"Iturri guztiak ireki ditut"
Ruper Ordorika Gasteiz, eta Bilbo, eta beste hiri batzutako oñatiarra dugu. Rock tankerako musikak bere denborari eta euskarak bere inguruari lotzen duten mutil altu samarra. Esan gura duena ondo esaten duela ez bazaio iruditzen, begirada joaten zaio bila. Gitarrarik gabe atzeman dugu Lasarteko hotelean.
Potten historiarekin segituz, lehengoan 1973ko argazki bat topatu nuen, non kantan ari zen mutil bati gitarraz laguntzen ari nintzaion. Nik orduan etxean-eta ingelesez egiten nuen. Labeguerie-eta ezagutzen nituen, "Ez dok hamairu" behin ere ez nuen ikusi baina gure aurrekoak bai. 20 urterekin hasi nintzen euskaraz kantatzen. Orduan musika euskaraz dantzaldietan egiten zen, Koxka bezalako taldeekin.
Oso ongi gogoratzen naiz Benito Lertxundi, Oñatin, ikusi nuen aurrenekoaz. Orduan oso eritzi politiko sendokoa nintzen, arrazoi apologetikoengatik, defentsan, gaztetako ``identitate arazoak", esan gura dut, kezkatua nintzela, "zergatik ez euskaraz?", galdetzen nion neure buruari. Benitorekin egun hartan elkar hizketa luze bat izan nuen, erdaraz nik ez nuelako euskaraz egiten, gero hark idatzi ere egin zidan, material batzuk bidali... Orduan hura Davy Graham-en musikarekin eta Lizardiren porma batekin ari zen gauza bat egiten, eta nik hura entzunda harrituta gelditu nintzen eta Benito ere bai Grahamen musika ezagutzen nuelako, bion artean hizpidea izan zen, gero Xabier Lete eta Mikel Laboaren jarraitzaile ere izan nintzen, etxean ja egiten nuelarik zerbait. Benitoren zenbait burutaziorekin bat nentorren orduan, nahiz oso kritikatua zen momentu hartan: kantu zaharren ildotik. Nik bi urte egin nituen kantu zaharrak ikasten musika tradizionalarekin beti izan dudan atxikimen horrekin ez bakarrik euskalduna... Natxo de Felipe ere ezagutu nuen, berari buruz ere latzak esaten ziren eta nik haiek gezurrak zirela konprobatu nuen; Oskorri izan zen hain zuzen ere ni eszenarioetara bultzatu ninduena.
Oso mugimendu dinamikoa zen. Oraindik euskaldungoak ez zuen toki ofizialetan lekurik eta indarrak alde kreatibora zuzentzen ziren gehiago. Potten gauzak ikusteko erabat eztabaidatzen zen, gu denontzat eraikuntza ezarri zen. Giroa ideologien arabera taldekatuta zegoen, eta gurean diferente zen: era guztietako jendea ginen ideologiaz eta erdal kulturarekin bagenuen, adibidez, kontaktua. Heterodoxoak ginen, ofizioari buruzko kezkek mugitzen zuten taldea.
Nik uste dut Potten fruiturik onena «Etiopia» argitaratzen laguntzea izan zela.
Bigarrengaun («Ni ez naiz Noruegako errege») nire, Atxaga, Jimu eta Sarriren letrak baziren, eta talde sonoridade baten bila nenbilen, nahiz eta oraindik oso erabateko talde lana ez izan. Jende aurreko lanaren ondorioak ere ikusten ziren.
«Bihotzerreak» talde-diskoa izan zen: arregloetan-eta denok parte hartu genuen, eta egituraz kantuak ziren haiek. Lehenengoz letrak nireak ziren erabat.
Azkeneko honetan iturriak ireki ditut. Kontradiktorioa badirudi ere, nire hasieretara joan naiz. Hirugarrengoan pentsatu bait nuen: "hemendik segituz gero, nire bide guztia hobekuntza teknikora doa" –nire burua sofistikazio maila batean ikusten nuen, niregandik urrun xamar zegoena. Ez nuen orijinaltasun faltsuaren bila ibiltzerik nahi, eta nire gustoko iturri guztiak ireki ditut. Banuen, esan nahi dut, fijazio bat giroak lortzeko, arazo musikaletan murgilduta nenbilen, eta –neuretzat behintzat–behin korrekzio maila bat izanez gero horrek ez zeukan sentidurik.
Batzutan euskal munduan egoteak ito egiten nau, "sentimentu trajikoa" bait dut. Musika zaharrekin ere gertatzen zait: Bizkaiko trikitixa, esate baterako, nola desagertzen den ikustea. Halako tristura bat sentitzen dut, eta distantziatu nahi nuke; baina ezin dut distantziatu. Finean, denok gaude esentzialismo baten barruan ("euskal izpirituaren frantziskanismoa" aipatu zuen Letek), gehiago edo gutxiago. Hau gatazka leku ikaragarria da.
Honelakoetan sartzea arazoa ere bada baina arrisku handi bat ikusten dut: kreazio munduan gauzak abertzaletasunaren ildotik neurtzea; hori aberraziotik oso gertu egon daiteke. Haize gehiago behar dugu.
NORTASUN AGIRIA:
1956ko San Roque egunean jaio zen
Bere aititxe-amamak batzuk ataundarrak, besteak bilbotarrak ziren
Bere lanik serioenak, «besterik ezean», sukaldeko mahaian burutu ditu
«Ez dakit zer pasatzen zaidan poesia asko irakurtzen dut, baina euskal poesiarik ez»
Ez zaio lotako ametsik gogoratzen
Nongo kaleetan ibiltzea gustatuko litzaiokeen galdetuta, Sarrionaindia parafraseatzen digu «Urrin deritzan aberriko kaleetan».
Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]
Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
.jpg)
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.