«“Txikia”ren poesiagintzaren iruditeria goi mailakoa da»


2021eko uztailaren 19an
Jon Aranori elkarrizketa
Jon Arano, poemen bilduma eta prestaketa lanen arduraduna:
«'Txikia'ren poesiagintzaren iruditeria goi mailakoa da»
ARGIA. Zerk bultzatu zaitu 'Txikia'ren poemak bildu eta argitaratzera?
JON ARANO. Txikitan, bere heriotzaren lehen urteurrenean, halako erakargarritasun bat sortu zidan Eustakio Mendizabalen hilobian irakurri nuen bere poema prototipoa. Eta orduz geroztik, neure baitan handitzen joan da bere literatur lanarekiko jakinmina.
A. Ezaguna al zen kultur alderdi hau?
J.A. Neurri handi batean ez da batere ezaguna bere alderdi hau, baina euskaltzale, olerkari eta kanta egile gisa bazen bere berri; izan ere, Guk taldeak bere hainbat olerki kantuz eman zuen.
A. .Nabari al da eraginik itsasondoarraren poesia gintza?
J.A. Eragin ugari igar daiteke, baina ezin ahantz daiteke urte luzeak emana zela Lazkaoko beneditarren artean. Garai haietan, Lazkaoko 'unibertsitatea' dei daitekeen hartan, Orixeren poesia zen jorratu egiten zen ia langai bakarra, oso estimatua bait zen. Lizardi ere langai zuten ikasleek. Lauaxeta oraindik ez zen ikasia izaten hasia eta Aresti eta Miranderen langintzak ez zuen gaur egungo arrakastarik, 1967 urtearen inguruan ia ezezagunak baziren ere, tarteka ezkutuan aritzen ziren berauen irakurketak egiten. Baina zein urtetan izan zen kontuan hartuta, urte haietatik aurrera burutu zuten bilbotarrak eta Parisen sortutako zubrotarrak beren literatur produkzioaren zati handi bat.
A. Zein da literatur mailan Eustakio Mendizabal "Txikia"ren ekarria?
J.A. Bildu ditugun poesia hauetan argi antzematen da hainbat jarrera sozial, bere garaian aurrekari izan zitezkeenak, "Berri zaharra" poeman adibidez. Era berean, erahiltzen duen iruditeria epiko, liriko eta dramatiko aztereta sakona merezi du, goi mailakoa da.
A. Zeintzuk dira erabili zuen euskararen berezitasunak?
J.A. Orokorrean, baturanzko joera nabaria da, ezin ahantz bait duiteke l968an eman zirela euskara baturanzko lehen urratsak: harrigarri egiten zaigu garai hartan idatziak izanik, batura zenbat hurbildu zen ikustea. Gainera, euskalkiak jorratu eta gero, bere sorkuntza lanean bakoitzari osagarriak erabiltzen saiatu zen. Formari begira, aditz trinko edo sintetikoekiko joera ia neurotikoa aipa daiteke.
A. Ia hogei urte pasa izanak zaildu egin al du biltze kan hau?
J.A. Beno, lana izugarria egin dugu batera eta bestera deika, jendearekin hitz egiten... Baina idazlan gehienak Eustakioren koinatak zituen bilduak eta berari esker jaso ahal izan ditugu. Hala ere, azken boladan idatzi zituenetatik batzuk bildu ahal izan ditugu, baina oraino besteren arrastorik izan ez badugu ere. suposatzen dugu agian interesgarrienak izan zitezkeenak falta direla.
Ritxi Lizartza

GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARANO2
PertsonaiazARANO2

Azkenak
2025-01-14 | Leire Ibar
Gernikako mugimendu feministak salatzailea babestu du Mario Lópezen aurkako epaiketaren lehen egunean

Gernikako saskibaloi taldeko entrenatzaile ohiaren aurkako epaiketa hasi da astearte honetan Bizkaiko Auzitegian. Fiskaltzak 14 urteko espetxe eskaera egin du, eta akusazio partikularrak hamazortzikoa, sexu abusuak leporatuta. Lópezen defentsak adierazi du entrenatzaile... [+]


Hilberria
Mixel Aire Etxebarren ‘Xalbador II’ zendu da

81 urterekin zendu da. Bere aita Fernando Aire 'Xalbador' bezalaxe, bertsolaria eta artzaina izan zen Mixel Aire.


2025-01-14 | ARGIA
Ikamak grebara deitu ditu ikasleak martxoaren 20an, “faxismoa borrokatuko duen olatua osatzea” helburu

Behar dugun hezkuntzarako, independentzia! lelopean deitu du grebara Ikamak unibertsitateetan, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan eta Lanbide Heziketan. Datozen asteetan iragarriko dituzte greba deialdiari lotutako mobilizazioak.
 


2025-01-14 | Leire Ibar
Libreki esan ahalko da Instagram eta Facebooken emakumeak “objektuak”, LGTBIQ pertsonak “gaixo mentalak” eta migratzaileak “gaizkileak” direla

Metaren buru den Mark Zuckerberg-ek adierazpen askatasunaren izenean eta erroetara itzultzearen izenean, immigrazioa, generoa eta sexu-orientazioa bezalako gaien aurkako zentsura kentzeko neurriak hartu ditu. Trumpekin elkarlanean arituko dela adierazi du eta... [+]


Oxfamen txostena
Munduko %1 aberatsenek urteko lehen hamar egunetan gainditu dute karbono isurien urteko kuota

Munduko populazioaren ia erdiak baino bi aldiz gehiago kutsatzen du aberastasun gehien pilatzen duen %1ak. Munduko aberatsenek hamar egunetan isuri duten kantitatera heltzeko, ia hiru urte beharko lituzke munduko aberastasunaren eskalan erditik behera dagoen herritar batek.


2025-01-14 | Euskal Irratiak
Urteko lehen maskarada eskaini dute Altzai-Lakarriko gazteek

Basabürüako ibar eskuineko gazteek lehen maskarada arrakastatsua eman dute igandean, Lakarrin.


2025-01-14 | Xuban Zubiria
Odolaren Mintzoa musika taldea
Badator agurra, mintzoak jarraituko du

17 urteko musika ibilbideari itxiera emango dio Odolaren Mintzoak hilaren 25ean Usurbilen eskainiko duen kontzertuan. Amaiera kontzertuaren inguruan egun osoko egitaraua antolatu dute. Bidelagun izan dituzten herriko taldeek hartuko dute oholtza: Rukula, Ameba, Viafara edota... [+]


2025-01-14 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Groenlandia: betiko inperialismo kolonialista berriro ate-joka datorkigunean

Pitzatu samar dagoen astakirten baten ateraldia bailitzan hartu zen –Europan batik bat, baina baita gainerako bazterretan ere– 2019ko abuztuan Donald Trump, AEBetako presidenteak Groenlandia erosteko azaldu zuen asmoa.


Pentsiodunek haien gutxieneko diru sarrerak SMIaren parekoak izatea eskatuko dute Eusko Legebiltzarrean

Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak herri ekimen legegilea aurkeztuko du Gasteizko ganberan. Apirilaren 24ra arteko epea ipini dute sinadura gehiago biltzeko, eta dei egin diete Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan erroldatutako 18 urtetik gorako pertsona guztiei. Hiru... [+]


2025-01-14 | Leire Ibar
Israelek Gazan zuzenean hildakoak 64.260 izan direla estimatu dute The Lanceteko ikerketa batean

Gazan 2023ko urria eta 2024ko ekaina artean Palestinako Osasun Ministerioak adierazitakoa baino %40 hildako gehiago izan direla azaldu dute The Lancet aldizkarian argitaratutako ikerketa batean. Zuzeneko heriotzak soilik hartu dituzte kontuan azterketan, hau da, bonbaz edo tiroz... [+]


Hezkuntza politiken “noraeza” geldiaraztea helburu duen taldea sortu du hainbat irakaslek: “Burokrazia jasanezina da”

HezkuntzArtea Irakasleen Elkargunea sortu du EAEko irakasle talde batek. Hezkuntza politiken “noraeza” salatu nahi dute, politika horiek etengabeko metodologia berrietan, “burokrazia ikaragarrian” eta IKTen “erabilera zentzugabean”... [+]


2025-01-14 | Sustatu
“Dragoi Bola” maratoia, atalak Makusin ikusgai jarriko dituztela ospatzeko

"Dragoi Bola" maratoia egingo da EITBren Bilboko egoitzan datorren larunbatean urtarrilak 18; 16:00etatik 21:00etara. Motiboa da Dragoi Bola euskaraz bikoiztuaren atalak Makusi plataformara iritsiko direla, euskaraz eta doan, ostiralero atalen batzuk gehituz joango... [+]


Asier Cabodevilla (AZ Ekimena)
“Auzoa indartzen segitzeko proiektua da Jantoki Herrikoia”

Iaz jarri zuten martxan lehenengoz Alde Zaharrean Jantoki Herrikoia. Auzokoak elkartu eta mahaiaren bueltan konpainian bazkaltzea da gakoetako bat. "Auzotarrak elkarren artean ezagutu eta komunitatea sortzea da gure nahia", azaldu du AZ Ekimeneko kide Asier... [+]


2025-01-14 | UEU
Naiara Martin Gomez
“Haurrak komunitateko parte direla aitortzeko helduak atzerapauso bat eman behar du”

"Nola sustatu haurren parte-hartzea ekintza komunitarioen bitartez" ikastaroa emango du otsailean Iruñean Naiara Martin Gomezek (Elgoibar, 1982). Pedagogian graduatua da eta Atxutxiamaika Saileko arduraduna. Izen-ematea irekita dago UEUren webgunean. Ikastaroaz... [+]


Instagrameko ‘Denuncias Euskal Herria’ kontuak sexu erasoen ia 500 testigantza jaso ditu azarotik

Indarkeria matxistari buruzko testigantzak jasotzeko Instagram kontua 2024ko azaroan jarri zuen abian emakume talde anonimo batek. Espainiako Estatuan Cristina Fallarás kazetariak abiatutako #Cuentalo egitasmoan oinarritu dira. Emakumeek, testigantza anonimoen bidez,... [+]


Eguneraketa berriak daude