien gustokoak izan.
Baina orduan ikuskizuna hasi zen. Aita Santua iritsi zenean jendea materialaren gainetik ibili zen. Ez nuen deus ere ikusten.
Denetarik egin behar dugu, prentsa guztientzat lan egiten baitugu: amerikarra, peruarra, frantziarra, edozein herrikoa. Gure agentzia frantziarra da, sistema hori frantziarrek asmatu zutelako. Bestalde, erran behar da Parise bidegurutze handia dela eta argazkia Amerikara baino sei oren lehenago heltzen dela Parisera. Horrek ere abantaila bat dauka, New Yorken bulegoak irekitzen dituztelarik dena prest dutela.
Erratekoa da ere frantses erreportariek beren profesionaltasunaren froga asko eman dituztela hogei urtez. Sistema horretan ez dago hilabete saririk. Gure gastuen % 50 guhaurrek ordaintzen ditugu, eta Frantzian egiten diren salmenten % 50 ere ukitzen ditugu. Nazioartean saltzaileari % 30 ematen zaio eta % 35 guretzat da. Merkatua 42 herrialdetan banatua dago.
Filmeak ere pittakan desagertuz joanen dira. Igorketa erraztuko da, baina beti behar izango dira argazkilariak. Frontera joateko, arriskuak hartzeko. Hori ez da aldatuko. Begi onak beharko dira, baina lan zailagoa bihurtuko da, kalitate ona gero eta errazagoa izanen baita.
Vietnamen kazetariek nahi zutena filmatu zuten. Kazetari bakoitzak komandante gradoa zeukan eta eskatzen ahal zuen edozein ekintzatan parte hartzea. Horrela, iparramerikarrak jendea torturatzen filmatu zituzten. Irudi harrigarriak. Gerraren ondotik denek erran zuten: «Hori ezinezkoa da». Eta denek antolaketa berri bat sortu dute, hori ekidin asmoz; baina hala ere lan egin daiteke, nahi izanez gero.
Oro har, prentsaren askatasuna bizirik dagoela uste dut. Ez dut kontrako egoerarik ezagutu nire erreportaiak zabaltzeko momentuan. Mota guztietako prentsa dago.
Nire lanen artean gutxien zabaldu direnak Euskal Herriari buruzkoak dira. Kanpoan gaizki ulertutako arazoa da, ez dakit zergatik. Miarritzeko atentatua gertatu zelarik, Tomas Perez hilik gertatu zen hartan, hori zabaldu zen libanizazioa aipatzeko. Alta, hor egon zen kazetaria kasualitatez izan zen. Nik bera ongi ezagutzen dut, eta ez zuen ulertu zergatik sortu zitzaizkion horrenbeste istilu, bera ez baitzen ezertan sartua. Erreportari baten kalitate nagusiak xantza asko eta lasaitasun handiko gizona izatea da.
Ixabel Etxeberria
Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]
Hainbat emakume-langile esplotatu eta horiei sexualki eraso egin dieten jabeen taberna pinturaz margotu zuten ezezagunek domeka gauean Getxoko Areeta auzoan. Pinturaz gainera, aldarri bat ere margotu zuten ondoko horman: "Erasoen aurrean klase batasuna".
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
Espainiako Lan ministro Yolanda Diazen proiektuaren aurka agertu da Banaketa Enpresa Handien Elkartea (Anged): "Joko-arauen aldaketa" ez du onartzen.
"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]
TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]
Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]
Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!
Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]
Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]
Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]
Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]
Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]
Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]
Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]