«Indarkeria nazionalistaren biktima izan naiz urtetan»


2021eko uztailaren 19an
Agustin Ibarrolari elkarrizketa
«Indarkeria nazionalistaren biktima izan naiz urtetan»
Gasteizko gertaerek erresumindu dute Ibarrola
Oma bailarako «Kurtziñe» baserriaren atarian bildu ditu Agustin Ibarrolak Gasteizen gorabehera handiz aurkeztutako artelanak. Buru hotzez mintzatu zaigu elkarrizketan zehar. Fronte nazionalista jotzen du erasotzaile nagusitzat eta boterearekiko kritika azkeneraino eramaten du. Guggenheimi etekinik ateratzea zaila den arren esfortzuak bideratzearen alde agertu da. Artista baztertutzat jotzen du bere burua.
ARGIA. Gasteizko gertaeren ondoren gauzak erabat bere onetik atera dira. Santos Iñurrietaren ekintzaren atzean fronte nazionalista dagoela diozu. Emango al diguzu horren berri?
AGUSTIN IBARROLA.
Oso gogorra izan da, pentsaezina, ez baita mundu osoan honen antzeko edo parekorik gertatu.
Santos Iñurrietaren ekintza baino bi aste lehenago, gaztetxearen inguruan nire obraren kontra egin zuten etengabeki: hainbat lan lurrera bota ziren, pintadak, lapurketak, makina erre... eta gaztetxeak ez du ahorik ireki; arte lanak ezin direla inongo arrazoiak direla medio erasotu esan zezakeen, adibidez.
Guzti honen erdian, Gasteizko prentsa lokalean, artista gazte batek obratzar horiek enbarazu egiten zutela eta zerbait egitera animatzen zituen herritarrak. Saez Gorbeak era berean, «Deia»tik, Euskal Herriko arazoak pintatzera animatzen ninduen herri honetako sektore politiko bati interesatzen zaizkion lanak egin nitzan behartuz. Hori jasanezina eta onartezina da, are gehiago arte kritika egiten duela aldarrikatzen duen batengandik datorrenean. Beraz, nire lanaren aurkako erasoa lumaren bitartez ere gauzatu da.
Santos Iñurrietaren ekintzak gauza gehiago ekarri zituen. Gasteizko pintorea dugu, lehen fronte nazionalistako partaidea, Mieg, Ortiz de Elgea eta beste zenbaitekin batera. Frontea duela asko asmatu zen. Frankismo amaierako PNVko Leopoldo Zugazak gidatua, euskal eskolaren mugimendua (pluraltasun ideologiko eta estetikoa onartzen zituena eta aitzindaria aste kulturalak eta herrietako erakusketak antolatzen) ordezkatzera zetorren.
Mugimendu hau izan da Gasteizkoa bultzatu duena, animatzailea, Iñurrietaren ekintzaren ondoren eta berea azken traka baino ez da izan_ babesa eman eta adostasun plataforma sortu duena. Iñurrietak kritika PSOErengana zuzendu du soilik. HBren komunikatua jaso du bere alde. Nestor Basterretxearena ere; eta jakin dakizuenez, Eusko Jaurlaritzako arte mailako aholkularia izan ondoren EAren banderaduna da egun arte plastikoen esparruan.
Fronteak bakartu eta baztertu gintuen bere garaian, kultura nazionalistaren ikuspegiaz landa besterik defendatzen genituelako, inongo diskriminaziorik eragin gabe jardun nahi genuelako. Gauzak honela, indarkeria nazionalista eta aipatzen direnean atentatuak bakarrik ikusten dira, eta ez dute ulertzen HB eta ETAren baitatik fronte guztiak irekiak daudela diotenean. Terrorismo kulturala ere hor dago aspaldian; hori bai, bestelako lehergailu eta hildakoak baliatzen dituzte. Terrorismo kultural horrek tiro egin dit garondoan, Gasteizen.
A. Ez al zoaz urrutiegi halako akusazioak egitean?
A.I. Oso zaila da jendeak ulertzea, berdin guretzat ere, hainbat klabe ditugun arren. Hautesleak eskuratzeko borrokaz gain, kultura eta artearen inguruan ere borroka partidista basatia izan da. Zoritxarreko politika osatu dute agintariek kultura, artea eta pertsonen arteko zatiketak eta enfrentamendurako estrategiak bultzatuz, zatituak gauden bitartean gurekin jolastea errazagoa zaielakoan.
Gehiegizko partehartze politikoak gure esparrua txirotu, ahuldu du.
A. Artearen inguruko egitura ofizialaz erabat kritiko zaitugu.
A.I. Ez da euskal kuturaren sustapenerako azpiegitura errealik sortu. Pertsonen babeserako baliabideak sortu dituzte soilik. Koordinatzen eta animazio lanetan dabiltzan hainbat ez dira gainera, kultura mundukoak; jende kaskarra da oro har, pertsona baliotsuen aurkako politika bultzatu duena. Gaztediaren profesionalak izendatzen ditut, nazionalismo moderatutik erradikalera bitartekoen interesen defendatzaile sutsuak.
Faltsifikazio eta manipulazio handienak bultzatu dituzte gizonok; presio talde eta mafiak osatu dira administrazioetako azpiegitura konplexu eta aberats horren babesean. Behatzez eta konfidantzazko botoen bitartez bideratzen da dena; hori bai, gero legalitate itxura ematen zaio, konkurtsoak eta bultzatuz, errealitate iluna bestelakoa denean.
Guzti honen erdian, nazionalismo erradikalenak beti esaten du instituzioen aurka egon eta egiten duela, baina hala ere, kultura munduan, instituzioetatik etekin handiena eskuratzen dutenak dira.
A. Tomas Uribetxeberriak, Bizkaiko Kultura diputatuak, boterera gehien hurbildutako artista zarela zioen.
A.I. Gizon honek nire eskulturak bota ez baditu ausartu ez delako izan da, ez pentsatu ez duelako. Astakeriak esan ditu. Agerian geratu da partiduaren eta nazionalismoaren zakur leiala dela.
Nire konpromezu mailako gizonak gutxietsiak izan dira herri honetan, eta nazionalismoaren nahiz burgesiaren sektore boteretsuenak ohitu egin dira ni bezalakoak gaizki tratatzen. Botere profesionala kendu didan honetxek aginteak erabili nauela dio. Berak kargu bat dauka, jendea erabili eta manipulatzeko. Ez dakit erabili nauen baina ziur naiz beste jende asko baietz.
Zerrikeria bat egin dit. Eta argi utzi behar dut, urteotan instituzioen lanik jaso badut ere, oraindik Joseba Arregiren kontseilaritzak ez didala inongo enkargurik eman edo libururik argitaratu.
A. Santos Iñurrietaren kritikak ez al datoz bat, maila batean bederen, zuk Administrazioari zuzentzen dizkiozunekin?
A.I. Ez. Guggenheim Museoa ari da honen atzean bueltaka. Ez dut bazterrera utzi nahi, Iñurrietak, nire prestigioa baliatuz, bere izena goratzea ez ote duen bilatu ekintza honen bitartez.
Honekin lotuz, Iñurrietaren eremutik Guggenheim euskal kultura eta artearen kolonizaziorako baliatuko dutela argudiatzen dute zuzen, baina boteretik eta administraziotik kanpoko alternatiba gisa aurkezten ari dira, eta horrek are gehiago birrinduko ditu kultura eta arte mailan zerbait egin eta barrutia hausteko aukerak.
A. Zer proposamen duzu zuk Guggenheimekiko?
A.I. Guggenheimek ez nau promozionatuko, ez baitut herri honetako edota nazioarteko mailako onarpenaren beharrik. Euskal botere politikoa presionatu behar da, ordea, negoziatzeko zain dauden hainbat arlotan atzera egin dezan eta inposatuko diguten museoa ez dadin erabateko kolonizazioa bilakatu.
Amerikarrek euren artisten bideoak, gidak eta liburuak edukiko dituzte. Ez da egongo inongo dokumentazio serio eta erabilgarririk hemengo ikuspegiaren islatzeko, baina. Guzti honen aurrean, euskal artisten kongresu serio bat antolatzea proposatzen dut, guztien interes komunak bilduta kolonizazioari aurre egin eta barrutia hausteko moduan jar gaitezen.
Badaukagu esperantzarik zerbait berria eta handia sor daitekeela eta hori ez da protesta eta oihuen bitartez gauzatzen. Artista guztiek espero dute euren obra ezagutu dadin, inbestigazio zentroak ireki daitezen, trukaketa esperientziak burutu... Kritikak ez dute desagertu behar baina politizazio faltsu eta partidistari uko egin behar diogu, enfrentamendua baino ez dakartelako.
A. Oteiza eta Txillidaren atzean klasifikatu izanak ez al zaitu mindu behin baino gehiagotan?
A.I. Noski. Edozein sasipolitikarik, Uribetxeberriak hori egin du orain, ez du arteaz ulertzen eta modu honetan klasifikatzen zaitu. Zein arraio dira bera edo Arregi artista inportantea zein den edo ez katalogatzeko? Artista jendeari edo adituei galdetzeko ohitura balute, gaitzerdi; baina, hauek ez dute horrelako ohiturarik. Begira zer egin duten Oteizarekin; nitaz berriz, edozer gauza esateko gai dira, beti ere nere merituak gutxitu nahiz kenduz. Gure aurrean baina, ez dira inor.
Frankismo garaian, poliziak Ibarrolari buruz zituen notatxoek zera zioten: «artea politika egiteko baliatzen duen komunista». Orduko erregimenak ere, klasifikatu gintuen, bere jokoan parte hartu ez eta aurpegia garbitzen ez geniolako lagundu. Jokoan parte hartu zuten beste zenbait artistak aurka egin ziguten, gainera.
Euskadin ere botere horrekin topo egin dut, eta inguruan boterea babesten dutenekin. Nik ez dut inoiz horrelako gauzarik egiteko beharrik izan, ez PSOErekin, ez EAJrekin...
A. Zure obran zer nagusitzen da azken aldian, eskultura, pintura...?
A.I. Inbestigazio lan serioa egiten ari naiz, trukean ezer eskatu gabe. Azken aldian Arteagako harkaitzetan marrazten.
Omako bailaran pintatu nuen basoarekin kezkaturik nago oso, bestalde. Hona, Bilboko museora bezainbat jende dator. Irakasleei eta egokiagoa zaie haurrak paseatu eta ekologia mailan balio handiko zonalde honetara ekartzea. Naturak gero eta garrantzia handiagoa du gainera eta leku guztietatik hurbiltzen dira. Baina, hala ere, ez dute basoa garbitzen. Uribetxeberriak du horren ardura, ez da bidea behar bezala ireki...
Guggenheimera bideratu dituzte errekurtso guztiak. Honen aurrean, nire obra osoa Oman uztea eskaintzen diedanean instituzioei, handikeria nahiak omen nireak! Proiektua baino bost aldiz gehiagoko aurrekontu faltsuak kaleratu ditu gainera, Uribetxeberriak. Den-dena gezurra.
A. Non bukatzen da artea eta hasten negozioa?
A.I. Enpresek koadroak erosi eta promozio eta publizitate marketinga egiteko gainbaloratzen dituzte, egun. Zer harreman du horrek artearekin? Bat ere ez. Gure kasuan, Guggenheimek euskal herritarrei koadro bat edo birengatik nire obra guztia biltzeko egoitza bezainbeste eskatuko badie, zer erlazio izan dezake horrek artearen baloreekin? Multinazional batek Eusko Jaurlaritzari prezioa jarri dio, eta Eusko Jaurlaritzak, abarkadun eta fanfarroi gisa, diru guztia eman dio, sortzen dituen espadasunei batere inportantziarik eman gabe.
J.J. Petrikorena
J.J. Petrikorena
46,47-49


GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakIBARROLA1
PertsonaiazIBARROLA1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Sostengua adierazi diote Marieniako lurren aldeko borrokari hogei kolektibok

Kanboko Marienia eremuan etxebizitzak eraikitzeko proiektua badu Bouygues Immobilier agentziak. "Elkarlanaren bidez" zein "indar harremana" mantenduta, proiektua ezeztatzeko borroka eramateko determinazioa plazaratu dute adierazpen bateratu... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Langile bat hil da Zornotzan, Forest Trafic SL enpresan

Boroa industrialdean hil zen 41 urteko I.P.C langilea, abenduaren 30ean biltegiko inbentarioa egiten ari zenean. ELA eta LAB sindikatuek, eta Jaurlaritzako Segurtasun Sailak eman dute istripuaren berri.


Eguneraketa berriak daude