"Animalia ezagutu beharra dago"


2007ko otsailaren 21ean
Antonio Totorikaguena "Markinako Leoia"ri elkarrizketa.

Antonio Totorikaguena
"Animalia ezagutu beharra dago"
Antonio Totorikaguena izena askorentzat ezezaguna baldin bada ere, Markinako Leoia izenez Euskal Herriko plaza orotan ezaguna den gizona dugu markinarra. Gizon proba eta soka-tiran aritzeaz gain, Idi dematan dabil egunoten plazarik plaza bere maixutasana erakutsiz.
ARGIA.- Zein da kirol hauetatik gogorrena?
MARKINAKO LEOIA.- Hirurak ere antzekoak dira. Herri kirolen esparruan kirol guztiak dira gogorrak, baina inolaz ere astakeriak. Beste kirol batzuetan gure tradiziozko kiroletan baina askozaz astakeria gehiago egiten dira, txirrindularitza kasu.
Askok eta askok osasunarentzat kaltegarriak direla aipatzen dute, baina Euskal Herrian barna oraindik ere sasoiean diharduten urteetan aurrera joandako kiolariak ikusi besterik ez dago.
A.- Zein egoeratan aurkitzen dira egun idi demak?
M.L.- Krisi egoera orokor baten barruan murgildurik baldin bagaude ere, behera behintzat ez da joan. Bertan aritzen den jendearen izaera aldatu egin da, lehen baserrian lanerako erabiltzen ziren idi pareak plazaratzen baziren ere, plazarako prestatutako demak erabiltzen dira soilik egun.
A.- Zertan datza aipatu duzan krisi egoera hori?
M.L.- Gaur egun probatara joateak diru dexente eskatzen du. Desplazamenduetan eta apostuetan erabil daitekeen dirutik ate, sarrera ordaindu beharra dago, aipaturiko sarrera hau bertan behera utziko balitz, askozaz jende gehiago gerturatutako litzateke plazara. Azken aste hauetan adibidez, 6 egunetan jokatu dugu segidan Azkoitian.
A.- Dirua, eta zehazki apostuak, dira ordea kirol honen funtsa?
M.L.- Bai hala da. Dena den esan bebarra dago, lehen aipaturiko faktore horrek, hots, apostuetarako diru ezak, jende asko aldentzen du kirol honetatik, eta orohar herri kirol guztietatik. Hori nolabait ere gainditu beharra dago.
A.- Zure lanera atxikituz, nola ikusten duzu itzainen lana?
M.L.- Asko aritu beharra dago, animalia ezagutzea funtsezkoa bait da. Gaur egun oso jende gutxi aritzen da lan honetan, gazteak ez bait dira animatzen. Arestian, animaliak baserrikoak izaki, gazte ugari ibiltzen zen baserriko lanetan idiekin, baina gaur egun animaliak elkarteetakoak direnez, behar beharrezkoak dira itzainak.
A.- Zein da elkarte hauen lana?
M.L.- Elkarte hauetako partaideek afizio handiko gizonak dira. Kirol honetatik ez da inolaz ere dirutza handirik ateratzen gastuak handiak bait dira: animaliak prestatu, janaria, albaiteroa...
A.- Ez al dira animaliak nolabait ere gehiegi zigortzen?
M.L.- Ez inolaz ere. Lehen baserriko lanetan aritzen zirenean 15 ordutan aritzen ziren eten gabe, egun ordea entrenatu eta egon besterik ez dute egiten; hilean behin plazara irteten direlarik.
Plazan arazoa bestelakoa da. Askotan ikusten da animalia abilitatea baduela baina ez duela egin nahi, orduan bai eskatzen zaio gehiago.
I.GOIKOETXEA
26

Gaiez\Kirola\Herri kirol\Idi dema
Pertsonaiaz\TOTORIKAGU1

Azkenak
Baztango aroztegiko zazpi auzipetuek dei egin dute otsailaren 1eko manifestaziora joateko

“Talde kriminal antolatu bat izatea eta derrigortze eta bortxa delitu larriak egin izana” egozten diete Espainiako fiskaltzak eta obraren enpresa arduradunak. Zehazki, 20 urteko kartzela zigorra eta 56.000 euro eskatu dituzte zazpi herritar horientzat.


2025-01-21 | Julene Flamarique
2024. urtean biolentziak “areagotu” direla ondorioztatu du Talaia Feministak

Lau ardatz nagusiren inguruan egin dute 2024ko azterketa: indarkeria matxista; lurraldea; gerra eta gatazka armatuak; eta eskuin muturra. Euskal Herrian “erresistentziak metatzea” funtsezkoa dela ondorioztatu du Talaia Feministak, eta analisiaren sozializazioaren... [+]


50 urte Potasaseko grebatik

Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]


Industria militarraren konbertsioa, behar etikoa

Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]


Oibarko ikastetxe publikoak D eredua izango du

Hezkuntza Departamentuak Oibarko ikastetxe publikoan D eredua ezarriko dutela iragarri du. Hilabeteetako protesten ondoren, euskarazko lerroa ezartzea lortu dute.


2025-01-21 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Joe Biden eta Marcus Garvey: barkamenak barkatzailea itsusten duenean

Bere agintaldiaren azken egunetan Joe Biden AEBetako presidenteak egikaritu duen barkamen-zaparrada historikoak zeresanik eman behar luke, halakoen onuradun ezagunenetako batzuen kasuan behintzat ezinbestez egin beharko litzatekeen irakurketagatik. Edo ez al da justiziaren... [+]


2025-01-21 | Hala Bedi
Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]


Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.


Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]


Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.


Larrialdi egoera Mexikorekin mugan: migratzaileen aurkako ehiza abiatu du Trumpek

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela promestu du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]


2025-01-20 | ARGIA
Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.


Eguneraketa berriak daude