Pako Aristi: "Burua babesteko osatu dut trilogia"


2021eko uztailaren 28an
Pako Aristi idazlearekin solasean argitaratu beri duen "Krisalida" liburuari buruz
«Krisalida» argitaratu berri du Erein-en eskutik
Pako Aristi: "Burua babesteko osatu dut trilogia"
Donostian, galiziar giroko taberna batean, anis kopa, roslia, kafe doblea eta begirada inuzenteaz hartu gaitu Pako Aristik. Urrestilako mutil onaren trazak. Bere komentarioak umore apurrez hasi ditu. Lastima Urrestilan ez harrapatu izana!
"HERRI txiki batean bizi izan naiz beti. Asko miresten nituen idazleak, literatura mundua, eta nere nahia idazlea izatea zen. Proiektu bat nuen buruan: Hainbeste miresten nituen idazleen artean ezarri eta ni aintzakotzat hartzea". Urrestilatik «atakerako» plana prestatu zuen orduan, hogei urte zituela edo: Trilogia. "Nuen inseguridade handiagatik egin nuen, hots, bere atzean obra bat duten idazleen antzera hastea deliberatu nuen, idea literario zehatz eta polit bat jarraitu beharrean bizkarrak zaindu nahi nituen, hori izan zen abiapuntu sikologikoa. Gero, trilogia batek zer esan nahi duen? Etzekiat. Ze izan behar du, tematika berdintsua? Pertsonaiek jarraitu behar dute? Estilo bera?... ".
Poterearekiko saio kritikoa
Halaxe bada, kazetaritza ikasketak burutu bezain pronto idazterari ekin zion Pako Aristik, eta zortzi urte beranduago Belandia lurralde mitikoari eskaini dion trilogiak– "Kcappo", 1985, ``Irene" 1987 eta orain "Krisalida"– bere amaiera ezagutu du. Aldaketa nabarmenik bada noski lehen liburu hartatik azken honetara. Garai bateko Euskal Herria «trutulentoa»ren–nolabait aipatzekotan–irudia emanez hasi zen «Kcappo»rekin, eta gaur egungo gizartearen fabula egiteraino iritsi da «Krisalida»rekin: «Nere lehen nobela mende haseran kokatua egon behar zuela pentsatu nuen; bigarrena erdialdera, eta azkena, gauregunera hurbildu nahi izan dut. Hori da zailena literaturan, gaur egungoa isladatzea, ez dakigulako zer esan nahi duen oraindik». Historiaren katea berreraikitzeko saioa egin duela aitortzen du, «saio kritikoa, poterearekin kritikoa, berak dakarren tranparekin kritikoa. Gauzen arrazoin lehenengoa berreskuratu nahi nuen, memoria, hor dagoen bide hori, zerbait hori gertatzen denerako aurretik gertatu direnek osatzen duten katea».
Belandiako kronika...
Tximeleta zuri batek kontatzen digu liburuko pasadizo hau: «... Orduan bakarrik konturatu zon enbutu baten irudia zeukala munduak, eta enbutuaren pasadizorik estuena hasten zen lekuan zegoela Belandia (...) Eta zulo hartan katanduta zegoela ikusi zuen Belandia, eta biztanle haiek ezin zutela ez aurrera ez atzera egin». «Herri txiki baten kronika da azken finean liburua –mintzo da Pako Aristi–. Batzutan Euskal Herriarekin identifikatu daiteke eta bestetan Urrestilarekin bakarrik».
Fabula guztietan gertatzen den lez, honetan ere, animaliek beren batza dute. «Hor hizkuntzarekiko erreflexioa egin nahi izan dut. Gizakiak hizkuntzaren doaia galtren ari dira eta horren lekuko dira animaliak. Finean, gizakiarena ez da da bertsio baharra, badire beste bertsio batzuek. Adibide bat jarriko dizut: Igandero, Urrestilako tabernak, usoz, erbiz eta galeperrez betetzen dira. Animalia horiek esateko zutena tiroen bidez isildu egiten dela ikusten nuen eta nik aukera bat eman diet».
Kronika horren baitan hainbat eta hainbat istorio gertatzen da, Pako Aristiren dokumentazio lan sakonaren adierazgarri direnak: "Jatorri oso desberdineko istorioak dira, horietarik batzuk prentsan irakurriak: Indian kasu, ume bat suge handi bat ikusita mutu geratu zenekoa. Beste batzuk Galizia inguruan gertatutakoak dira, Ingalaterran... Kostako herri txiki batean, ekaitzak eta itsaso arroak bale bat kanpora bota eta bide erdian utzi zuen zeharka, hilda. Oso txunditu nauten istorioak, asko arritzen nautenak. Antologia bat osatzen dute, eta gizarte honen zehaztera datoz, istorio horien aurrean duen joeraren arabera ikus bait daiteke nolako gizartea den".
...Errealitatearen islada
"Liburu honetan gehiena erreala da, nere begirada kritikotik, nere umore apurretik landutako errealitatea". Kontextu honetan, liburuan azaltzen diren pertsonaien karakterizazioaren atzean egungo hainbat pertsonai ezagun topa daiteke: "Izen gehienak Azpeitiako pertsonai errenlenak dira: Terri Primero, Segundo Canela, Sakeletxe... Hor joku bat plantentu dut: Asma ezazu zein den. Irakurketari ludikotasun bat ematen saiatu naiz. Desmitifikazioaren aldeko jarrera hartu dut. Mitifikatu eta dramatizatu egiten dira asko hemen gauzak. Beti distantzia bat jartzea kontseilatzen dut nik, eta umorearekin gauza bera...".
Pertsonai horietan badago beste mota bateko karakterizazioa ordea, on eta txarren artean egiten duena: "Hor salaketa bat dago Santiago de Compostelan, Manuel Rivas idazlearen hitzaldi bat entzutetik etorri zitzaidan burura. Hitzaldi hartan politiko asko zegoen. Horrelakorik ez dut gogoratzen hemen inoiz ikusi dudanik. Ikusten nuen halako disoziazio bat politiko eta idazlearen artean. Idazlea gehiago da gizartea ulertzen saiatzen dena eta bere eritzi eta fabulekin klabeak ematen dituena. Politikoak berriz herriak dituen kezketatik oso aparte ibiltzen dira".
"Inozentea nintzen"
Pako Aristik, gauzak esaten eta egiten dituen moduan, hamaika kritika eta gorespen jaso du. Honi buruz hitz eginez amaitu dugu solasalditxoa: «Etsaiak egiten dira mundu honetan, kontzientea nauk. Kontzientea nauk ere beldurrak ezin nauela isildu nahiz eta jakin gero kontrako joera bat sortuko dela. Orain artean barruko hori botatzen saiatu egin naiz, "eyaculadore precoz" baten erara; gero hartzen omen zaio neurria, ikasten omen da... ".
"Badut gauzak esateko zintzotasun puntu bat, eta prentsa gauzak garbi esaten dituen pertsonaren bila joaten da, zukoa atera asmoz. Badakizu zuk kazetariak ze putreak diren! Ni hor dagoen jokoaz kontziente naiz. Orain arte inozente samar aritu naiz, fede ona nuen, konfidantza jendearengan. Azken bi urteotan desengainatu naiz ordea. Zenbait jendek duen beste alderdia ikusi dut: Aurpegi bat erakutsi eta bestea gorde. Zutaz gordea duen aurpegiarekin hitzegiten du, eta zure aurrean bestea erakusten du... Honek nigan aldaketa bat bultzatu duela ezin ukatu".
Felipe Juaristi telebistara lanera joateko zai dauka. Joan aurretik azken gogoeta: "Liburu bat egitea asmo arrazional bat da, urtetan halako erabaki arrazionala askapen sikologikoa baino. Erabaki arrazional hori betetzen ez denean etortzen den bihurrikeria, zure buruarekin gustora ez egote hori. Sikologoaren fakturak ez ordaintzengatik idazten dela? Ez dut uste hori denik nere kasua".
J.J. petrikorena
Belandia herri txiki batetako kronika da, Pakok dionez "gauza batzutan Euskal Herriarekin identifikatu daitekeena".
"Proiektu bat nuen buruan: Hainbeste miresten nituen idazleen artean ezarri eta eta ni aintzakotzat hartzea", horra hor trilogiaren arrazoia.
47-49


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARISTI1
PertsonaiazARISTI1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


Ernaik Berriozarren egingo du Gazte Topagunea, apirilaren 17tik 20ra

Berriozarren (Nafarroa) egingo da Gazteon eskutik lelopean, antolakundearen ustez gero eta gazte gehiagok egiten dutelako bat independentziaren aldeko borrokarekin. Topagunea "ekimen soil bat" baino gehiago dela aldarrikatu dute: "Euskal Herriko txoko... [+]


Eguneraketa berriak daude