Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko azaroaren 28an
JOSEBA INTXAUSTI
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Historiako ikasketak egina, Jakin eta UZEI-n aritu da beti Joseba Intxausti, bilduma eta liburuetan sartuta bezala zuzendaritza hartuta aparatoak martxan jartzen. Jaurlaritzarentzat "Euskal Hitz" erakusketa eramaten ari da egun, eta bere oso gustoko lanari jarraikiz, munduko hizkuntza nagusienen historia soziala ikertzen. Euskararen aholku batzordeko partaide, gai askoren bilgune bilakatzen da Joseba Intxausti.
Hala ere, Iraultzak hizkuntzarekiko izan zituen jokabideetan bi fase oso desberdin antzematen ditugu: bata, iraultza libertate giro bezala ulertuta, jendeak politikan parte hartzen du, herrietan jendea biltzen da, Parisetik nahi da jendeak gauzak eztabaidatzea, eta tokien tokiko hizkuntzek bere lekua hartzen dute; gainera beharrezkoa gertatzen da hizkuntzekin kontatu beharra. Baina domina horrek beste aurpegia ere bazeukan: Pariseko aginteak eleaniztasun horrekin jendearekiko kontrola galdu egiten zuen, edo arrisku hori ikusten zen, eta batez ere kanpotik erasoak etorri zirenean, Konbentzioaren gerratea eta barruko matxidanak, Landeetan, Bretainian... jendea bildurtu egiten da eta behar da kontrol ideologiko garbia eduki.
Orduan Jacobinismoak posturarik gogorrenak agertzen ditu eta Iraultzaren barruan sortuta dagoen halako federalismo linguistiko bat egiten da. Federalismo linguistiko honek bere formulazioak izan zituen garai hartako eztabaidetan, batez ere, exagonoaren barruan zeuden hizkuntzen barruan behin baino gehiagotan berezi ziren euskalkiak zirenak eta besteak; baina ia 92tik hasita badago korronte bat nagusituz joango dena eta erabat hegemonikoa gertatuko dena 94an, hau da iraultzaren bihurgune nagusi batean hain zuzen, eta hor egingo dira eztabaida guztiak, non posible izango den federalismo linguistikoa eta zentralismo frantseszale linguistikoa.
Guzti honen ejekuzio politikoa askoz ere geldiago egingo da hala ere, batez ere Iraultzatik jaiotako gizarte kontrolerako aparatuak ez daudelako oraindik aski eginak, hau da, Iraultzatik datorren burgesiak ez dio eskolagintzari halako lehentasun ikaragarririk emango hasera batean, eta ondorioz ezin izango du aski indartu aparatua hizkuntza ezarri dadin exagono osoan. Hor parentesi bat irekiko da baina proiektua ez da aldatuko, ze proiektuak ez du Frantzian aurrerantzean benetako objezio instituzionalik izango. Alde horretatik hori ontzat emanda geratzen den zerbait da eta Frantziaren aurpegi linguistikoa, edo geolinguistikoa, guztiz aldatuko da iraultzaren politikaren ondorioz, handik 80 urtetara bada ere.
Hala ere, uste dut, iruditzen zait, momentu honetan dezente galtzen ari dela elkarrizketarako jarrera. Girotze bat egon zen orain dela urte t'erdi urte pare bat, eta orain aldiz erabat zitaltzen ari da giroa; oso ekibokazio larria iruditzen zait noski, eta ekibokazioa iruditzen zait ze gure momentuan, azken 20 urteotako euskararen eztabaidek aurrera egiteko lagundu badute ere galera haundiak ekarri bait dituzte. Orain dela 5 edo 6 urte UZEI-ren inguruan egon zen eztabaida argigarri izango zen denbora batean baina neretzat denbora galgarria ere, eta momentu honetako eztabaidak ere esango nuke modu beretsuan daudela.
Horrekin batera birplanteatzen dugunean ea egin behar dugun Frantziako unibertsitateak ematen duen historiografiaren parametroen barruan hala espainiako unibensitatean historia akademikoki onartua dagoen hildoari jarraikiz edota libertatea aukeratzen dugunean geurearentzat.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Mikel Garcia Idiakez
#3
Estitxu Eizagirre
#4
Danele Sarriugarte Mochales
#5
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Azkenak
2024-11-28
Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
2024-11-28
Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
2024-11-28
Jenofa Berhokoirigoin
Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
2024-11-28
Mikel Garcia Idiakez
“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
2024-11-27
Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
2024-11-27
Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024-11-27
Julene Flamarique
Gutxienez 2027ra arte atzeratu dituzte berriro ere AHTren obrak EAEn
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]
2024-11-27
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Erretiroa hartuko du Benito Lertxundik
82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.
2024-11-27
Mati Iturralde
Gogoan ditut
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
2024-11-27
Mikel Otero Gabirondo
Valentziako ilargia
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
2024-11-27
Castillo Suárez
Pertseberantziaz
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
2024-11-27
Uxue Apaolaza Larrea
Materialismo histerikoa
Zuekin nahi dut
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
Eguneraketa berriak daude