Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

asteartea 2025eko urtarrilaren 21ean

"Bada benetazko euskal zinema bat, baina oraindik gorpuztu gabekoa"

2021eko uztailaren 23an

Patxi Bisquert-ekin bere lanaz
PATXI BISQUERT
"Bada benetazko euskal zinema bat, baina oraindik gorpuztu gabekoa"
Euskal zinemagintzak eman duen aurpegirik ezagunenetarikoa da Patxi Bisquertena. Iragan bereziko gizona, bere gartzelako urteek ireki zizkioten ikuskizunen munduko ateak. Nork esan arraultzak saltzen ziharduen gazte hari filme anitzen protagonista papera berarentzat izango zela? Proiektu berri askorekin, eta bide berriak jorratu asmoz azalduko zaigu ondoko elkar hizketan.
ARGIA. Nola sartu zinen zinema munduan? Zer dela eta hasi zinen?
PATXI BISQUERT. Ni ez nintzen sartu, sartu egin ninduten. «Segobiako ihesa» filmea zela eta, Angel Amigok deitu zidan. Berak idatzi zuen liburua, eta produktorea ere bazen. Jende berria nahi zuten, ahal bazen ihes hartan parte hartu zuen norbait.
Argazki batzuk ateratzera etorri ziren Gasteizera, eta gero bideo frogak ere egin zizkidaten, eta horrela hasi nintzen. Horregatik esaten dut kasualitatez hasi nintzela zinema munduan. Inoiz ez nuen pentsatu horrelakorik egitea. Zinemazalea nintzen, baina ikusle gisa. Ez zitzaidan inoiz otu lankidetzat hartzea.
A. Baina gero jarraitu egin zenuen filmeetan parte hartzen.
P. B. Bai. Jarraipenik izateko esperantzarik gabe egin nuen nere lehen paper hura, bizi izandako gertakizunak zirela eta deitu bait zidaten, baina handik bi urtetara produktora berdinekoek deitu zidaten beste filme bat zela eta. Hasieran «El navarrazo» izenburuarekin joatekoa zena eta azkenean "Albaniako konkista" bezala ezagutarazi zena. Hor ere papertxo bat eskaini zidaten. Horren ondorioz, ni neu hasi nintzen mentalizatzen nolabait hori nere lanbidea izan zitekeela.
A. Eta izan al daiteke aktore lana lanbide on bat gaur egun?
P.B. Ez. Lan eskasia izaten da beti. Oso lan gutxi egiten da. Izan dezakezu bolada nahikoa ona, baina ez pentsatzen den bezain oparoa. Adibidez ni, azken zortzi bederatzi urteetan, lan gehien egin dudan urtea 85a izan da, eta bertan larogei egun besterik ez ditut pasatu lanean.
Ondorengo urteetan hogei hogeitamar egunetan egin dut lan bataz beste. Oso lanbide eskasa da, beraz.
A. Hala ere jarraitu egiten duzu horretan. Betirako jarraitzea espero al duzu?
P. B. Auskalo! Ez, nik beste zeozer egingo dut zinema mundutik kanpo.
A. Eta zer egiten duzu aktuatzen ez duzunean?
P.B. Batzuetan idatzi... iraun, besterik gabe.
A. Egokia al da euskal zinemaz hitzegitea? Benetan existitzen al da?
P.B. Bai, bada benetazko euskal zinema bat. Baina oraindik gorputzik gabekoa, hastapenetan bait gaude. Ez dago azpiegiturarik. Jende aldetik bai, azken hamar urteetan hainbat teknikari atera dira, aktoreak...
A. Eta zerk huts egiten du orduan?
P.B. Euskal zinemaren inguruan beharrezkoa den industria eza da huts egiten duena. Urtero bi filme egiten dira normalean, eta urtea oso ona bada, bost. Baina horrek ez du jarraipenik izaten, eta inguruko industriarik ez da eratzen. Jendea bakarrik ez da nahikoa industria hori sortzeko. Dirua ere beharrezkoa da, eta jendea zinemaren errentagarritasunaz jabetzea da falta dena.
Horretaz konturatu direnak gutxi izan dira, eta inoiz ez da benetan bultzatu industria hori, laguntza txikiak eskaintzea besterik ez da egin. Estatu mailan ere beste hainbeste gertatu da.
A. Eusko Jaurlaritzatik ere orain dela gutxi iragarri dute ez dela diru laguntzarik egongo datorren urtean.
P.B. Horretan ere ikusten da eredu txarrak beti jarraitzen dituztela. Estatu Espainiarrak ere izugarrizko murrizketak egin zituen bere aurrekontuetan ikuskizunen sailan, eta EuskoJaurlaritzak ere berdin egin du. Hor ikusten da nolabait zer nolako sentsibilitatea eta gogoa dagoen instituzioetan gauza hauek bultzatzeko.
A. Baina badira zenbait pertsonaia ere diru laguntza instituzionalen aurka daudenak. Zein da zure iritzia?
P. B. Ez zait gaizki iruditzen hasten den jendeari laguntzea, baina konsagraturik dauden zuzendarien filmeei dirua ematea astakeria bat iruditzen zait. Hori da estatu mailan egiten dena, eta onartu ezina dela uste dut. Hastapenetan dirua behar izaten da, baina gero, ospea lortu ondoren, bakoitzak bilatu dezala behar duena. Diru laguntzak onak dira berez, baina hemen gaizki banatzen dira.
A. Eta bitartean, euskal aktore, zuzendari, teknikari eta abarrek kantorako bidea hartzen dute...
P.B. Bai, han ere gosea pasatzera. Lehen eta oraingo zuzendari guztiak Madrilera joan dira. Pedro Olea, Eloy de La Iglesia, Victor Erice... denak hemendik kanpo joan beharrean ikusi ziren filmeak egin ahal izateto. Gaur egun beste hainbeste gertatzen da, baina zazabalagoa da oraindik taldea, aktoreak eta teknikariak ere kantora joaten bait dira.
Baina ez pentsa kanpoan ere gauzak errazak direnik. Gehienek lanik gabe jarraitzen dute.
A. Zinema kataluinarra Madrileko giroa baino gehiago ezagutu duzu. Nolakoa da hango zinema mundua?
P, B, Ezberdina da. Beste ikuspegi bat dute. Agian euskaldunok lortu ez duguna. Kataluinarrek beraien zinema propioa egin dute, estatu mailan ez izan arren harrera handirik. Mediterranio inguruan bakarrik ikusten da. Hortik kanpo oztopo asko izaten ditu zabaltzeko.
Pertsonalki, euskaldunok mentalizatu ez garen gauza batez mentalizatzea lortu dutela kataluinarrek uste dut. Zinemak dirua ez dietela emango uste dute, baina jarraitu egiten dute. Zinema krisian egon arren, Kataluinan ez da hainbeste nabaritzen kultura bezala landuz jarraitu egiten bait dute.
A. Laburmetraietan ere hartu izan duzu parte. Oso desberdina al da, luzemetraiekin gonbaratuz?
P,B, Ez. Somatzen den desberdintasun bakarra ez duzula kobratzen da. Gainera, ilusioa askoz ere handiagoa da. Laburmetraiak egiten dituen jendearentzat hasierak dira, eta ilusio handia izaten dute. Gogoz egiten dituzte gauzak. Luzemetraietan hainbeste somatzen ez den zentzu bat dela uste dut. Kutsatu egiten naute ilusio eta gogo horiekin. Lan aldetik berdina da.
A. Zure azken lana zineman "Off-eko maitasuna"n izan da. Koldo Izagirreren lehen luzemetraia da hau. Zer nolako espérientzia izan da zuretzat?
P.B.- OSO polita. Oraindik ez dut osorik ikusi, baina ikusi dudan gutxia pentsatzen nuen baino askoz ere politagoa da irudiz. Gidoia irakurri nuenean asko gustatu zitzaidan, baina errodatzeko orduan ez nuen oso garbi ikusten. Irudiak ikusterakoan gauza polit bat bezala ikusi nuen. Gainera, oso erreflexiboa da filmea, eta hori eskertzekoa da gaur egungo gizarte honetan. Oso kritika gutxi egiten da gaur egungo zineman, azkeneko hamarkada honetan batez ere, eta filme honek bide hori jorratzen du berriro. "Ke arteko eguna" izan zen era horretakoa nolabait, eta "Off-eko maitasuna"k gehiago sakontzen du. Mentalitateak astindu nahi ditu, eta lortzen badu, nahikoa. Gainera, Berlineko Zinemaldira eramatea lortzen badugu, ezin hobeto.
A. Telebistarako ere egin izan dituzu zenbait gauza. Azkena, "Terranova" izeneko produkzioan, orain estreinatuko dena ETBn. Nolakoa da seriea.
P.B. Ez dut ikusi oraindik. Baina txarra izan behar du benetan oraindik ez badute estreinatu, ez duzu uste?
A. Zinema, telebista... antzerkia babarrik falta zaigu aipatzeko. Oraindik ez duzu eskenarik zapaldu, baina baduzu proiekturen bat, ez da hala?
P.B. Bai, ilusio handiak dauzkat jarrita proiektu honetan. Bi antzezle bakarrik izango gara, ni eta neska bat. Neskak pertsonaia guztiak egingo ditu, emakumea, haurra eta gizonarena, nerea ezik. Oraindik ez dugu aurkitu aktore egokia, baina argi daukagu norbait ezezaguna eta berria nahi dugula. Eta gero ni. Oraintxe bukatu dugu gidoi liburua euskaratzen, eta datorren urtean estreinatzea espero dugu.
A. Eta zergatik hain berandu antzerkia?
P.B. Beno, gogoak nituen azken urte hauetan antzerkia egiteko. Pare bat proposamen ere egin zizkidaten, baina ez ziren aurrera atera zenbait arazorengatik. Egia esan, beti nahiago izan dut zinema, baina aktorea izanik, ematen zidan zirrara piskat ere antzerkia egiteak. Badakizu, beti esaten da benetako aktore bat antzerkian ongi moldatu behar dela, eta erronka bezala hartu nuen. Ez jendeagatik bakarrik, nigatik bereziki. Neure buruari erakutsi behar diot antzerkia egiteko gai naizela. Pena izan zen lehen proposamenak ez gauzatzea.
Ignacio Amestoik esan zidan Euskal Herriari buruzko istorio bat idatzi nahi zuela pertsonaia bat hartuz haritzat. Eta hemen dago jadanik. Ikuskizun musikala izango da, zortzi kantarekin, talde desberdinek egingo dituztenak. Hasiera batean Oskorrik egin behar zituen denak baina gero talde gehiagok hartuko dute parte. Hala ere, ez nago oso lasai. Agian azken momentuan ezin izango dut hainbeste jenderen aurrean fitsik ere esan. Baina saiatuko gara.
A. Eta zein izango da antzezlanaren haria?
P.B. Hasiera batean nahi genuen, jesuiten mundua harturik ardatz bezala –Loiolako Inazio eta Ellacuria batez ere–, erreflexio bat egitea Euskadiri buruz. Baina gero, idazten hasi ginenean, gehiago joan ginen pertsona batengana hurbiltzen, eta hori ni naiz. Nik nahiko istorio berexia izan dut jaiotzetik, eta nere mundu hori piska bat harturik, erreflexio hori egin dugu. Hasierako jesuitak ahaztu eta ni izan naiz ardatz nagusia.
A. Kritika falta aipatu duzu lehen egungo zinemaz hitz egiterakoan. Hori gizartearen islatzat hartzen da. Nola ikusten duzu euskal gizartea?
P.B. Oso konformista bihurtu da, batez ere azken hamar urteetan. Ez da gauzak galtzea, baizik eta jendea nazkaturik dagoela. Eta nazkatutakoan jendeak «bakean utz iezadak!» esaten du. Lehen ez. Jendeak parte hartzen zuen nazkatzen zuten gauzak aldatzeko.
A. Eta giro politikoa?
P. B. Benetan uste dut nahiz eta garai bateko konortea galdu izan Euskal Herriak, oraindik ere mantentzen dela betidanik geurea izan den elkartasun sentimendua. Gizarteak bultzatzen dituen ideiak oso desberdinak izan arren, oraindik ere jendea mugitu egiten da. Mlendeurrena dela eta, Golkoko gerra dela eta, Sahara dela eta... talde eta elkarte asko sortzen dira, eta horrek esan nahi du oraindik herria bizirik dagoela.
Nahiz eta kritika piska bat galdu, gurekikoa batez ere, Euskal Herriak beti izan duen elkartasun hori ez da galdu. Medioek ere asko laguntzen du giro hau mantentzen. Telebista, adibidez, batzokien komunikabidea da.
Hala ere sentsibilitatea mantentzen dugu oraindik, eta hori ona da. Garrantzizko gauzak ez ditugu oraindik galdu, herri libertarioa izaten jarraitzen dugu. Agian ez dugu inoiz lortuko askatasuna, baina herri askea gara. Herri bezala ez dugu inoiz izan entitate politikorik, baina unibertsalak gara.
A. Zu preso ohia izanik, nola ikusten duzu gaur egungo euskal presoen egoera?
P.B. Batez ere zaila. Nahikoa gogorra. Egoera oso desberdina delako batez ere. Gu gartzelan geundenean, adibidez, bagenekien Franco hil egingo zela noizbait, eta egun horretan gu kaleratu egingo gintuztela, baina orain ez dute horrelako erreferentziarik barrukoek. Eta horroxegatik askoz ere zailagoa egingo zaie harruan egotea. Moral aldetik, erreferentzia hori ez izateak, bere pisua duela uste dut.
Beste alde batetik, gizartea nola dagoen eta nola mugitzen den ikusirik, ez da oso etorkizun alaia ikusten, baina hor lan sakon bat dago, egin beharrekoa, eta uste dut ari direla gauza onak egiten. Azken aldian eratu den Senideak, adibidez. Baina argi daukat egoera ez dela egun batetik bestera aldatuko. Negoziaketa orokor baten barnean konponduko da arazo hori, eta hori da bultzatu behar dena, sektarismoak baztertuz.
Amagoia Iban

NORTASUN AGIRIA
1952an jaio zen Zizurkileko Fraisoro umezurztegian
Bost urte zituenean ezagutu zuen bere ama, eta aita ez du inoiz ezagutu
Gasteizen bizi da 18 urte zituenetik
Zinema egin baino lehen tailer batean egin zuen lan, liburuak saldu zituen gero eta granja bat ere izan zuen
Loiolako Inazio edo antzeko pertsonaia mistikoren baten papera egitea nahiko luke
Edozein zuzendarirekin lan egingo lukeela dio, Pedro Masorekin ez
28-32

GaiezKulturainemaAktoreakBISQUERT1
GaiezKulturaAntzerkiaAktoreak
PertsonaiazBISQUERT1
EgileezIBAN1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

Mikel Garcia Idiakez

Hezkuntza politiken “noraeza” geldiaraztea helburu duen taldea sortu du hainbat irakaslek: “Burokrazia jasanezina da”

Mikel Garcia Idiakez

Aroztegia: sorgin ehizari stop

Estitxu Eizagirre

‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Lander Arbelaitz Mitxelena

Baztango aroztegiko zazpi auzipetuek dei egin dute otsailaren 1eko manifestaziora joateko

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Azkenak

2025-01-21 | ARGIA

3x16: Donostiako hiru gauzatxo

MULTIMEDIA - Oroimen Histerikoa

2025-01-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Baztango aroztegiko zazpi auzipetuek dei egin dute otsailaren 1eko manifestaziora joateko

“Talde kriminal antolatu bat izatea eta derrigortze eta bortxa delitu larriak egin izana” egozten diete Espainiako fiskaltzak eta obraren enpresa arduradunak. Zehazki, 20 urteko kartzela zigorra eta 56.000 euro eskatu dituzte zazpi herritar horientzat.

2025-01-21 | Julene Flamarique

2024. urtean biolentziak “areagotu” direla ondorioztatu du Talaia Feministak

Lau ardatz nagusiren inguruan egin dute 2024ko azterketa: indarkeria matxista; lurraldea; gerra eta gatazka armatuak; eta eskuin muturra. Euskal Herrian “erresistentziak metatzea” funtsezkoa dela ondorioztatu du Talaia Feministak, eta analisiaren sozializazioaren... [+]

2025-01-21 | ELA sindikatua

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxaldek gutxieneko soldata propio baten aldeko bidea ireki dute

2025-01-21 | Imanol Kañamares Muguerza

50 urte Potasaseko grebatik

Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]

2025-01-21 | Ana Gorostidi Pagola | Xabier Sarasua

Industria militarraren konbertsioa, behar etikoa

Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]

2025-01-21 | Euskalerria irratia

Oibarko ikastetxe publikoak D eredua izango du

Hezkuntza Departamentuak Oibarko ikastetxe publikoan D eredua ezarriko dutela iragarri du. Hilabeteetako protesten ondoren, euskarazko lerroa ezartzea lortu dute.

2025-01-21 | Mikel Aramendi

ANALISIA

Joe Biden eta Marcus Garvey: barkamenak barkatzailea itsusten duenean

Bere agintaldiaren azken egunetan Joe Biden AEBetako presidenteak egikaritu duen barkamen-zaparrada historikoak zeresanik eman behar luke, halakoen onuradun ezagunenetako batzuen kasuan behintzat ezinbestez egin beharko litzatekeen irakurketagatik. Edo ez al da justiziaren... [+]

2025-01-21 | Oinharri eskola

Oinharri eskola - Formakuntza politikorako gure metodoa

MULTIMEDIA - erreportajea

2025-01-21 | Hala Bedi

Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]

2025-01-21 | Irutxuloko Hitza | Beñat Parra | Sara Ibarguren

Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.

2025-01-21 | Mikel Garcia Idiakez

Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]

2025-01-21 | Ana Galarraga | Elhuyar

Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.

2025-01-20 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Larrialdi egoera Mexikorekin mugan: migratzaileen aurkako ehiza abiatu du Trumpek

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela promestu du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]

2025-01-20 | ARGIA

Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.

Eguneraketa berriak daude