Jürgen Habermas ‘Francfort’arra: modernitatearen filosofoa mintzo


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jürgen Habermasi elkarrizketa.

Jürgen Habermas 'Francfort'arra: modernitatearen filosofoa mintzo
Jürgen Habermas filosofo alemandarra, 'Francfort'eko eskolako seme premua, estatu espainolean postmodernismo izendatu den eta Europan modernitate deritzaion filosofia mugimenduaren gurasoetako bat dugu. Düsseldorf-en 1929. urtean jaioa, protestantea, ezkertiar agertzen da erreformistentzat eta erreformista ezkertiarrentzat. Zuek ikusi. Galderak Robert Maggiori-renak dira.
GALDERA.–Zer dela eta iruditzen zaizu 'Heidegger afera'k sona askoz ere handiagoa izan duela Frantzian beste inon baino?
ERANTZUNA.–Victor Farias-en liburuaren ondoren –hutsuneak ere baditu honek–Heidegger-en filosofia eta bere konbikzio politikoen artean ea erlaziorik ba ote dagoen galdera berriro egin da. Legezkoa da pertsona eta bere obra bereiztea. Ezin da ordea galdetu ea obraren mamia bera ere ez ote den ideologi elemenduz blaitu. Orain arte eskainitako erantzunek zerikusi handia izan dute testuinguruarekin. Ulertzekoa da. Gerra ostean Heidegger-ek jokatu duen paperaz guk izan dugun kontzeptzioa eta frantzesena oso ezberdinak dira. Berak hain irmoki kudeatutako errejimena publikoki ez errefuxatzea, Auschwitz-ekiko bere isiltasun egozkorra, Adenauer-en garaian markatutako belaunaldi oso baten mentalitatearen sintomak dira. Heidegger bestalde beti egon da present gugan. Horregatik jakin izan dugu guk frantzesek baino hobekiago bereizten 'Izakia eta Denbora'ko Heidegger, ontologia metafisikako Heidegger, eta, beranduago, metafisikaren kritika egiten duen Heidegger.
Lehenengoa sartuegia dago pentsamendu metafisikoan. 1929. urtetik aurrera aldiz gero eta ideologizatuagoa ageri da bere obra. Heidegger-en Arrazoiaren kritikako gairik sakonenak ikututa daude. Nolabait esan daiteke nazional-sozialismoaren itzalean aritu zela bere azkeneraino.
G.–Walter Benjamin-ek zioenez liburu batek ez du bere egilea aurkeztu behar, honen 'dinastia' baino. Ze dinastia dute zure liburuek? Kant, Hegel gaztea, Weber, Adorno, Morris alde batetik, Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida, Gehien bestetik?
E.–Norbera da okerrena horrelako galdera bati erantzuteko. Ikasten ari nintzela, eta edozein kezka filosofikotik urrun artean, 1945. urtean exterminio zelaietaz zinean erakutsi ziguten guztiarekin eta Nürenberg-eko prozesuan uler nezakeenarekin aurrez aurre topatu nintzen. Zenbait urte beranduago, unibertsitatean, 1949. urtean hasi nintzen ikasten, piskanaka ohartu nintzen gure intelektual figurarik handienak, Heidegger, Gehlen, Schmitt, Benn eta Ernst Jünger, nazional-sozialismoarekin inplikaturik aritu izan zirela, bakoitza bere moduan. Honek esplika dezake garai hartan zergatik iruditzen zitzaizkigun moral aldetik garbiak Alemaniatik kanpo aldegin ahal izan zutenak. Osasun intelektuala ziren gure begietan: Plessner eta Lowith aurrena, Benjamin, Adorno, Horkheimer, Hannah Arendt eta Scholem azkenik. Haietarik asko ezagutu ditut eta Marcuse bezalako norbaiten lagun ere izan naiz. Freud, Wittgenstein, Popper eta positibista lojikoek ere aukera ona izan zuten orduan Alemanian, prejuiziorik gabeko adostasuna lortu zuten.
Konstelazio hauen pean bizirik norberaren tradizio izango direnak ikusten dira marrazturik. Ikasketa luzea izan zen, Adenauer-en Alemania kiresgarrian 50. hamarkadaren amaiera bitartean. Honela ulertzen dira Nietzsche-rekiko erreparo batzuk, esaterako, ez bait zen Heidegger izan ideologia naziak bereganatu zuen filosolo bakarra. Nietzsche begiratzerakoan, nire kolega frantsesek ez dute begi berberaz begiratu.
G.–Posible al litzateke hitz batzutan 'modernitatea' definitzea?
E.–Alemaniako idealismoan, eta Marxengan, norberaren kontzientzia, autodeterminazioa eta norberaren errealizazioa ziren Modernoak definitzen zituzten balore arauak. 'Auto' aurrizkiaren eta 'norberaren' ,genitiboaren esanahiak usteldu egin dira indibidualismo behartu batek eta subjektibitate garden batek eraginda. Bere zentzu intersubjektiboa itzuli behar diegu hitz hauei. Inor ezin da libre izan bakarrik. Inor ezin da duintasunez bizi, 'bere bizitza' ere, besteekin harremanetan ez bada. Ez da inor bere buruaren jabe bakarra den subjekturik. Modernoen balore arauak ezin dira ulertu irakurketa intersubjetibo batean baino. Gure egiten baditugu intuizio honen argitan, eta erradikaltzen baditugu, ez gara gehiago desmoralizatzen utziko ez eta ere kortozirkuitatzen berez autozurrunbilatzen den arrazoiaren kritikeren eraginez.
G.–Ikasle mugimendua, 'Berdeak', historiagile errebisionistekiko afera... Ez duzu inoiz muturra politikan sartzeko aukerarik galdu. Alemanian 'ezker kontzientzia'ren gordari bezala ezagutua izateraino. Sartre, Foncault edo noren ikuspegia darabilkizu intelektualaren konpromezua ulertzeko?
E.–Egia esan Bigarren Gerrate Handiaren ondoren onartu da Alemanian intelektualaren papera. Dreyfus aferarekin alderatuz gero pare bat belaunaldiren atzerakada suposatzen du. Gustora egon gaitezke dagoeneko, Sartre-k begibistan jarritako kontzeptua, 'intelektual unibertsala' (Foucault) gutxiasko zabalduta ere.
G.–Amaitzeko. Badirudi denbora guztia ematen duzula irakasten edo idazten. Zer atsegin duzu horrezaz gain? Zer ematen dizu farregura, esaterako?
E.–Duela urte batzuk gonbidatu txinar bat geneukan gure Institutoan. Nire teorian barneratu nahi zuen. Dudarik gabe irakurriak zituen nire liburuak, baina ezer baino lehen, goizetik gauera nola bizi nintzen jakin nahi zuen. Ez dakit farre edo irrifarre egin nuen. Kolega horrek denbora zertan ematen nuen galdetu zidan, ze ordutan jeikitzen nintzen, noiz bazkaltzen nuen, bulegoan ala jardinean lan egiten nuen, paseatzera joaten ote nintzen... Gauzak ikusteko ikuspegi txinarra da benetan. Europan ordea nahikoa da elkar hizketa bat eskaintzea. Erantzunen jatorriaren arauera pertsonaz jakin gura den guztia jasotzen da.
J.M. HERITZ
Jürgen Habermas.
54,55


GaiezGizarteaFilosofia
PertsonaiazHABERMAS1
EgileezHERITZ1Gizartea

Azkenak
Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


Eguneraketa berriak daude