Piarres Lartzabalen bi obra taularatzen ari Xirrixti-Mirrixti eta Oztibarreko Antzerkia
Iazko urtarrilean zendu zen Lartzabal, euskal antzerkigintzan hainbat lan egin zuena bizian zehar, bai jokaldien prestaketan bai obrak izkiriatuz. Xirrixti Mirrixti taldeak Azkainekoaren "Herri Bozak" estreinatu berri du, eta Oztibarreko Antzerkiak "Suedako Neskatxa" Hegoaldean lehen aldikotz.
Hemeretzi urte zituela izkiriatu zuen Piarres Lartzabalek bere lehen antzerki obra, 1934. urtean. Ordutik aurrera Iparraldeko antzerkigintzaren zutaberik garrantzitsuena bilakatuko zen Telesforo Monzonen aldamenean. Baina halarik ere, Lartzabalen lana izan zen bereziki erabakiorra gertatu zena. 1945ean mordoska bat obra gehiago idatziko zuen Hazparnen, baina adierazgarriagoa izan zen 18 talde desberdin prestatu zituela herririk herri aritu zirenak. "Orduan Iparraldean ez zen antzerkirik" aipatu zigun Pierre Halsouet, Lartzabal zuzendari izan zuenak, apeza hil ondoan. "Antzerkigintza errekatik ateratzea izan zen bere lan baliotsuena. Bere piezetan herriko bozek zuten protagonismoa. Irudimen handia izan arren, oso errealista zen eta herriko bizia zertan zen ongi erakusten saiatu zen. Herriarengan ikusten zituen ñabardura guztiak izkribuz adierazten zituen".
Orotara 40 bat antzerki lan egin zuen handietarik, eta beste 60ren bat laburragoak. Bere obrak neurri batean euskararen eta euskal kulturaren sostengu bilakatu ziren, betiere herriaren prolematika soziala eta gizarteko gorabeherak agertzea zituela xede.
Daniel Landartek kontatu zigun oso ausarta zela Lartzabal bere garairako. Ordurarte elizaren aginduz eta sasoi hartako ohituren kausaz ez zen onartzen gizonezko eta emakumezkoek batera antzes zezaten. "Aurrerakoia izan zen oso, guzti horiek txotxolokeriak zirela aldarrikatuz". Hau dela eta, esan ohi da eskandaluek bultzatu zutela arrakastaz bere gazte denboran. "Hasieran irri egiteko idazten bazuen ere –herri xehean sinesten bait zuen sutsuki–, gero ezagutarazi digu historia: Matalaz, Bereterretxe, Etxahun, Bordaxuri, Ibañeta... Guztiek gure benetako historio kondatzen digute".
Xirrixti Mirrixti antzerki taldeak maiatzaren 3an Baigorrin estreinatu duen "Herri Bozak" (1956) obra, hain zuzen, Iparraldeko gizartearen ispilu gertatzen da, udal hauteskundeetako sasoian herritarrengan bilakatzen diren ezinegon, enbiria, kazikismoa, xantaia eta beste makina bat komeria erakusten dizkiguna, ia dozena bat pertsonairen bitartez , batzuk xurien aldekoak, gorriak besteak.
Taldeak azaroan ekin zien obraren prestatzeko errepetizioneei, herriko bozak edo udal hauteskunde garaian estreinatzeko asmoz, zoritxarrez atzeratu egin badira ere. Lehenagotik "Xirrixti Mirrixti gerrenian plat", "Gazteluko mutxurdinak" eta "Nola jin hala joan" obrak jokatu ondotik, "Herriko Bozak" komedia errural honetarako Eneko Olasagasti donostiarraren zuzendaritza lana baliatu dute.
Hamar jokogilek hartzen dute parte, horietarik lau lehen aldikotz taula gainera igo direnak ordu t'erdiko obra burututzeko.
Entseiu polita izan da Xirrixti Mirrixtikoena, eta berezia kontutan hartuz gero Hegoaldeko aktore eta zuzendari baten ardurapean landu dutela Latzabalen obra. Errepetizionetatik hasi eta estreinaldiaren bezpera arteko lan eta harremanen berri jaso dugu Eneko Olasagastiren ahotik.
Bere burua jokolari egin duten aktoreak dira, klitxeetara eginak diren jokolariak, baina egitearen poderioz ikasi dutenak. Ez dute teknikarik. baina bai espontaneidadea eta freskura izugarria. Kontua oreka nola erdiestea izan da. Eta bestetik, hamar jokolari taula gainean ongi ordenatzea, ze han oso txikiak dira taulak, eta jokolari guzti horiek espazio mugatu horretara moldatu behar.
Mendebaldeko Saharako giza-eskubideen egoeraren azterketa egiteko bidaia egin dute Euskal Fondoko eta Eusko Legebiltzarreko kide batzuek. Hegazkinetik ezin izan dute jaitsi ere egin. Legebiltzarkideek Marokoren jarrera “lotsagarria eta onartezina” dela adierazi dute.
Astearte honetan Baionan egitekoa zen zazpi herritarren aurkako epaiketa zortzi hilabetez atzeratu dute. Iazko Korrikan, Irun eta Hendaia arteko Santiago zubia zeharkatuz, 36 migratzaileri Ipar Euskal Herrian sartzen lagundu izana egotzi die Frantziako Justiziak. Defentsak... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Mexikoko bi emakume hauen bizitzak indarkeriak eta desplazamenduak zeharkatzen ditu. Haien familiako edo komunitateko kideak hiltzen ikusi dituzte, eta krimen antolatuak zabaltzen duen terrorea azalean sentitu dute; mehatxuak, jazarpena... ohiko dituzte. Baina horrek guztiak... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]
Zalantza asko izan ditut, meloia ireki ala ez. Ausartuko naiz, zer demontre! Aspaldian buruan dudan gogoeta jarri nahi dut mahai gainean: ez da justua erditu den emakumearen eta beste gurasoaren baimen-iraupena bera izatea. Hobeto esanda, baimen-denbora bera izanda ere, ez... [+]
Mundu mailako erasoaldi inperialista betean gaude, mendebaldeko burgesiak gidatuta. Ofentsiba inperialistak hartu duen forma gerrarena da, aldaera guztiekin: gerra ekonomikoa, gerra kognitibo eta kulturala, lawfarea; eta, noski, gerra militarra. Mendebaldeko inperialismoak... [+]
Azken urteotan, industria politikaren kontzeptua hainbat mailatan indarrez berragertu da. Neoliberalismoaren mailua izandako erakundeak, Nazioarteko Diru Funtsak, gaur egun zera azpimarratzen du: merkatuek baliabideak modu eraginkorrean esleitzeko eta arazo horiek konpontzeko... [+]
Japonia, VIII. mendea. Nara Aro betean furoshiki terminoa erabiltzen hasi ziren, baina Edo Arora arte (XVII-XIX. mendeak) ez zen hedatu. Furoshiki objektuak ohialetan biltzeko artea da, baina bere etimologiak garbi uzten du bere jatorria: furo hitzak bainua esan nahi du eta... [+]