Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko azaroaren 28an
"Instituzioen Hizkuntz Politikak porrot egin du"
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Joxemiel Zumalabe donostiarra euskal kulturan aski ezaguna egiten den izena dugu. Hainbat alorretan lan egina, 79.eko garai latz haietatik ARGIAn, EKBn ari da bestalde sorreratik, egun lehendakari orde moduan. Instituzioen Hizkuntz Politika dela, herri erakundeak, euskalduntzerako politika... eta besteri buruz hitz zorrotzez mintzatu zaigu bere informatika lanak momentu batez ahaztuta.
Bainan azken bolada honetan, eta euskararen egoera betidanik hartu diren neurriekin ezin dela konpondu esan dugunoz gain, institutizioan bide horietan konprometitu zirenak ere ohartzen hasiak dira beren bidearen porrotaz, eta porrot horren hedatzeak definitzen du nolabait gaur egun euskararen egoera.
Francopean euskarak sufritu zuen egoerari buelta ematea, edo behintzat erabakiren bat hartzea ez zen batere zaila; halere, erabaki horiek oso mugatuak izan dira, minbizia daukanari aspirina ematearena egin da, eta gaur egun, ari gara sumatzen erabaki horien ezintasuna. Orduan ba, aspaldiko partez badirudi egoera dramatikoa dela esaten genuenok eta esaten dugunok ez dugula diskurtso hori basamortuan botatzen baizik eta piskanaka gero eta jende gehiago konturatzen dela euskararen egoerari buruz dagoen ikuspegia aldatzen ez bada hemen ez dela ezer egitekorik geratuko aurki.
Hezkuntz ereduen porrota inguru askotatik aztertu izan da: A ereduaren porrota, kasu askotan B eredua aurrera eramateko egon diren zailtasunak, irakaslegoa euskalduntzeko egon den jarrera erabat erabea... Gero, inguru erdalduna are eta indar gehiagorekin manifestatzen den momentuan, eta haurrek helduen hizkuntza erdara dela nabaritzen duten neurrian, erdara nagusitzen joan da haurren artean, nolabait Iñaki Larrañaga eta beste zenbaitek definitu duten egoerara iritsiz: haurrak eta zaharrak dira gaur egun euskara gehien gordetzen dutenak, bizilegeak agintzen duen katea euskarak hautsia daukalarik.
Bestetik, komunikabideen saioaren baitan, herri mugimenduetatik hainbeste aldarrikatu ostean lortu zen ETBri, ETB erdaldun bat jarri diote aldamenean eta horretara esfortzu haundiak bideratu dira; honezaz gain, ETB bera audientzia arazo haundiz ageri da. Erdal eskeintza gehitzen doan neurrian euskal eskeintza gero eta ahulagoa geratzen ari da.
Bi zutabe hauetan oinarritu da Gasteizko Jaurlaritzaren Hizkuntz Politika eta ikusten da bietan porrot egin dela. Pentsatzekoa da nola dauden apenas ahaleginik egin gabeko sailak: Administrazioaren euskalduntzea, Lan-Munduaren euskalduntzea, Gizarte-Zerbitzuen euskalduntzea, Komunikabide idatzien esparrua... Eta esan beharra dago euskararen egoerari buelta emateko ahalmenik eta borondaterik ez dela agerzen.
Diskurtso mailan herri mugimenduen eta instituzioen arteko kolaborazio beharra aitatu dute baina unea iritsi denean beren unean uneko interes politikopean harrapatuak agertu dira. 'Bateginik'en aurrean Luis Mari Bandresen jarrera zitalaz oroitzea edo eta Korrika garaian EITBren esponsorizazioa zela eta Joseba Arregik botatako disparateak gogoratzea besterik ez da behar.
Beste alor batetik euskalduntzearen bidean garbi dago esfortzu haundi bat egin behar dela euskal kulturaren aldetik –desnazionalizazio garai batean murgildurik gauden garai honetan–, eta saltzen edo potentziatzen ari den eredua erabat sinbolikoa da, instituzioen aurpegi garbitzaile, eta inolaz ere ez oinarrian sor zitekeen euskal kultura bizi baten zuztatzaile.
Azken finean, errealitate honen oinarrian euskaldun gizabanakook izan ditzakegun eskubide formalak soilik behatzen dira, eskubide formalak erantzun nahi dira, nahiz eta errealitatean eskubide horiek betetzeko posibilitaterik ez izan. Inoiz ez da sortzen instituzioetatik hizkuntz honek nazio honetan bizi duen arazoari erantzuteko nahia, eta hori errealitatea euskaduntzeko behar den plan orokor batetik etor daiteke. Beraz, eskubide formaletan, bilinguismoan oinarritutako diskurtso antzu batean babesten dira. Baina tendentzialki ez da deus erabakikorrik egin euskarak borroka honetarako baliapide gehiago izan ditzan.
EKBk eskatzen duen plangintza euskalduntze plan batean zehaztu behar da, plan horrek behar dituen bitarteko politiko, ekonomiko eta sozialak hartuz. Baina errealitatea egun erabat aurkakoa da. Horrelako plan bat euskaltzale indarrek gizarte osoari onartu erazi beharra dago aurrera egin dezan eta egun, azken finean, nazionalismo espainolean oinarritutako jarrerak dute iniziatiba, eta honek kutsaturik hartzen dira hizkuntz politikarekiko erabakiak. Euskararen aurka somatzen den gorroto honek agertzen diguna da marko honetan eta indar harreman hauekin euskarenak egin duela.
Gauzak honela, EKBn gaudenon artean askok argi ikusten dugu bilinguismoaren diskurtsoa gailendu behar dela eta elebakartasun diskurtsora iritsi, elebakar dinamikak babestuz eta bultzatuz. Eta honetarako tresna politikoak ere funtsezkoak direla ezin ukatu. Eta EKBren lan propioa politikoa ez bada ere, ene eritzi pertsonalean, gaur egun, PSOE eta PNVren arteko lotura hau, eta Nafarroan PSOEk duen agintaritza, dira euskarak dauzkan oztoporik haundienak.
Eta hori argi ikusten da egun: Euskal prentsa serio bat bultzatu baino bere laguntzak ukatuz nolabait baldintza txarretan mantentzea bakarrik lortzen du. Eta behin eta berriz ARGIAk bere proiektuak aurrera eramateko erakutsi duen gaitasuna frogatu eta gero, subentzioak betiko maila epel honetan mantentzen dituzte hemen ere beren kontrolpetik at gehiegi indartuko garanaren beldur; kontutan hartu gabe gure indartzea euskararen onerako izango dela.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Mikel Garcia Idiakez
#2
Danele Sarriugarte Mochales
#3
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#4
#5
Onintza Irureta Azkune
Azkenak
2024-11-28
Jenofa Berhokoirigoin
Emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko
zahar-etxean, eta egoiliar bat atxilotu
Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.
2024-11-28
Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean
Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]
2024-11-28
Urko Apaolaza Avila
“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”
Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]
2024-11-28
Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak
Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]
Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.
2024-11-28
Zigor Olabarria Oleaga
Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu
Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]
2024-11-28
Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko
2024-11-28
Jenofa Berhokoirigoin
Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk
Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]
2024-11-28
Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
2024-11-28
Urko Apaolaza Avila
Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan
Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.
2024-11-28
Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
2024-11-28
Jenofa Berhokoirigoin
Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
2024-11-28
Mikel Garcia Idiakez
“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
2024-11-27
Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Eguneraketa berriak daude