"Euskararen arazoari ez zaio tinkotasunez heldu"

Imanol Murua, Gipuzkoako Diputatu Nagusiari elkarrizketa

Imanol Murua, Gipuzkoako Diputatu Nagusia
"Euskararen arazoari ez zaio tinkotasunez heldu"
Azken bi urte hauetako gestio-balantzea egin du Gipuzkoako Diputazioak. Bertan oso pozik agertu dira EA eta EE beren elkar-lanez. Modernoagotu egin da Gipuzkoa beren ustez eta Diputazioak bultzatu du hori. Imanol Murua diputatu nagusiarekin balantzera baino beste gai batzutara joan zaigu solasa... Izan ere bero hauekin
ARGIA.- PSOEk errekurtsoak sartu zituen Diputazioak lan-postu batzutarako euskara eakatzeagatik. Zertan dago afera?
IMANOL.MURUA.- Horiek errekurrituta daude. Orduan egin nuen protesta haserre, ez bait ziguten lagatzen bizitzen, ari ziren administrazioari oztopiak jartzen eta euskararen kontra eginez. Orduan esan genuen behar izanez gero atakera pasako ginela. Baina ikusi genuen oso zaila dela ze guk errekurtsoa egiteko Iruñean egin behar genuen aurrena, Epaitegi Gorenean gero, Konstituzionalean gero eta Strasbourg-en gero. Hasieran pentsatzen nuen zuzenean hara jotzea genuela baina... Hala ere estatuak hemen egiten dituen konkurtsoak begiratzen hasi ginen, baina estatu guztirako egiten denez ez da erraza errekurritzen. Guk errekurritu duguna honako egindako konbokatoria bat da, euskara beharrezkoa duena. Ez zuten baloratu ere egiten euskara. Epaitegira jo dugu. Nik uste errekurtso haien aurka atera ginenetik ez dutela besterik sartu. Errespetu piska bat jarri dugula. Legeak mugak ditu, limitazioak, guk berriz goiari helduta jokatu behar dugu muga horiek berak nahiko behean bait daude.
A.- Hizkuntz Perfilak prest daude administrazio gone ezberdinetan ezartzen hasteko. Ba al dago ahalmenik ordea horretarako?
I.M.- Bi arazo daude. Bat, barruan daudenak, bi deialdi berriak. Esanez gero postu batean euskara beharrezko dela, konbokatoria berri batean eskatu egingo da. Horretan aurrera egingo dugu. Benetako arazoa dago barruan daudenekin. Duela gutxi, Aitor Sarasuak uste dut, zioen euskara militantzia dela, euskara defenditzea militantzia dela. Arrazoi ematen diot. Gauza ez da euskara jakitea, sentitu egin behar da eta ahal den gehiena hitzegin. Hemen dauden langileak euskaldunberriak laneko ordutan eta ihardun dutelako dira, ez bere kasa irten zaielako, berak hori sentitzen duelako. Lanetik kanpo esfortzu bat eskatzen bazaie... gaizki. Baina langile batzordeekin perfilak aplikatzeko plan bat eginez gero zenbait funtzionariok ikasiko du. Halaz eta guztiz ere borondatez egiten ez bada gero ez da erabiltzen.
"Sozialistak entramatu ekonomiko bat antolatzen ari dira gobernutik aldegiterkoan indar ekonomiko handia izateko beren eskutan".
A.- Zaila ikusten dut aplikazioa egungo egoeran. Helburuak, epeak... eta ze baldintza jartzen den horretarako.
I.M.- Segun ze pertsona dauden. PSOE agintzen ari den diputazio batean nik badakit hark ez duela nik bezala bultzatuko hori. Pertsonak nolakoak diren zer ikusi handia dauka horren aplikazioan. Baina berezko zailtasuna dauka, gaur egun administrazioan dauden askok ez dakitelako eta dakiten askok ohiturarik ez dutelako hitzegiteko. Esaten duzun aplikazio hori zaila da, kalean bezala. Kalean ere dakien askok ez du hitzegiten.
A.. Gauza batzuk egiteko ezartzen dira neurriak. 'Europa 93' plana egin eta badakigu hemendik lau urtetara ze karretera, urtegi eta abar izango ditugun. Horretarako planak egin, bitartekoak neurtu, lanabesak jarri... dena egiten da. Euskararen kontuarekin berriz ez da horrelakorik egiten.
I.M.- Euskararen kontuarekin ez da egin. Piskana ari da egiten. Normalizazioaren legea hor dago, perfilena hor dago... gero administrazio bakoitzak egin beharko du bere plangintza bere administrazio barruan. Baina ez dira berdinak 'Europa 93' eta arazo hau. Han nahikoa da dirua eta teknikoak martxan jartzea. Hemen ez da plana bakarrik, plana aurrera eramango duen jendea eta aurrera eramaten behartu behar den jendea. Hor dago zailtasuna.
A.- Euskalduntzea aurrera era. man dezakeen jendearen gogoa zapuztu egin da askotan Jaurlaritzatik eta. Ofiziala bihurtu dute 'Jendeak ez dio eutsi euskararen apostuari' esaldia baina instituzioetatik ez da bultzatu euskaltzalea euskarari eustera.
I.M.- Ez, denok errekonozitu behar dugu gehiegi ez dela bultzatu, zaila delako, jende askok komodidadeari ematen diolako, jende asko kontra dagoelako... Uste dut ez zaiola horri behar bezalako tinkotasunarekin heldu. Bueno, hemen gauza guztiak jokatzen du. Nik prentsaurrekoetan erdaraz egin behar izaten dut euskaraz egiten badut ez bait dute hartzen kazetariek. Nik gustorago egiten dut euskaraz baina euskaraz esaten duzun gauza bat ez dute isladatzen egankarietan. Zerbait azpimarratu nahi baduzu erdaraz esan behar duzu.
A.- Diputazioan hamar urte daramatzazu, diputatu hasieran eta diputatu nagusi gero, eta egin duzun balorazioan esan duzu EA-EE bikotea. ren azken bi urte hauek izan direla onenak.
I.M.- Uste dut esan dudala gauza gehienak egin direla. Gero egin dut matizazio bat. Gertatzen da aurrenengo lau urtetan ez zegoela diru posibilitaterik. Kontzertu ekonomikorik ez zegoen eta ahal zena egiten zen. Planak gehiago beste ezer baino. Kontzertua etorri zenean organizazioa etorri zen. Korporatibo izatetik, hau da, alderdi guztiak hemen eta gauza guztiak eztabaidatu egin behar izaten ziren inoperante bihurtuz. Parlamentua eta ejekutiboa batera izango balitz bezala zen hura. Bigarrengo lau urteen hasieran egitura hori aldatu eta diputazio-gobernu bat osatu genuen. Gero gure eszisioa etorri zen eta nahiko urte pare arraroa izan zen. Orain gertatu da egitura berria dagoela, koalizio berria, ilusioa lan egiteko, elkarren arteko txokerik ez... daukagun denbora guztia lanerako daukagu.
A.- Une batzutan eman ohi du EA-EEko diputatuen artean hobeto konpontzen zinetela diputatuak zeuen alderdiekin baino.
I.M.- Horrek ere badauka esplikazioa. Hemen ez duzu izaten debate ideologikorik. Batzuk bai, baina sakonik ez. Hemen arazo praktikoak aurrera ateratzen ahalegintzen gara.
A.- Autobidearena erabaki zenutenean EE barrnan urradura ugari sortu ziren.
I.M.- Hor, hasieran baloratu genuen Araxes-eko irtenbidearen azterketa arina geneukala hasieran eta azterketa sakon bat eskatu genuen. Gero, azterketa ikusi ondoren garbi zegoen zein zen erabakia. Beren alderdi barruan iskanbila handia izan zuten. Baina EEn ezezkoa erabaki izan balute ere guk baiezkoa esan eta, gehiengoaren medioz, aurrera aterako litzateke. Horregatik ez zen ezer gertatuko gure artean.
A.. Azkenengo hauteskondeei begiratu eta autobidearen aurka dagoen HB izan da aurrena. EE barruan iskanbila handia hori dela eta, EAn ere ez zatozte denak bat...
I.M.- Nik dakidala barruan ez. Pertsonalki igual, baina programan ez da dudarik. HBn asko eta asko ezagutzen ditut autobidearen alde. Jende destakatuaren izena emango nizuke...
A.- Esan didazuna. Pertsonak egongo dira, programak ordea...
I.M.- Nik errespetatzen ditut eritzi horiek. Izadiaren maitale naiz oso. Euskadin ez da egongo hau bezainbat aztertu den estudiorik. Nik badaukat nire kezka Leitzarango baso hartatik pasatzeaki autobideak egingo duenaz, baina ni konbentzituta nago, konbentzituta, autobidea behar bezala eginda eta inpaktoarena zaintzen bada hura igarri ere ez dela egingo. Ekologia zaindu egin behar da eta ekonomiaren garapena ere bai. Alde horretatik autobidea garrantzitsua iruditzen zaigu. Azken legealdi honetan zerbait egin izan badu gu inpaktoa zaintzea izan da obra guztietan. Gehiago gastatu behar bada ere, ez dezagula astakariarik egin. Egia da Leitzaranek salbajetasuna galduko duela autobidearekin. Baina zaintzen baldin bada... Hor txarrena izango litzateke hori egin eta inguruan dena etxez josten hasten bada. Diputazioaren asmoa da hori ez gertatzea eta ingurua babestea.
A.- Atienzak esan zuen Diputazioak ez zuela ezer egiten fraude fiskalaren kontra..
I.M.- Estrategiarik ez dugula esatea beraiek baino fraude txikiagoa daukagunean... horrek ez dauka izenik. Sozialisten esanetan hemengo nazionalistek ez dugu ezer egiten, dena sozialistek egiten dute. Nazionalistak kalamidade batzuk gara. Eta ekonomia ondo baldin badoa ez da sozialistek egindako lanagatik, gizartearen dinamikagatik baizik. Koiuntura aldatu da eta hemen beti egon den dinamikak eman dio gorakada ekonomiari. Gobernuaren laguntzak ere emango zion... baina ahaztu egin zen diputazioak eta udaletxeak ere badaudela eta hauek ere lagundu dutela. Orduan esan nuen sozialistek ederki dakitela saltzen egiten ez dutena. Horrezaz gain besteek egiten duguna ere ederki saltzen dute.
Esan zuten Europatik 70.000 milioi etorriko zirela. Tramitatu zuten dena... ea non dauden milioi horiek. Ez dakit nik ezer etorriko den baina orain arte Euskal Herrira oso diru gutxi etorri da handik. Beldur naiz horiek dauden bitartean hona oso gutxi etorriko dela aurrerantzean ere. Orain saltzen ari diren bestea ferrokarrilarena da. Eta ez dago ezer. Nik uste Eusko Jaurlaritzaren ere ez dakitela ezer. Luzatu, luzatu eta luzatu, Renfek ere informea egin behar duela... hemen inork ez daki ezer. Ni kezkatuta nago asunto horrekin eta ez naiz lasai egongo hauek ondo dagoela esan arren. Eginda egongo balitz bezala ari dira saltzen. Ez dago eskubiderik. Ezin da jendea engainatu. Ez dago konpromiso bakar bat ere.
"Ni konbentzituta nago, konbentzituta, autobidea behar bezala eginda eta inpaktoarena zainduta igerri ere ez da egingo".
A.- Gauzak horrela izanda ere ikusten da Jaurlaritzatik sozialistak ondo ari direla kolokatzen bere jendea. Antolin dugu azken adibidea.
I.M.- Hori beste operazio bat da garbi garbia hauek ari direla entramatu ekonomiko bat montatzen gaur edo bihar gobernutik aldegiten dutenean, bada gobernutik aldeginagatikan indar ekonomiko handia beren eskutan edukitzeko. Hori operazio garbi garbia da. Birmoldaketa dela eta nola diru-laguntza handiak eman dituzten hori aprobetxatzen dute eta bere jendea sartzen dute. Atera kontu, hurrengo legealdian ez daudela gobernuan... baina indar ekonomiko garrantzitsuenetan bai.
A.- Amatinok bota izandu du EAk Mendieta aurkeztuko duela hurrengo Diputatu Nagusiaren posturako eta ez Imanol Murua.
I.M.- Amatinok eta Mikel Atxagak... egin zenuten bada inkesta bat ARGIAn Jaurlaritzak ea zergatik ez zuen behar bezala ARCIA laguntzen... bada jende horrek kulpa diputazioari bezala ematen zion. Orduan ez nintzen irten, baina nola oportunidadea ematen didazun, haiek badakite argi eta garbi, zuek bezala, diputazioak ez duela batere kulparik, baizik eta konpromisua gobernuak hartu zuela diputazioak eta gobernuak laguatzen zituen aldizkariak laguntzeko. Diputazioak herrialdeko aldizkari txikiak laguntzeko konpromisua hartu zuen. Gero gertatu zen diputazioak bete zuela bere konpromisua baina gobernuak ez.
Beti horrelakoxeak botatzen dituzte. Mendietarenak eta bestearenak dira itxuragabeko gauzak. Mendietak ez zekien. Nik deitu nion. Neri ejekutibatik deitu zidaten ez ote nuen sinistu galdezka. Residentzian boto bila ibili nintzela... intentzio txarra ere bai askotan. Badago diputazioaren aurkako zera bat. Badakigu 'Deia' norena den, pertsona batzuk gainera... Baina mina ematen dit lagun izandakoak, euskararen munduan elkarrekin ibilitakoak, Imanol Murua ederki ezagutzen duten pertsonak desprestijiatu nahian ibiltzea.
A.- Bai, baina segitzeko asmotan zabiltza?
I.M.- Ez nau preokupatzen. Hamar urte badaramatzat diputazio honetan eta uste dut erreleboa norbaitek egiteko eskubidea badaukadala. Ez lidake penarik emango -pena igual bai- beste kandidatoren bat aurkeztuko balitz. Ez dut esaten neri esanez gero ezezkoa esango nukeenik. Ikusiko dugu garaia iristen denean.
IÑAKI URIA
21-23

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEA
GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakDiputazioak
PertsonaiazMURUA1
EgileezURIA3Politika