«Kanpotik ez dugu ezer ekarri behar, bertan duguna hori bezain ona delako»


2021eko uztailaren 20an
Hilario Arbelaitz sukaldariarekin
HILARIO ARBELAITZ
«Kanpotik ez dugu ezer ekarri behar, bertan duguna hori bezain ona delako»
Aurtengo Espainiako Sari Nazionala jaso du Hilario Arbelaitzek, gastronomia alorrean. Oiartzungo Zuberoa jatetxeko sukaldariak negozio familiarra hartu zuenetik, Zuberoa baserriari eta euskal sukaldaritza zaharrari zenbait berrikuntza egin dizkio. Gastronomiako kritikoen iritziz, Zuberoa, Arzak eta Bulli dira Estatu espaniarrean jatetxerik onenak. Arbelaitzen ustez, 20 urteko lanaren emaitza litzateke.
ARGIA. Nola eta noiz hasi zinen sukaldari bezala?
H. ARBELAITZ. Horrek zerikusi handia du gure baserriaren historiarekin. Zuberoa baserria Oiartzungo zaharrena da, 600 urte inguru izango ditu. Ni jaio nintzenean baserriaren zati txiki bat taberna zen eta bertan lau bost mahai zeuden. Auzoko jendearen biltokia zen eta asteburuetan kazuelak eta bazkariak amak eta izebak prestatzen zituzten. Baserrian izaten genituen sagardoko bi bat kupel jendea animatzeko eta zentzu honetan 20 bat urtetan ekin genion. Ikasketak amaitu nituenean, anaia zaharrena nintzenez ama eta izebarekin sukaldean gelditu nintzen eta duela 20 urte erretegi bezala hasi ginen, egunero bazkariak ematen, jantokiak handitzen eta abar. Garai horretan, sukaldaritza zaharra ikasten hamar bat urte eman nituen, eta gero nere kontu liburuak begiratu eta euskal sukaldaritza berriaz arduratu nintzen. Horrela hasi nintzen gauza berriak egiten, beti ere, neretzat oinarrizkoa izan den sukaldaritza zaharra ahaztu eta utzi gabe. Gaur egun, nere kartan dauden platerek fonna edota itxura modernua izan arren, sukalde zaharrean oinarrituta daude.
A. Lanbide hau ikasteko modu asko daude baina, zein da zure ustez eman behar diren pausoak?
H.A. Dudarik gabe, mutil neska gazteak sukaldaritzako eskolara joan behar du. Ni ez nintzen joan baina gaur egun funtsezkoa da titulua izatea, bazter guztietan eskatzen bait dituzte. Gero, posible da, jatetxean asko ikastea baina merezi du behetik hasi eta eskolara joateak.
A. Eta atzerrira joatea?
H.A. Ikastera joateak merezi du baina, adibidez, ni hasi nintzenean ere kanpoko platerak ekartzea merezi zuela pentsatu nuen baina gaur egun atzerrira banoa, denbora gehiago emango dut platera nere sukaldaritzara nola moldatu pentsatzen. Ez du pena balio hemengo sukaldaritza nahasteak, adibidez, frantses sukaldaritzarekin. Posible da lagungarria izatea baina ez da inoiz plater berdina egin behar. Parisera joan, hona etorri eta berdina jatea izugarrizko huts egitea da. Joatea ondo dago, ikastea ere bai, baina gero guk daukagunari moldatu behar dugu.
A. Esan dezakegu, orduan, zure teknika kulinarioa sukaldaritza zaharra dela. Ez al duzu sukaldaritza berririk erabiltzen?
H.A. Bai. Oinarria sukaldaritza zaharra izan arren, leunketa edo akabatua gaur egungoa da, modernoa esan dezakegu. Teknikak balio du baina sukaldaritza zaharra ere errespetatzen badugu. Sukaldaritza berriaren teknika batzuek zaharra hobetzen dute. Adibidez, gauzak gutxiago egosten edo egiten dira, zaporea mantentzen bait da. Hau barazkien kasua da. Zaporea ez dute galtzen, kolorea ere ez eta bizitasun hori, gero, platerean nabarmentzen da. Dena ez da modu klasikoan egiten, teknika berriak balio du plateren presentziak garrantzia duetako, baina aintzineko zaporea galdu gabe ekin behar diogu horri.
A. Beti pentsatu dugu Euskal Herriak itsasoarekin duen gertutasanagatik, arraina zela euskal sukaldaritzaren ezaugarria. Horrek mito bat sorrerazi du, ez?
H.A. Bai, baina, zentzu honetan euskal sukaldaritza berriak bideak zabaldu ditu. Aukera berriak eman ditu, sukaldaritzatik gauza berriak eskaintzen direlako eta, jatetxeetan jendeak plater berriak dastatzeko aukera duelako, arrainetik aparte. Denok dakigu arraina oso ona dela eta zorte handia dugula guk hemen dugun arraina izateagatik, baina beti arraina jatea ez da posible. Barazkiak hor daude eta aukera asko eskaintzen dute. Haragiarekin berdin. Plater izugarriak egin litezke.
Euskal sukaldaritzak ate asko zabaldu ditu eta frogatu du bertako jeneroarekin ere, plater onak egin litezkeela. Arraina ez dugu baztertu baina gainditu bai behintzat.
A. Euskal produktuen inguruan ere eztabaidas sortu da, atzerritik datozen produktuak merkeagoak eta hobeak omen direlako. Euskal lehengaiak erabiltzearen alde zaude?
H.A. Nik erabiltzen ditudanak denak, bertakoak dira. Adibidez, barazkiak Oiartzungo baserrietatik hartzen ditugu. Kanpoan egiten diren gauza berdinak egitea posible dugu. Ez du merezi Frantziara joateak hemengo lehengaiak onak izanda.
A. Euskal Sukaldaritza berriaz ari zinela eztabaida sortu da kontzeptu horren inguruan. Ez al da sukaldaritza zaharraren garapena?
H.A. Eztabaida sortu da ona den edo ez den ingurnan. Sukaldaritza zaharra ondo egiten bada ona da, baina gaizki egiten bada hura ere ez da ona izango. Euskal sukaldaritza herriaren inguruan berbera gertatzen da. Ondo ez bada egiten, ez da sukaldaritza berriaren errua, ondo ez delako egin baizik. Bide horretatik eskertzekoa da euskal sukaldaritza berriak Euskal Herritik kanpo eman duen irudi ona. Orain arte, gure sukaldaritza atzerrian ezezaguna zen, gaur egun eta berritasun honegatik aukera onak zabaldu dira, sukaldaritzari eta bertan lanean ari garenei ere.
Esportazio hau onuragarria izan da denontzat. Sukaldaritza esportatzeaz aparte, bertan ikasten dutenei ere lan aukera gehiago zabaldu dizkie. Lan postuak sortzen baditu, ari den bezala, hemengo gauza on bat zabaldu badute, eta hemengo hori ondo zabaltzen badute, nik uste dut, hor oso lan handia egina dagoela.
A. Dena den, euskal sukaldaritza berria goi mailako sukaldaritza da, hau da, garestia.
H.A. Goi mailako sukaldaritza esaten denean ez da sukaldea bakarrik kontutan hartzen. Jatetxe horietan zerbitzua hobetzen da, bazterrak txukuntzen dira, harizko mantelak jarri, loreak artifizialak izan beharrean naturalak izaten dira, sukaldean lau izan beharrean zortzi daude... Guzti horrek produktua edo eskaintzén den jeneroa ez du garestitzen, jatetxea azpiegitura bezala garestitzen da. Zoritxarrez, prezio horregatik betidanik etorri zaizun jendeak ezingo du bueltatu, eta ez da zuk ez duzula nahi, baizik eta jatetxearen norabide berria eta zeren bila zabiltzan.
A. Gastronomian eman den beste berrikuntza gida-liburuek hartu duten garrantzia izan da.
H.A. Balio handia dute, batez ere, kanpoko jendearentzat. Inguruan eta Euskal Herrikoek badakite zer jatetxe dauden eta zer sukaldaritza mota egiten den. Horiek ez daukate gida beharrik baina gida hartu eta izarra duen edo ez duen garrantzi handia du kanpotarrentzat. Nik egia esan, ez dut begiratzen gida hau edo bestean zenbat izar ditudan, baina turismoari begira izugarrizko garrantzia hartzen ari da. Gidan agertzea urte askotako lanaren saria izan liteke, lan horren emaitza. Baina onuragarria den bezala kontrakoa ere gerta liteke. Negozioan eragingo du, eta egia da eragin handia dutela eta kolpe morala ere handia izan daitekeela. Beraz, arriskua ere bada.
A. Espainiako Gastronomiako Sari Nazional berria jaso duzu. Zer deritzozu horri?
H.A. Nik egiten ditudan plateren %80 euskal sukaldaritzakoak dira, gainontzekoak gauza berriak dira. Sari hori izaten da Estatu mailakoa eta sukaldaritza guztientzat. Nik sari hau jaso badut, lasaigarri esango nuke saria euskal sukaldaritza berriari eman diotela. Argi eta garbi. Nik egindakoa gustatu zaie eta nere sukaldea euskal sukaldaritza da.

NORTASUN AGIRIA
Oiartzunen jaio zen 1951 n
Normalean, ez da etxeko sukaldean ibiltzen; emaztea haserratu egiten da, dena zikintzen duelako
Batzuetan, plater berriek frogatzeko etxekoek dastatzen dituzte
Zuberoan bera da saltsa guztietako perrexila
Bere sukaldean emakumeak nahiago ditu, lana berdin egin eta garbiagoak direlako
Jatetxean ikatzezko sukaldea erabiltzen du

Myriam Gartzia
34-38

GaiezGizarteaIharduerakSukaldaritz
PertsonaiazARBELAITZ2
EgileezGARTZIA3Gizartea

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude