«Amerikan, Expo gisako gauzak zuriei bakarrik interesatzen zaizkie»


2021eko uztailaren 19an
Xabier Lopez Mendizabal, "Amerika eta Euskaldunak" batzordeko kideari elkarrizketa
Xabier Lopez-Mendizabal, «Amerika eta Euskaldunak» batzordekoa
«Amerikan, Expo gisako gauzak zuriei bakarrik interesatzen zaizkie»
Duela bost mende Amerika aurkitu zutela eta, Euskal Herrian batzorde bat sortu zen kontinente hartan ibilitako euskaldunen eragina aztertzeko. Batzorde horretako partaide den Xabier Lopez Mendizabalen hitzak ekarri ditugu ARGIAra.
ARGIA. "Amerika eta Euskaldunak" batzardeak Juan de Garay, Instituto eusko-argentinarraren ordezkari gisa zaude. Erakunde horren ezaugarriak azal iezazkiguzu.
LOPEZ-MENDIZABAL. Hemen 140 bazkide inguru ginen, baina Margarita Imaz lehendakaria hil zenetik nahiko geldirik dago. Argentinan indar handiagoa du, lauehun bazkide inguru dira. Garrantzi handiko jendea. Orain adibidez, euskal liburuaren erakusketa bat antolatu berri dute. Argentinan bizi diren hirugarren eta laugarren belaunaldiko euskaldunak dira. Gu bezain euskaldunak dira edo askotan gehiago. Espainiar, turkiar, arabiar eta italiarrengandik bereizi nahi dute. Orain beste elkarte bat ari gara bultzatzen Donostian, Argentinar Etxea. Hirurogeitamar bat gara, gehienak duela urte gutxi hona lanera etorritako argentinarrak. Maiatzaren 24ean, hango jai nazionalaren bezperan, Zizurkilen bilduko gara "asado criolo" bat egiteko.
A. Noiz eta nola sortu zen "Amerika eta Euskaldunak" batzordea?
X.L.M. Duela lau urte. Neri Juan de Garay Institutoko ordezkari gisa deitu zidaten, Argentina eta Uruguayko gauzez dakidanagatik. Hamabost-hamasei ordezkari ginen hasieran: RSBAP, BBV fundazioa, EHU, Deustuko Unibertsitatea, Donostia eta Gasteizeko Merkatal Ganbarak, Eusko Jaurlaritzako Industria, Komertzio, Kultura eta Hezkuntza Sailak, Bizkaiko Bolibariana elkartea (gurea bezalakoa, baina Venezuelako gaiez arduratzen dena). Gehienak Amerikaz oso gutxi zekiten. Orain zortzi bat gelditzen gara.
A. Zein da batzorde horren eginkizuna?
X.L.M. Urtero diru kopuru bat dugu aurkezten diren proiektuen artean banatzeko. Hasieran, Deustutik eta EHUtik barra-barra etorri zen jendea beka eske. proiektu asko ez ziren batere interesgarriak, beste batzuk bai. Onartu eta lagundu ditugun asko daude: iaz Venezuelako Andeetan espeleologia egiten aritu zirenak informazio zabala ekarri dute, XVIII eta XIX mendeetako euskal migrazioaz ikerketa sakon bat egin da, Baztan eta Iparraldeko artzainek zuhaitzetan egindako idatziez beste lan bat egin da, Xabi Otero argazkilariak liburu bat egin du Labrador lurraldean ibilitako euskal arrantzaleez, Iñaki Zumalde ETBrako bideo batzuk ari da egiten, Fermin Leizaola eta Miren Egaña toponimia aztertzen ari dira, Lope de Agirreri buruzko komikia, filme bat ere egin da. Serioa eta aberasgarria iruditzen zaiguna onartu egiten dugu. Lana polita da. Guztira 30-40 liburu argitaratuko direla uste dut.
A. Abenduan batzordea desegingo da. Egindako lanak izango al du jarraipenik?
X.L.M. Batzordean gelditu garen azkenoi pena iruditzen zaigu urtea bukatzearekin lan hau uztea Amerikako gaiez aholkulari gisa edo jarraitzea gustatuko litzaiguke, bostgarren mendeurrena alde batera utzita.
A. Eta zer iruditzen zaizkizu Amerikako aurkikundearen bostgarren mendeurrena ospatzeko antolatutako ebitaldiak?
X.L.M. Diru asko gastatu da Sevillako Expon. Amerikan zuri asko dago eta besteen eskubide berdinak dituzte. Indigenak berriz oso umilak dira eta behartsuak. Indio enpresariorik edo aberatsik ez duzu ezagutuko. Euskaldun asko ere pobre bizi da Venezuelan eta Argentinan. Zuriek agintzen dute luralde guztiak indioei kentzen joan direlako eta Europara begira bizi dira, horiei baino ez zaizkie interesatzen Erakusketa Unibertsalaren moduko gauzak. Duela urtebete egon ginen ikusten. Enpresa handien pabilioi asko gerorako geldituko dira. Hori ondasun bat izan daiteke hangoentzat. Andaluzian ez dago lan asko eta begiak irekitzeko aukera izan daiteke.
Joxemi Saizar
48-49

GaiezKulturaKulturgintz
PertsonaiazLOPEZ1
EgileezSAIZAR2Kultura

Azkenak
2024-10-17 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez die etxebizitza-alternatibarik eskaintzen Gasteizen dauden Gazako bost familiari

Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]


2024-10-17 | Hiruka .eus
Lan-esplotazioa eta sexu-erasoak egotzita atxilotutako pertsonen taberna margotu dute, Getxon

Hainbat emakume-langile esplotatu eta horiei sexualki eraso egin dieten jabeen taberna pinturaz margotu zuten ezezagunek domeka gauean Getxoko Areeta auzoan. Pinturaz gainera, aldarri bat ere margotu zuten ondoko horman: "Erasoen aurrean klase batasuna".


2024-10-17 | Cira Crespo
Herriaren ahotsa onartuko duzu

Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]


Lanaldi murrizketaren aurka agertu da Carrefour, Ikea eta Eroski parte dituen banaketa-enpresen elkartea

Espainiako Lan ministro Yolanda Diazen proiektuaren aurka agertu da Banaketa Enpresa Handien Elkartea (Anged): "Joko-arauen aldaketa" ez du onartzen.


Adur Larrea eta Gorka Bereziartua
“Haurrek errazago barneratzen dute magia eta ezustekoa”

"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]


2024-10-16 | Leire Ibar
TikTokek bazekien neska nerabeak gizonezkoen aurrean diru truke biluzten zirela

TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]


2024-10-16 | Julene Flamarique
Italiak lehen migratzaileak deportatu ditu Albaniara eta Von der Leyenek ekimena Europa osora zabaltzea proposatu du

Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]


2024-10-16 | Iñaki Murua
On Ángel!

Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!

Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]


Tlatelolcoko sarraskiaren aitortza

Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]


Merkatu librearen mitoa

Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]


Hezitopia dinagu zain

Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]


2024-10-16 | Edu Zelaieta Anta
Bira osoa

Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]


Popuerzakoa

Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]


Abdallah: Israelen lagun amerikarrek kartzelan hilik nahiko luketen libanoarra

Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]


Eguneraketa berriak daude