Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

asteartea 2025eko urtarrilaren 07an

Enfrentamendurako heziketa jasotzen dugu,eze elkar hizketarakoa

2007ko otsailaren 21ean

Mario Gaviria Korteseko ekologistari elkarrizketa.

MARIO GAVIRIA
Enfrentamendurako heziketa jasotzen dugu,eze elkar hizketarakoa
Mario Gaviria, Korteseko ekologista nafarra dugu. Estatu espainolean mugimendu ekologikoa sortzen aritu eta Irurtzun-Andoain autobidearen aurka osatu zen Koordinadorako lehenetariko kidea. Gutxik daki gai hauetaz gizon bitxi honek adina. Bere ustez, sentsibilitate ekologikoaren beherakada unean gaude eta autobiak aurrera egingo omen duela dio.
ARGIA. Ikasketa asko burututako gizona zara...
MARIO.GAVIRIA. Beno, Eskubide ikasketetan lizentziatu nintzen Espainian eta soziologian Parisen. Gero soziologi eta ekonomi zientzien ikasketak burutzera joan nintzen Londonera, garaiko onena omen zenera, baina dirurik ez eta, ikasketa bakarrean matrikulatu ahal izan nintzen. Ingelesek ez zidaten bekarik ematen eta denbora pasa hala, irakasleek ezagutu eta bota egiten ninduten gelatik. Nire ikasketetetan liburutegira sartzeko eta azterketak egiteko eskubiderik ez nuen. Ordutik aurrera mirespena eta gorrotoa diet ingelesei. Orain zazpi urte gauza barregarria pasa zitzaidan; eskola ingeles honetako zuzendaritzak gutun bat bidali zidan. Berrogei bat liburu kaleratu ditudala eta, gizon ospetsu eta aberatsa naizelakoan, laguntza bat eskatu zidan, hau da, dirua eta nire zenbait liburu liburutegirako. Noski, haizea hartzera bidali nituen.
ARGIA. Liburuetan garbi adierazten den bezala, bizitza ona zaizu gustoko, festak, sexoa...
MARIO GAVIRIA. Eguneroko bizitzari buruzko soziologiaz Henry Lefebvrekin hezi nintzen. Marxismo-anarkismoaren teoriko haundi bat da eta Iparraldean bizi da, Maule aldamenean. Bera izan zen, SESBeko iraultzaren eredu estalinista eta leninistak Estatuaren aparailuaren gehiegitzea zekarrela ikusi zuen lehena, eguneroko bizitza eta gizarte zibilaren birrinketa suposatzen zuelakoan. Lefebvreren arbasoak Iparraldekoak dira eta bera festagatik txunditua izan da beti. Ondorioz, nik ere gai honi buruz zenbait liburu egin ditut, hauetariko bat, "El Espacio de La Fiesta y La Subersion" deitzen dena. Liburu madarikatua bilakatu zen. 1978an San ferminetan hil zuten German lagunak parte hartu zuen liburu honetan.
Niretzat festa gauza berezia da eta epe neurtu batzutan bakarrik eman daitekeena, ez sarritan. Festa, une gaindiezina da kolketibitateak maitasuna, sexua, energia... maila nagusienean adierazteko. Egungo gizarteak festaren kontzeptua bera aldaerazi du. Egunerokotasunaren balioa zentzurik gabe geratu da. Gure kulturak balio horri garrantzia ematen zion lehen. Lana eta astiaren arteko ezberdintasunak ahalik eta txikiena behar du izan.
ARGIA. Zeu izan zara Estatu espainoleko mugida ekologistaren aintzindarietarikoa, nola zen garai hura?
MARIO GAVIRIA. Ez dakit zergaitik baina hamabost urte aurrera bizi naizela dirudit. 1969an osatu genuen Estatuko lehen erakunde ekologista, AEORMA deitzen zena, Ramon Tamamesekin. Eta baimendua izan zedin, ohorezko bi lehendakari izendatu behar izan genituen, SEATeko lehendakaria eta orduko Printzea, egungo errege dena. Rodriguez de la Fuentek zuzentzen zuen elkarte bat zegoen, baina txoritxoak eta halakoez arduratzen zen eta gurea ekologia eta politikaren arteko erlazioa zen. Gero EEBBetara joan nintzen ikastera eta bertan ohartu nintzen energi nuklearraz zetorkigun arazoa. Sakonki ikertu eta EEBBetan alboratzen ari ziren aukera, inperioaren sateliteetara barneratuko zela ikusi nuen (Europa eta Espainia barne). Madrilek 29 zentral nuklear jartzeko konpromezua hartu zuen. Nire herrira, Kortesera bueltatzean 1972.urtean, Tutera alboan zentral nuklear bat jartzekotan zebiltzala jakin nuen. Tuteran osatu genuen lehen komite antinuklearrean, nik, kafe saltzaile batek eta lurra kenduko zioten gizon batek hartu genuen parte. Lehen geldiera, geuk egin genuen, frankismoak zituen legaltasun administratiboa erabiliz. Geldiera definitiboa, Gladys hil zeneko borroka orokorrari esker izan
ARGIA. Zein ezberdintasun ikusten dituzu lehengo mugimendu ekologistan eta gaurkoan?
MARIO GAVIRIA. Hasiera batean, Txillida, Recalde (hezkuntz kontseilaria) eta halako jendez osatzen zen eta piskanaka jende gaztea bihurtzen joan da. 1973tik 1978 arteko prozesu honetan mugimendua erradikalizatu, gaztetu egin da eta jendearekin harremanak izateko arazoak erakarri ditu. Alde batetik akats bat izan da nire ustez, jendearen laguntza galdu dugulako eta hertsi egin delako. Euskadin jende gazteen eta erradikalenaren ildotik abiatu da mugimendua eta sentsibilitate ekologista haundia egon arren ez dugu jendea geureganatu. Ekintza biolentoek, jendea uxatu dute. Aldaketa ulertzeko Euskal Herriko mugimendu abertzalea eduki behar da kontutan. Lemoiztik hona, mugimendu honekin elkarlotu da ekologia. Baina bestalde lotura hau beharrezkoa dela ikusten dut garbi. Ekologia ez da txoritxoak eta... Munduaren iraunbizipenaren kontzeptzio orokorra da. Jendea, herriak, kulturak ezberdinak izan behar dute, piztiak, espezieak ezberdinak diren neurrian. Ezberdintasunerako eskubidea, kontzeptuaren baitan dago. Estatua, zenbait eta handiago, birrintzaileago eta gobernu lokala, autogestioa, nortasunaren defentsa, hizkuntzaren maitasuna... zentzu honetan bakarrik uler daitezke.
Era berean autosufizientzia, kanpo behar eza, besteen baliabide naturalen ez lapurtzea (petrolioa kasu) eta antzeko beharrek, nazio askapen mugimendua mugimendu ekologistarekin erabat lotua egon dadila dakar. Onuragarria alde batetik eta kaltegarria bestetik.
ARGIA. Zein harreman duzu Espainiako Berdeekin, edota Euskal Herrikoekin?
MARIO GAVIRIA. Ez ditut ezagutu ere egiten. Nahiko nuke izugarrizko alderdi Berde bat egongo balitz, baina ezinezkoa da, Europan agian baliteke. Niretzat garrantzitsua jendeak kontzientzi ekologikoa hartzea da.
ARGIA. Zein ezberdintasun daude, Europako, Estatu espainoleko eta Euskal Herriko ekologisten artean?
MARIO GAVIRIA. Erabat ezberdinak dira. Euskal Herrian mugimendu abertzalea eta ekologista batera doaz. Europan erdi mailako klase sozialetako kideak dira eta hemen aldiz, gazteak batipat eta klase askotakoa den abertzale jendea. Hemen, egoera erabat ezberdina da eta hala uler daiteke Estatuko koordinadora bat bakarrarekin ere ez kolaboratzea. Bi mugimenduak batzea, huts egitea izan da. Eguzki beraren sorrera, hanka sartzea izan da. Sensibilitate ekologikoa nabaria da hemen baina, isolamendua ezarri digute.
Horretaz gain, Golko Pertsikoko arazoan ikusi da, feminista, ekologista, abertzaleak. .. ezik beste denak Mendebaldean bizitza maila gordetzen jarrai dezagun lortzeko, milioika arabiar hiltzeko prest daudela. Boterean dagoen indar politiko kapitalistaren azterketa eginaz, ekologismoaren guztiz aurka dagoen kontzeptzioa dela ikusten da. Lapurretan oinarritzen da sistima hau, energia lapurtzen zaio daukaten herriei.
ARGIA. Baina nola ulertu bi magimenduok (abertzalea eta ekologista) batzea onuragarri eta kaltegarri izatea?
MARIO GAVIRIA. Kontsentsu soziala garatzen ari da, jarreren homogenizazioa gertatu da. Eta erresistentzian gaudenok oso gutxi garela onartu behar. Adibidez Estatuan eman den pasibotasunaren ondorioz, jendeak onartu egiten du arabiarrak akabatzera joan behar dugula. Kapitalismo inperialistaren baloreak dira nagusi. Eta ni horren beldur naiz. Badirudi mugimendu ekologista eta abertzaleak hogei urtetan zehar esandako guztiak ezertarako balio ez duela.
ARGIA. Zure ustez, ekologia energiarekin eta beraz ekonomiarekin lotua al dago?
MARIO GAVIRIA. Noski. Nik egoera honi bira eman ahal izango zitzaionaren itxaropen une haundiena, lehen petrolioaren krisian eta gerora 1979ko krisian izan zen. Gerora ordea, krisia izugarrizko igoera ekonomikoa bilakatu da. Espainiako azken bost urteak eta Euskadiko azken hirurak, inoiz ezagutu ez diren oparoenak izan dira ekonomikoki.
ARGIA. Nafarroari dagokionez, nola ikusten duzu herrialde honetan ematen ari den azpiegituren garapena?
MARIO GAVIRIA. Nafarroak, Frankoren altzamenduan eskaini zuen laguntzaren ordaina jaso du. Hala gorde zuen "Ley Paccionada" delakoa eta Madrili ia sosik ere ez ordaindu behar izatea. Modu honetan dirutza ederra jaso da. San Ferminetako zezenketak ere era berean gorde dira.
Birregituraketa industriala kausitzean, Diputazioak berak ordaindu du, lanpostu oso gutxi galduz eta egoera onuragarrian jasoz. Baina kapital metaketa gertatu da eta dirutza hori inbertitu egin behar izan da. Ez da ordea, ikerketa mailan eta berdintasun sozial eta ekonomikoaren aldeko politikan inbertitu, errezenean baizik. Izugarrizko azpiegituratan inbertitu eta kapital haundiak pilatzeari ekin zaio.
Nafarroan egin den azpiegitura erraldoien inposaketa, antiekologikoaz gain, antisoziala da.
ARGIA. Zein da zure ustez Autobiaren gakoa eta zer gertatuko da hemendik aurrera?
MARIO GAVIRIA. Europak eta OTANek eragindako azpiegitura sarea da autopista eta autobideen plangintza. Mendebaldeko kulturak egin ditu Munduko sarraski haundienak. Hogeitamar mila milioi pezetatako autobia honetan alderdi politikoek izan dezaketen etekina frogaezina da, baina beraiek bakarrik kontrolatzen dute hori. Eta nork daki zenbat diru atera den horretan? Auskalo!
Baina benetako gakoa, sistima honek elkar hizketa eta elkartasuna bultza beharrean, inposaketa erabiltzen duela da. Enfrentamendurako heziketa irakasten da eta hor dago arazoa. Kontuan izan behar da Espainiak duen arazo serio bakarra Euskal Herria dela.
Lanen adjudikazioa egin ostean, nik ez dut inoiz borroka bat irabazi. Dirua jokoan jartzen denean oso zaila da. Horregatik nik uste, autobideak aurrera egingo duela. Agian irabaziko da, baina ez dut uste. Hala ere azken uneraino nik autobide horren aurka ekiten jarraituko dut. Lemoizen bakarrik geratu ahal izan zen, hasieran herri borrokari esker eta azkenik borroka armatua zela eta.
ARGIA. ETA arazoan sartu zenean, zer gertatu da?
MARIO GAVIRIA. Desiatzen daude ea noiz hilko duen ETAk autobideko norbait, ea ingeniariak hiltzen hasten diren. Hor tranpa batean erori gara.
Ni, borroka armatuaren aurka nago. Ez da independentzia bide horretatik lortuko. Bestalde, biolentzi tradizionala bortizki erabili duenari eskaintzen zaio nahi duena. Euskaldunon arazoa, biolento nahiko, behar adina biolento izan ez garela da. Marxek, historia biolentziak erditzen duela zioen. Portugal, Castellanoengandik defendatzeko adina biolento izan zelako esistitzen da, ez ordea Catalunya edo Euskal Herria.
Baina gizakiak, konpon ditzakeen arazoak besterik ez ditu planteatzen. Euskal Herriak bere Estatu independientea lortuko du, baina ez dakit noiz edo nola. Herri hau da, oraindik erresistentzi boterea duen bakarra. Baina onartu beharra dago beherakada une baten aurrean aurkitzen garela.
NORTASUN AGIRIA
1938an Kortesen jaioa. Ezkongabeko amatzat dauka bere burua. Berrogei bat liburu idatzia. San Ferminen estatua bati kondoi bat jartzeagatik epaitua. Gero gotzaiek eskomulgatua. Hamabost urte aurreratuegi bizi dela dio.
B. Artola
Mario Gaviria, sinbologia haundia duen eta asko maite duen eskulturarekin.
"Desiatzen daude ea noiz hilko duen ETAk autobideko norbait, ea ingeniariak hiltzen hasten diren".
Ondo bizitzea gustoko duen nafarra dela aitortzen du.
30-35

Gaiez\Gizartea\Ingurugiroa\Ekologia\Ekologia
Pertsonaiaz\GAVIRIA1
Egileez\ARTOLA3\Gizartea

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Efemeridea: Martin Larralde jaio zen Hazparneko Bordaxuri baserrian

ARGIA

Errege Magoen desfilean zati lasaiak tartekatu dituzte, autisten elkarteek aldarrikatuta

Mikel Garcia Idiakez

Ohartarazpenaren artelanak

Nagore Zaldua

Efemeridea: 9 eta 12 urte arteko haur langileek greba hasi zuten Bartzelonan

ARGIA

Efemeridea: Itxialdia hasi zuten Potasas de Navarrako meatzariek

ARGIA

Azkenak

2025-01-07 | Leire Ibar

Baztango Batzar Nagusiak elkartasuna adierazi die Aroztegiko obra gelditzeagatik auzipetutako zazpi herritarrei

Aroztegiko auzipetuei elkartasuna adierazi eta absoluzioa eskatzeko mozio bat onartu du Baztango Batzar Nagusiak. Urtarrilaren 2an egindako bileran, mozioaren aldeko bozketan aldeko 25 bozka, kontrako bi eta hiru abstentzio izan dira.

2025-01-07 | Gorka Bereziartua Mitxelena

Brangelina: mende laurden honen espiritua

2025-01-07 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Ultraeskuinari proposatu diote gobernua osatzeko Austrian, hesia ezarri ziezaioketen arren

Irailean egin ziren hauteskundeak eta aise nagusitu zen FPÖ alderdia, botoen ia %30 eskuratuta. Bazen aukera ultraeskuinari hesia ipintzeko, baina ez dira ados ipini demokristauak eta sozialdemokratak.

2025-01-07 | Panpi Olaizola | Enbata

Laborantza bozen usaina

Berriz hasi dira laborarien manifestaldiak frantses estatu guzian. Sindikatu desberdinek aldarrikapenak hedatzen badituzte ere, entzun den lehena eta komunikabide nagusietan gomit izan dena, FNSEA "nagusia" izan da. Zer du saltzeko? Gezur andana bat ahal bezainbat boz... [+]

2025-01-07 | Jon Torner Zabala

Autobus zerbitzua zabaldu dute Ipar Euskal Herrian, mugikortasuna hobetzea helburu

Urtarrilaren 6az geroztik autobus linea berriak daude Zuberoan, Nafarroa Beherean eta Lapurdin. Halaber, zerbitzuen maiztasuna ere hobetu da, Euskal Hirigune Elkargoko Mugikortasun Sindikatuak eta RATP konpainiak elkarlanean bultzatutako egitasmoari esker. Bestetik, 12 urtez... [+]

2025-01-07 | Leire Ibar

Barakaldoko hilketa matxista salatzeko asteartean mobilizazioak antolatu dituzte

84 urteko andrea erail zuen bere semeak urtarrilaren 3an euren etxebizitzan. Kolpeka hil zuela azaldu dute zenbait iturrik. Astearte arratsaldean egingo dira elkarretaratzeak Barakaldon eta Euskal Herriko lau hiriburutan.

2025-01-07 | Gedar

Beste eraso arrazista bat Miarritzen

Uber gidari batek jasan zuen erasoa: bortizki jo eta irain arrazistak egin zizkion bezero gazte batek. Baionan eta Arrigorriagan ere izan dira eraso arrazistak berriki.

2025-01-07 | Mikel Aramendi

ANALISIA

Itsasontzigintzaren itzal luzea ageri da Hego Koreako krisian

Hego Koreako krisia autoktonoa ala inportatua ote zen galdetzen nion neure buruari duela hilabete hura sutu zenean. Baretu ez baizik mindu egin denez auzia, batere argi ez dudan erantzunaren bila jarraitu beharko dugu. Geografikoki urrutiko kontua bada ere, oso gertuko ondorioak... [+]

2025-01-07 | Axier Lopez

Ez duzu lapurtuko

2025-01-07 | ARGIA

3x14: Ez dago musik I

MULTIMEDIA - Oroimen Histerikoa

2025-01-07 | Mikel Garcia Idiakez

Errege Magoen desfilean zati lasaiak tartekatu dituzte, autisten elkarteek aldarrikatuta

Dezibelio eta argiztapen muturrekoak ohiko diren makro-ikuskizunen eta makro-estimuluen garaiotan, autismodun haurren bueltako elkarteek aspalditik egindako eskaera zabaltzen ari da pixkanaka, baita Errege Magoen desfileetan ere: ez musika, ez argiztapen, ez abiadura... [+]

2025-01-06 | Amaia Diaz de Monasterioguren Osinaga

Urtarrila, intxaurrondoaren loaldia

Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.

2025-01-06 | Nagore Zaldua

Itsas-bare kantauriarra

Ohartarazpenaren artelanak

Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]

2025-01-06 | Jakoba Errekondo

Elkarren beharra bizitzeko

Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]

2025-01-06 | Garazi Zabaleta

Trebatu elkartea

Lehen sektoreko erreleboa bultzatzeko egitasmoa Gipuzkoan

Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]

Eguneraketa berriak daude