"Kilo gehiago altxa daitekeen neurrian, harriari beruna erastearen aldekoa naiz"


2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Pedro Salegiri elkarrizketa.

Pedro Salegi, urteak eta urteak harrietara jarrita
"Kilo gehiago altxa daitekeen neurrian, harriari beruna erastearen aldekoa naiz"
Bergarako tailerrean lantzen ditu egun Pedro Salegik, garai batean, harrobian moldatzen zituen harriak. Perurena, Saralegi, Gibeltegi, Zelai eta beste hainbat harrijasotzaileren harri tzarrak bere esku latzek sortuak dira. Txikitatik datorkion zaletasuna jarraitzea besterik ez duela egin esan digu berak; 'nik, 14 arrobatakoa altxatzen nuen duela urte batzuk' zioen...
Nonahi topa ditzakezu harriak Bergarako tailerrean, han hemenka barreiaturik. Harri bakoitzak dauka bere historia, bere garaia, bere marka. Pedro Salegik, poliki-poliki, elkarrizketaren zehar kondatu digun bezala:
ARGIA: Nondik datorkizu zuri zaletasuna?
PEDRO SALEGI: Mutrikuko Haritza deitzen zutena auzokoa nuen, eta haren etxean harri mordoa izaten zen. Inguru denetik etortzen ziren harria jasotzera hara, bata 10 arrobatakoa probatzera, bestea 12koa; 14koa ez zuen inork altxatzen sasoi hartan. Orain berriz, 14 arrobatakoa harri txikia da. Ni mutikozkorra nintzela begira egoten nintzen. Afizio piskat hantxe hartu nuen. Eta halaxe: batek harri bat enkargatzen zuen, egin, gustatu, eta orain bitartean.
A: Ze nolako harriak ziren garai hartakoak?
P.S.: Harri politak, hutsunerik gabeak; eskuzuloetarako kilo t'erdi bat kendu harriari eta hortxe errenditu behar izaten zuen. Trinkoa eta motza, altueran 56 zentimetrotakoa.
A: Eta ze motatakoak?
P.S.: Gaur daudenak: zilindroa, koadroa, kubikoa eta bola. Azken biok eskuzulorik gabeak. Betidanik izan dira hala.
Oraingo harri moderno hauek, behetik arinduak, duela 30en bat urte sortu ziren, kasualidade batean hain zuzen. Mutil bat etorri zitzaidan 7 arrobatako harria eskaka. Eta nik ez nuen. Eta hantxe otu zitzaidan: "8 arrobatakoari bat kenduz gero...". Behetik punteroz kendu eta asmatu ere. Aprobatu zuan eta erraz altxatzen zuen, giratzeko ere errazago zen. Eta hola, piskanaka-piskanaka, sartuz joan da. Lehengoek esaten dute ez dela hau sasoi bateko harrijasotzea. Nere ustez, lehengoentzat denak igualak ziren neurrian oraingoentzat ere hala dira, eta aurrera!
A: Garai batetik hona aako aldatu al da hargintza?
P.S.: Asko, asko. Gu harrobian aritzen ginen garai batean; bola bat hartu eta hiruzpalau egun harri berarekin, punteroarekin daka-daka, eskuzuloak atera zintzelaz, norberak nahi zuen tamainan eta bukatu arte. Orain berriz, makinaz egiten da asko. Diamanteaz baliatzen gara normalean harriari gorputza emateko. Eskuzuloak ez, betire eskuz egin ohi ditugu.
Beharrezkoa da esku ona hargintzan. Harri batetik bestera diferentea izaten bait da lana, eta jartzen zaion gustua ere, eskuzulo bat piskat loditsuago laga edo mehetsuago lagazerakoan adibidez, ondo heltzeko laga edo ez laga...
A: Ba al dago neurririk eskuzuloetarako?
P.S.: Bakoitzak behar duena. Gustoko duena alegia.
A: Eskuzuloak garai batetik hona batere aldatu al dira?
P.S.: Erabat. Perurenak aldatu zituen konpletamente. Lehen kantoika izaten ziren eta honek asmatu zuen aurretik egin behar zirela. Gerora ikusi da aurretik edukitzea hobe dela, tente-tente jartzen bait du gizona! Zera, oraindik buruan daukat Donostian gertatu zitzaiona Perurenari: gazte-gazte zela, 15 urtez, txapelketa batetara aurkeztu zen. Eskuzuloak eman zituen aurretik eta Endañetak, hura ikustean, far egin zion muturrera. Ordea, makina bat izerdi bota eta larritasun pasa zituen Endañetak, garai hobenean zegoela, gazte hura irabazteko. Gerora goraka egin du etengabeki Perurenak.
A: Ze harriez aritzen zara?
P.S.: Mutrikuko karaitza erabiltzen dugu. Eta bestela, harri beltza, ofita esaten dutena, errekakoa, errekako bola. Gero, Perurenak dabilena, Saralegik, Gibeltegik... Oiartzungo mina batetik ekartzen ditugu, harria haundi samarra gertatuz gero hori eskatzen bait dute denek. Buelo txikikoa nahi izaten dute. 20 arroba eduki eta ematen du 16 dituela, lehenego begiradan engainurako prestatzen da. 14 arrobatatik gora hori nahi izaten dute.
A: Ze kapritxo izaten dute harrijasotzaileek harri kontutan?
P.S.: Eskuzuloena. Gorago edo beherago jartzea izaten duk hor askotan komeria.
A: Zenbat iraun dezake harri batek?
P.S.: Ostolaza, bere garaian, 20 urte aritu zen harri berarekin, 8, 9 eta 10 arrobakoekin hain zuzen. Dakienak ibiltzen ez du puskatzen, baina ez dakien gazteak botatzen du edozein posturatan eta apurtu egiten du, ze bestela, harri batek betirako balio du. Harri moderno hauek ez, hauek apurtu egiten dira erraz, nola daukaten kapela mehea... gero konpontzen ditugu, masaz edo burni txotxez.
A: Eta zenbat kostatzen da?
P.S.: Normalean, edozein harri on, 40.000 pezeta inguru.
A: Nola egiten duzue Perurenaren harriak aldiro kilo bat gehiago izan dezan?
P.S.: Erraz. Atzetik zulo puskat edukitzen dute, eta orduan, masaz, kilo bat erasten zaio bertan.
A: Zenbat kilo erantsi behar diozu aurrerantzean?
P.S.: Oraindik ez daiteke esan zenbaiteraino iritsiko den, ezin baita neurtu. Nik esperantza badaukat segituko duela goitik, zenbat ez dakit. Sasoi batean 300ekoa zen topea, orain 7raino iritsi da, jakintzazu! Halere, oraindik puskaren bat geratzen zaio altxatzeko.
A: Zuk ez al duzu sekulan harririk jaso?
P.S.: Bai, inoiz altxa izan dut. 12 arroba altxatzen nuen, eta ondo. 14koa ere bai, bailara osoan nik bakarrik altxatzen nuen.
A: Garai batetako harrijasotzaileetatik zeini diozu estima gehiago?
P.S.: Endañetari. Neretzat, Endañeta, oso ona zen. Oso ona. Endañetak pisu diferente asko ibili zuen, hasi 10 arroba, 12, 14, 15, 16, denak hiladan, eta denak pisu haundikoak.
A: Zeintzu dira indartsuago, oraingo ala garai batekoak?
P.S.: Oraingoek indar gehiago dute, gizon haundiagoak ere badira. Perurena adibidez, 130 kilotako gizona da; lehen, haundiena, 100 kilotakoa zen. Eta zenbat eta haundiago izan, kalitate bera edukiz gero, aukera gehiago noski. Pentsa, Endañetak 20 arroba altxatzen zituen, eta hori, orain, esku batekin egiten du Perurenak. Atera kontuak ze alde den hori! Egun gainera, sekula santan izan diren harrijasotzaile bikainenak dauzkagu.
A: Zuk egindako harrietatik zari dinzu estima gehien?
P.S.: Usategietari egin nion harri bat kapritxora e! Zumarragako errekatik ekarri guk eta dena eskuz, 8 arrobatakoa. Harri hura Japonera eraman zuten eta han utzi ere. Ez dut halakorik sekulan ikusiko.
A: Aurrera begira, beste harri klaseren bat ba al duzu buruan?
P.S.: Beste harri klase bat ez, gauza bakarra harri bat piskat buelo txikiagoan geratuko litzatekeena. Zera, pisu haundiagoa altxatzeko komenigarria izango litzateke harria berunez lagatzea, astuna bait da, eta horrek eman bait dezake posibilitatea gizon igualak bost-hamar kilo gehiago altxatzeko. Hori aprobatzeko esperantza Perurenak badauka, ez dakit noiz izango den baina...
Lehen ere eztabaida latzak egon ziren beruna sartzen zela eta ez zela. Horra hor Ostolaza eta Endañetan arteko apostu batean emandako iskanbila. Beruna libre egonez gero, nik uste dut, Perurenak harri haundiagoa altxako zukeela, Gibeltegik,- Goenatxok, Zelaik, denek... Halere, jendeak ez du ondo hartzen. Nere eritziz, berunaz gehiago altxa badaiteke zergatik ez onartu. Pentsa, Perurena adibidez, berunaz, 312 kilotara iritsiko balitz edo 15era; ez al zukeen mereziko?
LOREN ARISTI
42-43


GaiezKirolaHerri kirolHarri-jasotBesteak
PertsonaiazSALEGI1
EgileezARISTI2Kirola

Azkenak
Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


Eguneraketa berriak daude