Irudiaren bilakuntza poesiaren funts


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Joanes Urkijorekin poesiaz
«Berbak legezko aiztoak» poemak kaleratu ditu Joanes Urkijok
Irudiaren bilakuntza poesiaren funts
Kaleratzen duen lehen olerki liburua da, idazle bezala poemekin hasi bazen ere. Bizi duen hiriak sortu irudi eta metaforek surrealismo giroa hartzen dute deblauki idatzitako 23 piezetan. Gustora gelditu da lanarekin.
ARGIA. Urte luzez barne idatzitako olerkiak dira. Zein dute lotura?
JOANES URKIJO. Nik ez nuke esango metodologia orokor bat dagoenik, poema hauek hainbat urtetan zehar idatzitakoak dira, orduan nekez esango nuke urte horietan zehar metodologia nagusi bati heldu diodala. Esan daiteke akaso badagoela gai orokor bat poema guztietan, batzuetan oso agerian, hiri eskergaren gaia, Bilbori buruzko ikuspegi berezi baten gaia, nik Bilbo beti horrela sentitu izan dut gaztetandik, sufritu izan dut horrela eta era berean maitatu izan dut horrela.
A. Homogeneoa ote liburua beraz?
J.U. Gaien aldetik bai. Beste aldetik ere ni nahiko konpultsiboa naiz idazten dudanean eta batez ere poesia idazten dudanean, orduan nik bilketa egin dut paper zaharren artean, eta beharbada hor bai bilketa egiterakoan egin dut estetika edo halako zerbaiten bila ez? Esan dezaket urte horietan zehar bildutako eraginak, usteak, irakurketak eta hor nabari daitezkeela baina oso askotarikoak dira, ez dira mota bakarrekoak, orohar esan nezake nire irakurketa gehienak oso modernoak direla, mende honetakoak, gehien bat surrealismoa, espresionismoa, 27ko belaunaldia, amerikarrak, 50ko eta 60ko amerikarrak, horiek.
A. Zein da bidea, baliabide batzu poesia egiteko erabiltzea edo liburua poesiaren baliabideetan oinarritzea?
J.U. Nik esango nuke egiteko modua dela gehien kezkatzen nauena, nik normalean gogo jarrera bereziak bilatzen ditut poesia idazterakoan, orduan horrekin nahi dut beti emaitza konkretu bat lortu, nolabait esateko nere emaitza nahi izan dut izatea lerro bakoitzak osatzea irudi bat, eta hori lortzeko jarrera berezi bat eduki beharra dago idazterakoan eta gehienetan ere inguru bereziak edo giro bereziak, esaten ari naizen guztia dagokio duela 3, 4, 5 edo 6 urteri, azken boladan ez bait dut poesia idatzi. Normalean idazten nuen gauez kanpotik etxera etortzen nintzenean, beharbada pilo bat edan eta gero, beharbada pixka bat erreta ere, kaleko zalapartatik etxeko isiltasunera itzultzean, orduantxe bilatu nituen une berezi horiek eta nahiko konpultsiboki idazten nuen, irudia bilatzen nuelako, kolpe batez irakurtzen den lerroa eta kolpe batez gogora datorkizun irudia, hori lortu nahi nuen.
A. Poema hauek sortzen ote dira poemika zehatz baten bilakuntzan?
J.U. Azken hau ez dut uste inoiz bilatu dudanik edo jarri naizenik teoria horretan, orain honelako poematika bat bilakatu behar dut eta helburu honetara heltzeko honela eta honela eta honela idatzi behar dut ene poemagintza. Horelakorik ez dut uste inoiz egin dudanik, uste dut gakoa konpultsibitatean dagoela, kolpeka, nahiko subjetiboki, askotan automatikoki, nahiz eta gerora automatikoki sortutako hori landu dudan, batez ere egituran eta ez edukinean.
A. Esana duzu hor barrena hasieran poesia idazten zenuela, errazago dela. Ez ote duzu oraingo olerki hauek oinarri gisa hitz laua dutela uste?
J. U. Beharbada, ez dut inoiz alde horretatik pentsatu gauza, ez nuke ezetz esango. Beharbada gehiago asmatu behar nuke, baina beharbada bai, lehen aipatu irudi pilaketak edozein irakurleri sor liezaioke eritzi hori, agian bai, azken batean hasieran esan bezala, liburuak gai orokor bat dauka, ez da normala poema liburuetan gai orokor bat aurkitzerik, normalean poema liburuak bildumak izaten dira, orduan ez da arrunta poesiaz idaztea gai orokor bati buruz, agian hori dela eta edozeinek irakurtzean pentsa dezake badagoela hor poesia librez idatzitako prosa bat, narrazio bat agian, ez dakit, agian bai.
A. Zein da zure libaruaren irakurlea, edo uste duzu euskal poesiak ez duela irakurle normalik?
J.U. Euskal poesiak ez dut uste daukanik irakurle normalik, aski kulteranoa da. Ez dut uste nere liburua irakurle normalarentzat denik, surrealismoa, espresionismoa e.a., batzuentzat ulertzeko zail xamarra izango da. Sinbologia eta surrealismoa berez dira zail, euskaraz nahi erdarentzat.
A. Surrealismoarekin bat absolaturako joera dago.
J. U. Nik surrealismoa ez dut hartzen zentzu teoriko edo intelektual batean, gozatu egin dut ere, eta automatikoki gozatzen denak uste dut mundu honetan balio absolutua izan behar duela.
Iñaki Camino
50-51


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakURKIJO1
PertsonaiazURKIJO1
EgileezCAMINO1Kultura

Azkenak
2025-03-14 | ARGIA
GALeko 18 biktimak jarriko dute Barrionuevoren aurkako kereila

GALeko biktima talde batek eman du kereilaren nondik norakoen berri Bilbon egindako prentsaurrekoan, Egiari Zor fundazioak eta Giza Eskubideen Euskal Herriko Behatokiak lagunduta. GALen aurkako eta, zehazki, José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute.


Ezer aldatu ez zuen pandemia

Bost urte igaro dira pandemiaren hasieratik. Pandemia horrek ekarri zuen denok zaintza eredua ezagutzea, inondik inora ere behar bezala ez zebilena. Egoitzetako kutsatzeen eta hildakoen datuak, batez ere pribatuetan, zifra hutsak baino askoz gehiago izan ziren.

2020ko... [+]


Gure istorioak berreskuratzea eskubideak defendatzeko

Duela aste batzuk, gurean egon ziren El Salvadorko eta Kanarietako emakumeen eskubideen aldeko hainbat aktibista. Sexu- eta ugalketa-eskubideez eta eskubide horiek urratzeak emakumeengan dituen ondorioez aritu gara; hala nola El Salvadorren berezko abortuak izanda homizidio... [+]


Zerga turistikoarena estrategia komunikatibo hutsa da

Tasa edo zerga turistikoaren eztabaida urtetan luzatzen ari da, erakunde publikoetan ordezkaritza duten indar politikoen artean zabala den arren ezarri beharraren gaineko adostasuna. Eztabaidetako bat da zerga hori zein erakundek kobratuko duen: zenbait udalek (tartean... [+]


1.500 euroko gutxieneko soldataz hitz egiteko Confebask ez da mahaian eseri ere egingo

Tamara Yague Confebaskeko presidenteak iragarri du gehiengo sindikalak deitutako martxoaren 20ko bilerara ez dela joango, eta gehitu du gutxieneko soldataz eztabaidatzeko markoa Espainiako Mahaia dela. ELA, LAB, ESK, Steilas, Etxalde eta Hiru sindikatuek EAErako gutxieneko... [+]


Putinek anbiguetate handiz eta presarik gabe erantzun dio AEBetako menia proposamenari

Vladimir Putinek interesa agertu du AEBek eta Ukrainak adostu duten 30 eguneko menia epeaz, baina zalantzak ere plazaratu ditu. Funtsean, ez du presarik erakutsi akordioa sinatzeko eta denbora gehiago eskatu du horiek argitu ahal izateko.


“Zuek, emazteek ez duzue deus ere balio”

Zuberoako ohiturei buruzko bi liburu ditut gogoan. Batek XX. mendean aritu izan diren 180 dantzari eta soinulari aipatzen ditu. Haien artean, emakumezkorik ez da agertzen. Besteak, pastoralei egiten die errepasoa eta hor emakumeak aipatu aipatzen dira, baina omisio esanguratsuak... [+]


Itxaro Borda
“Gure norabide sexualen, ezinegonen eta beldurren erraiteko hiztegi bat sortu dugu”

1984an ‘Bizitza Nola Badoan’ lehen poema liburua (Maiatz) argitaratu zuenetik hainbat poema-liburu, narrazio eta eleberri argitaratu ditu Itxaro Borda idazleak. 2024an argitaratu zuen azken lana, ‘Itzalen tektonika’ (SUSA), eta egunero zutabea idazten du... [+]


Olor
Deserosotasunaren apologia

Olor
Noiz: martxoaren 9an.
Non: Bilboko Sarean espazioan.

---------------------------------------------------------

Esperantza. iz. Nahi edo desiratzen dena gertatuko delako edo lortuko delako uste ona.

Izen horixe jarri zion Jokin Azpiazu Carballo Olor ermuarrak bere... [+]


Sistema psikiatrikoak sexualitatean daukan eraginaz zenbait gako

La bajona kolektibo kide Heiko Elbirak salatu du psikiatriak zisheteroarautik aldentzen diren erotikak kontrolatu nahi dituela.


Gurekin egiten dutena

Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]


Su ta Gar, Kaotiko, Gatibu, Maruxak eta Leihotikan ere Hatortxu Rockeko azken jaialdian

22 talde gehiago iragarri dituzte Lakuntzan uztailean izanen den HatortxuRockerako: Bad Sound, Dupla, Su Ta Gar, Chuleria Joder!, Brigade Loco, Leihotikan, Burutik, Tribade, Maskak, Les Testarudes, Non Servium, Añube, Dj Plan B, Gatibu, DJ Trapella, La Jodedera, Süne,... [+]


Jon Urzelai Urbieta, fisikaria eta soziologoa
“Zaila da ezagutzen arteko banaketa zurruna gainditzea”

Jon Urzelai Urbieta ohituta dago itzalean lana egiten, baina Su festak musika-jaialdiei buruzko saiakerak dezenteko ikusgarritasuna eman dio, iaz Euskadi Saria eman baitzioten lan horregatik. Ez da, hala ere, irabazi duen sari bakarra, hori baino lehen, 2021ean, CAF-Elhuyar... [+]


Betharramgo indarkerien berri “komunikabideen bidez” hartu izana zehaztu du Baionako apezpikuak

Prentsaurrekoa eskaini dute ostegun honetan Marc Aillet Baionako apezpikuak, elizbarrutiko hezkuntza katolikoko zuzendari Vincent Destaisek eta Betharramgo biktimen entzuteko egiturako partaideetarikoa den Laurent Bacho apaizak. Hitza hartzera zihoazela, momentua moztu die... [+]


Eguneraketa berriak daude