«Indarkeria nazionalistaren biktima izan naiz urtetan»
Oma bailarako «Kurtziñe» baserriaren atarian bildu ditu Agustin Ibarrolak Gasteizen gorabehera handiz aurkeztutako artelanak. Buru hotzez mintzatu zaigu elkarrizketan zehar. Fronte nazionalista jotzen du erasotzaile nagusitzat eta boterearekiko kritika azkeneraino eramaten du. Guggenheimi etekinik ateratzea zaila den arren esfortzuak bideratzearen alde agertu da. Artista baztertutzat jotzen du bere burua.
Oso gogorra izan da, pentsaezina, ez baita mundu osoan honen antzeko edo parekorik gertatu.
Santos Iñurrietaren ekintza baino bi aste lehenago, gaztetxearen inguruan nire obraren kontra egin zuten etengabeki: hainbat lan lurrera bota ziren, pintadak, lapurketak, makina erre... eta gaztetxeak ez du ahorik ireki; arte lanak ezin direla inongo arrazoiak direla medio erasotu esan zezakeen, adibidez.
Guzti honen erdian, Gasteizko prentsa lokalean, artista gazte batek obratzar horiek enbarazu egiten zutela eta zerbait egitera animatzen zituen herritarrak. Saez Gorbeak era berean, «Deia»tik, Euskal Herriko arazoak pintatzera animatzen ninduen herri honetako sektore politiko bati interesatzen zaizkion lanak egin nitzan behartuz. Hori jasanezina eta onartezina da, are gehiago arte kritika egiten duela aldarrikatzen duen batengandik datorrenean. Beraz, nire lanaren aurkako erasoa lumaren bitartez ere gauzatu da.
Santos Iñurrietaren ekintzak gauza gehiago ekarri zituen. Gasteizko pintorea dugu, lehen fronte nazionalistako partaidea, Mieg, Ortiz de Elgea eta beste zenbaitekin batera. Frontea duela asko asmatu zen. Frankismo amaierako PNVko Leopoldo Zugazak gidatua, euskal eskolaren mugimendua (pluraltasun ideologiko eta estetikoa onartzen zituena eta aitzindaria aste kulturalak eta herrietako erakusketak antolatzen) ordezkatzera zetorren.
Mugimendu hau izan da Gasteizkoa bultzatu duena, animatzailea, Iñurrietaren ekintzaren ondoren eta berea azken traka baino ez da izan_ babesa eman eta adostasun plataforma sortu duena. Iñurrietak kritika PSOErengana zuzendu du soilik. HBren komunikatua jaso du bere alde. Nestor Basterretxearena ere; eta jakin dakizuenez, Eusko Jaurlaritzako arte mailako aholkularia izan ondoren EAren banderaduna da egun arte plastikoen esparruan.
Fronteak bakartu eta baztertu gintuen bere garaian, kultura nazionalistaren ikuspegiaz landa besterik defendatzen genituelako, inongo diskriminaziorik eragin gabe jardun nahi genuelako. Gauzak honela, indarkeria nazionalista eta aipatzen direnean atentatuak bakarrik ikusten dira, eta ez dute ulertzen HB eta ETAren baitatik fronte guztiak irekiak daudela diotenean. Terrorismo kulturala ere hor dago aspaldian; hori bai, bestelako lehergailu eta hildakoak baliatzen dituzte. Terrorismo kultural horrek tiro egin dit garondoan, Gasteizen.
Gehiegizko partehartze politikoak gure esparrua txirotu, ahuldu du.
Faltsifikazio eta manipulazio handienak bultzatu dituzte gizonok; presio talde eta mafiak osatu dira administrazioetako azpiegitura konplexu eta aberats horren babesean. Behatzez eta konfidantzazko botoen bitartez bideratzen da dena; hori bai, gero legalitate itxura ematen zaio, konkurtsoak eta bultzatuz, errealitate iluna bestelakoa denean.
Guzti honen erdian, nazionalismo erradikalenak beti esaten du instituzioen aurka egon eta egiten duela, baina hala ere, kultura munduan, instituzioetatik etekin handiena eskuratzen dutenak dira.
Nire konpromezu mailako gizonak gutxietsiak izan dira herri honetan, eta nazionalismoaren nahiz burgesiaren sektore boteretsuenak ohitu egin dira ni bezalakoak gaizki tratatzen. Botere profesionala kendu didan honetxek aginteak erabili nauela dio. Berak kargu bat dauka, jendea erabili eta manipulatzeko. Ez dakit erabili nauen baina ziur naiz beste jende asko baietz.
Zerrikeria bat egin dit. Eta argi utzi behar dut, urteotan instituzioen lanik jaso badut ere, oraindik Joseba Arregiren kontseilaritzak ez didala inongo enkargurik eman edo libururik argitaratu.
Honekin lotuz, Iñurrietaren eremutik Guggenheim euskal kultura eta artearen kolonizaziorako baliatuko dutela argudiatzen dute zuzen, baina boteretik eta administraziotik kanpoko alternatiba gisa aurkezten ari dira, eta horrek are gehiago birrinduko ditu kultura eta arte mailan zerbait egin eta barrutia hausteko aukerak.
Amerikarrek euren artisten bideoak, gidak eta liburuak edukiko dituzte. Ez da egongo inongo dokumentazio serio eta erabilgarririk hemengo ikuspegiaren islatzeko, baina. Guzti honen aurrean, euskal artisten kongresu serio bat antolatzea proposatzen dut, guztien interes komunak bilduta kolonizazioari aurre egin eta barrutia hausteko moduan jar gaitezen.
Badaukagu esperantzarik zerbait berria eta handia sor daitekeela eta hori ez da protesta eta oihuen bitartez gauzatzen. Artista guztiek espero dute euren obra ezagutu dadin, inbestigazio zentroak ireki daitezen, trukaketa esperientziak burutu... Kritikak ez dute desagertu behar baina politizazio faltsu eta partidistari uko egin behar diogu, enfrentamendua baino ez dakartelako.
Frankismo garaian, poliziak Ibarrolari buruz zituen notatxoek zera zioten: «artea politika egiteko baliatzen duen komunista». Orduko erregimenak ere, klasifikatu gintuen, bere jokoan parte hartu ez eta aurpegia garbitzen ez geniolako lagundu. Jokoan parte hartu zuten beste zenbait artistak aurka egin ziguten, gainera.
Euskadin ere botere horrekin topo egin dut, eta inguruan boterea babesten dutenekin. Nik ez dut inoiz horrelako gauzarik egiteko beharrik izan, ez PSOErekin, ez EAJrekin...
Omako bailaran pintatu nuen basoarekin kezkaturik nago oso, bestalde. Hona, Bilboko museora bezainbat jende dator. Irakasleei eta egokiagoa zaie haurrak paseatu eta ekologia mailan balio handiko zonalde honetara ekartzea. Naturak gero eta garrantzia handiagoa du gainera eta leku guztietatik hurbiltzen dira. Baina, hala ere, ez dute basoa garbitzen. Uribetxeberriak du horren ardura, ez da bidea behar bezala ireki...
Guggenheimera bideratu dituzte errekurtso guztiak. Honen aurrean, nire obra osoa Oman uztea eskaintzen diedanean instituzioei, handikeria nahiak omen nireak! Proiektua baino bost aldiz gehiagoko aurrekontu faltsuak kaleratu ditu gainera, Uribetxeberriak. Den-dena gezurra.
J.J. Petrikorena